Catalog

29 OCAK 2003 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA fxAJjfjItIj£j£l. dishab@cumhuriyet.com.tr 11 ABD ve îngiltere'ye göre BM denetçilerinin raporu Irak'ın süresinin dolduğuna işaret ediyor Şahinler sabırsızDış Habeıier Servisi -Birleşmiş Milletler (BM) denetçilerinin hazırladıklan raporu sunmalannın ardından tüm dünyada savaş- sız bir çözüm bulma yönünde çabalar sürer- ken, ABD ve müttefiki Ingiltere, Irak'a yö- nelik uyanlannı sertleştirdıler. ABD Başkanı GeorgeBush, "Birügin Du- rumu" konuşmasında Irak'a savaş ılan et- medi ya da kesin bir tarih vermedi ama, Amerikanhalkınıolasıbirsavaşahazır- layacak vurgular yaptı. Irak Devlet Baş- kanı Saddam Hüseyin'in BM kararlanna uyma ve silahsızlanma konusundaki söz- lerini yerine getirme konusunda zamanının dolduğunu söyleyen Bush, ABD ekonomisindeki so- runlann da "•yakmzamanda" çö- züleceği mesajım verdi. ABD yönetirninin, elinde bu- lunan kanıtlan BM'ye gelecek hafta sunacağı açıklanırken, Is- raıl istihbaratına yakın "Debka Ffles" sitesin- de de ABD'nin, savaşın başlangıç tarihı ola- rak 1 Mart 2003'ü belirlediği kaydedildi. 'Oyalama taktiklerine izin veremeyiz' ABD Dışışleri Bakanı Colin PosveD denet- çilerin raporunun sunulmasından sonra yap- tığı konuşmada, Bağdat'ın zamanının doldu- ğu uyansı yaparken Ingiltere Dışişlen Baka- nı Jack Straw da dün aynı sözleri tekrarladı. Powell, Irak'ın BM'nin silahsızlanma tale- bine uymadığını kaydetti ve "Silah denetimi- nin birkaç ay daha sürnıesinden bahsedilryor. Ancak Irak taranndan etkin bir işbirliği ser- gilenirse. böyle bir şey söz konusu olabiür. Oya- lama taktiklerine izin veremeyiz" dedi. Bundan sonra yapılacaklann "beffi" oldu- ğunu vurgulayan Powell, Bush'un ve kendı- sınin muhataplanna danışarak Irak konusun- daki bir sonraki adımın belirleneceğini be- BD Başkanı George Bush, ulusa sesleniş konuşmasında Irak lideri Saddam Hüseyin'in ne kadar büyük bir tehdit olduğundan söz ederek, Irak liderinin Birleşmiş Milletler kararlannı uygulama ve silahsızlanma konusunda zamanının dolduğunu söyledi. (Fotoğraf: AP) lirtti. Stravv da Powell'ın konuşmasının uze- rinden bir gün geçmeden Irak'ın, BM Güven- lik Konseyi kararlannı "asü olarak ihlal etti- ğini" ve "süresinin dotanakta olduğunu'' söy- ledi. Straw. "Irak oynadığı oyunu daha da de- vam ettirebfleceğini düşünüyorsa,büyük bir ha- ta yapıyor" diye konuştu. ABD'nin BM'deki Daimi Temsilcisi John Negroponte'un, Güvenlik Konseyi'nin kapa- lı oturumunda BM Silah Denetim Komisyo- ., nu(UKMÖVIC) Başkanı HansBBxveUlus- lararası Atom Enerjisı Kurumu (IAEA) Baş- i kanı Muhammed El Baradey'e görevlerini tamamlamak ıçin ne kadar zamana ihtiyaç- lan olduğunu sorduğu belirtildi. Negropon- te. toplannya ara verildikten sonrayaptığı açık- s lamada ise, "Zamandan söz edenkre söyle- yecek tek bir sözüm var. Bu hikâye 13 yıldır devam ediyor" dedi. 'DeHller gelecek hafta açıklanacak' VVashington'ın. Irak ile ilgili elindeki bel- ge ve bulgulan büyük ihtimalle gelecek haf- ta BM'de açıklayacağı bildirildi. New York Times gazetesi, açıklamanın pazartesi gü- nü bizzat Povvell tarafindan yapılacağını du- yurdu. Gazeteye açıklamada bulunan Bush'un bir danışmanı, Powell'ın Saddam Hüseyin'le ilgili geniş açıklamalar yapaca- ğını, bunlar arasında Irak yönetiminin El Kaide ile ilişkismi ortaya koyacak yeni bil- gilerin de yer alacağını ifade etti. "Debka FİJes" sitesinde çıkan bir haberde ise, Bush'un Saddam Hüseyin'i devirmeye kesin karar verdiği ve kritik tarihin 1 Mart 2003 olduğu öne sürüldü. Olası bir operasyonun 100 saat ya da en faz- la 6 gün sürmesinın planlandığı belirtildi. Debka Files'a bilgi veren Washington'daki kaynaklar, Bush'un nihai karannı şubat ayının son haftasında alacağmı söylediler. Blix'in raporunu değerlendiren Avrupa ve Asya ülkeleri Irak'a işbirliği, ABD'ye sabırlı ol çağnsı yaptı Dünya süre tarunmasından yaııa • Blix'in raporunun savaşa zemin oluşturduğunu düşünenlere karşın çoğunluk, savaş karan için erken olduğu görüşünde. ABD ve Ingiltere dışında Güvenlik Konseyi'nin öteki üyeleri denetçilere daha fazla zaman tanınması gerektiğini düşünüyor. Rusya'nın Irak'a karşı tutumunu sertleştirmesi dikkat çekti. Dış Haberler Servisi- Birleşmiş Milletler Silah DenetçileriKomis- yonu (UNMOVIC) Başkanı Hans Blix ve Uluslararası Atom Enerjı- si Ajansı (IAEA) Başkanı Muham- med El Baradey'in Irak'taki silah denetimleriyle ilgili olarak önceki gün Güvenlik Konseyi'ne verdik- leri raporun ardından, dünya hem operasyon ıçin gün sayan ABD'ye hem de silah denetçileriyle işbirli- ği yapmamakla suçlanan Irak'a da daha güçlü mesajlar göndermeye başladı. Rapor, Avrupa basınında farklı yorumlara yol açarken tn- giltere dışında Avrupa ülkeleriyle Asya ve Irak'ın komşulan denet- çilere daha fazla süre tanınması çağnsı yaptı. Washıngton ve Londra'dan gelen savaş mesajlanna karşın Güvenlik Konseyi'nin öteki üyeleri denetim- ler için zaman tanınmasında ısrar- h. Bağdat'ı daha fazla işbirliği yap- maya çağıran Çin, ABD'den de sa- bırlı olmasını ıstedı. Çin, denetçi- lerin, işlerinı tamamlamak için ne kadar zamana ihtiyaç olduguna kendilerinin karar vermesı gerek- tığinı belirtti. Fransa Dışişleri Bakanı Domini- que de VTDepin, ülkesinin tek yan- lı operasyon düzenlemesine karşı olduğunu yıneleyerek, "Enuygun çao olan Güvenlik Konseyiflebir- Kkte çalışmahyız" dedi. Bu arada, Fransız halkının yüzde 79'unun, BM Güvenlik Konseyi'ne ABD taranndan Irak'la ilgili ikınci bir ka- rar tasansı sunulursa Fransa'nın veto hakkım kullanmasını istedi- ği ortaya çıktı. İtalya: Probtem Saddam Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Bağdat'ın işbirliğini güçlen- dırmemesi halinde Moskova'nın tutumunu sertleştirebileceği uyan- sında bulundu. Putin ABD'den de Konsey karan olmadan harekete geçmemesini ıstedi. Avrupa Birliği dışişleri bakanla- n hâlâ banş için bir şans olduğu- nu vurguladılar. Diğer taraftan Av- rupa Parlamentosu üyesi 35 par- lamenterin, gelecek hafta Irakıa gi- derek gözlemvetemaslardabulu- nacaklan bildirildi. Almanya Başbakanı Gerhard Schröder ise, Blix raporunun Irak'ın kararlan "ağır bir şekil- de" ihlal etmediğini gösterdiğini söyledi ve denetçilere ihtiyaçlan olan zamanın verilmesini istedi. Schröder dün de Irak'a müdaha- le için BM'nin yeni bir karar alma- sı gerektiğini baştan beri söyledi- ğini anımsatarak, "Bizim bu ko- nudaki yaklaşımımız, Konsey'de ezici çoğunluğun da yaklaşımı" dedi. italya Dışişlen Bakanı Franco Frattini, BM silah denetçilerinin raporuyla ilgili olarak "şüphele- ri ortadan kaldınyor" yorumun- da bulundu. Fratnnı, gazetecilere yaptığı açık- lamada, "Bağdat'ın işbirliği ye- tersiz ve kesinükle pasif. Bekle- diğimiz tam işbirliği yok. Prob- lem, gözlemcilerin araştırma yapmak istememelerindedeğil, Saddam Hüseyin'in silahsızlan- mak istememesinde"dedı. 'Savaş kaçııulmaz' Tükıye'nin Washington Büyü- keyçisı Faruk loloğlu ABD'nin USA TODAY gazetesıne verdiği demeçte Irak ile savaşın kaçınıl- maz olduğunu söyledi. Loloğlu Saddam başta bulundu- ğu sürece hak'ın BM ile tam işbir- liği yapmayacagını belirterek "Irak şimdiye kadar eline geçen fırsat- lan değerledirmedi bundan son- ra işbirliği yapacak mı? Bence yapmayacak" dedi. tngiliz basuıı bötiindü Ingılız basınının bir bölümü, Blıx'ın raporunun, savaşı bir adım daha yakınlaş- nrdıgı görüşünde bir- leşirken, bazı gazete- ler raporda savaşı haklı çıkaracak un- sur bulunmadığına işaret etti. The Times Sad- dam Hüseyin'in Blk'i "kolaytokma" sanmış olabıleceği belirtilerek, "Blix, Saddam'm bekledi- ği gibi çıkmadT de- di. Gazetenın başya- zısında Blix'in değerlendırmeleri- nin savaşı bir adım daha yakınlaş- tırdığı belirtildi. The Daily Telegraph'ın başya- zısında da bulgulann, ABD ve în- giltere'ye beklediklen desteği ver- diği kaydedildi. Gazetede savaşın kaçınılmaz hale geldiği öne sürül- dü. Guardian'ın yorumunda ise Blix'in açıklamasından sonra ABD'den gelen sesler ve Ingiltere Dışişleri Bakanı Jack Straw'un bu seslere katılması "utançverid" ola- rak nitelendınldi. Yorumda, "Dün yapılan açıklamalarda bir savaşa koşturmayL, bunun için mühletler vermeyi haklı kılacak tek bir şey bile yoktu" uyansında bulunuldu. Öte yandan, Iran ve Ürdün de- netçilere daha fazla zaman tanın- masını isterken Bağat'ta da denet- çilerle işbirliği yapması çağnsı gel- di. Suriye'deki Baas Partisi ABD saldınsının engellenmesini istedi. Hindistan başbakanı da ABD'yi kastederek "Süper güçler, süper itidal göstermelidir" dedi. Petrolşirketinin önünde eylem ABD'nin Irak'a savaş planına karşı dûnyanm çeşitti kendcriyle büiikte ABD'de de eylemler artiyor. Denver keotinde bir grup, Başkan Yardımcısı Dick Cheney'in başkanhğını yapmış olduğu HaDburton petrol şirketinin önünde savaş karşıtı gösteri yapü, eylemcilerden 20'si turuklandı. Nobel Ödülü sahibi 40 Amerikah da savaşa karşı çıkan bir bildirije imza atn. New York'ta BM binası önünde yapılan savaş karşıtı gösteride de birçok kişi gözaltma alındi. Ingiltere'nin güneyinde Southampton'da yer alan Marchwood Askeri Limanının çıkışına demirleyen Greenpeace'in Rainbon Warrior gemisindeki eylemciler, Magdelena Green destek gemisinin vincine kendilerini sabitlcdiler. Aralannda Hüseyin Serkan Dadak adh bir Türk'ün de bulunduğu Rainbtm \Varrior müretteban, bir İngili/ gemisinin gövdesini boyayarak u Savaşa hayır" yazdılar. (Fotoğraflar: AP ' REÜTERS) Tank Aziz, 'ABD Kuvyet'ten saldmrsa Kuveyt'i vururuz' dedi Irak: Salchrı iissünü vururıız Dış Haberler Servisi - Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'in, BM si- lah denetçilennın Irak'ın silahsız- lanması konusunda bir "açıkhk" sağ- lanamadığı yönündeki raporundan sonra, üst düzey askeri yetkililerle top- lantılar yaparak savaş hazırlıklannı ele aldığı bildirildi. Irak Başbakan Yardımcısı Tank Aziz de ABD'nin Irak'a Kuveyt üze- rinden bir saldın başlatması halinde, Bağdat'm misilleme yapabileceği- ni söyledi. Resmi INA ajansmın haberinde, Saddam Hüseyin'in başkanlığında asken yetkililerle yapılan toplantıda komutanlarm, Irak liderine, ABD saldınsma karşı koymadaki kararlı- lıklannı ilettiklen bildirildi. Top- lantıya, ordudaki elit birliklere ko- muta eden Saddam Hüseyin'in kü- çük oğlu Kusay ve Savunma Baka- nı Sultan Haşim Ahmed de katıldı. Saddam Hüseyin, "Düşmanın planlan, eiektronik parazit yaratma- ya, uzaktan açılan ateşe ve yoğun ha- va bombardıiTianına dayamyor. Bu ıjaddam Hüseyin üst düzey askeri yetkililerle toplantılar yapıyor. alanlarda düşmanı zafiyete uğraür- sanız, karada karşınıza çıküğmda bir tohum tanesinden de küçük kaldığı- nı göreceksiniz'' dedi. Saddam Hü- seyin aynca, "Ülkenin güneyinde el ilanlan dağıtarak halkı isyana teşvik ettiğini sanan Amerikablar hayal gö- rüyor" diyerek ABD uçaklanndan yılbaşmdan bu yana atılan bildirile- rin Iraklılar tarafindan toplanarak yakıldığmı söyledi. Kanada'nın CBC televizyonuna konuşan Başbakan Yardımcısı Tank Aziz ise ABD'nin Irak'a savaş açma- sı halinde ABD'ye bir saldın düşün- mediklerini, ancak saldınnın üssü haline gelmesi durumunda Kuveyt'i vurabıleceklerini söyledi. Başbakan Yardımcısı Tank Aziz, "Kuveyt savaş alam ve ABD asker- leri Kuveyt'te, Irak'a saldırrya ha- zırlamyoriar. Kuveyt'ten bir saldın olursa, misiUeme yapmay acağımızı söyleyemem. Elbetteki, ABD asker- lerinin Irak'a saldırganlıklannı baş- larüklan yere karşı misilleme yapa- cağız. Bu yasaldır" diye konuştu. AÇIKÇA ŞÜKRÜ SİNA GÜREL Chavez, Lula ve Tayyip Davos'taki düzenleyicilere binlerce dolar öde- yip, siyasal karar vericilerie "samimi" toplantılar- da bir araya gelen bankacı, işletmeci, yönetici ve girişimciler, elbette Chavez'i de görüp dinleme- yi, Venezüella'daki gelişmeleri "satın alma" konu- sunda böylece karar oluşturmayı isterlerdi. Ama, Venezüellalı liderin Davos'a gitmesi mümkün de- ğildi. Ülkede, seçimle işbaşına gelmiş olan bu li- dere karşı dışardan desteklenen kitle gösterileri sü- rüyor, Chavez detoplumcu, solcu programını uy- gulama konusunda kararlılıkla direnip, dayatma- ya boyun eğmiyordu. Bir yandan da ülkede eko- nomik koşullar giderek agıriaşıyordu. Çünkü, dı- şanyla -ABD ile- ters düşen yönetim, belli başlı ge- lir kaynağı olan petrol üretimi ve dışsatımı konu- sunda gittikçe daha zor koşullara sürükleniyordu. Chavez, Davos'a gidemezdi. Lula ise Davos'a gitti ve bu zenginler toplantı- sını sarsan bir konuşma yaptı. Brezilya'nın solcu Başkanı, burada bir kapsamlı "dünya düzeni" eleş- tirisi sundu. Amerika'nın arka bahçesinde, yıllar- dır uygulanan teslimiyetçi ve bağımlı düzene kar- şı, her gün daha da yoksullaştığını gören halk kit- lelerinin tepki oylarıyla Başkan seçilen Lula'nın, Davos'u sarsan sözleri, önemli. Lula'yagöre, ulus- lararası toplumun asıl savaşması gereken, dünya ölçeğinde çekilen açlık. "Silahlanmaya bu kadar para harcanırken, insanlann açlıktan ölmesiutanç verici" diye yakınan Lula'nın, bunun neden böyle olduğunu bilmemesi herhalde mümkün degil. "Onu- rumuzu kurtarmamız gerek" diyen Brezilyalı lider, herhalde dünyaya yön veren ekonomi çarklannın yoksulluk ve eşitsizlikle beslendiğini, bu çarpık ve insan onuruna yakışmayan dünya düzeninin, o Davos'ta seslendiği grubun zenginliğini sağladığı- nı da biliyordur. Lula, bütün eksikliklerine karşın hal- kını bütün yönleriyle temsil eden kişilikli bir lider. Luiz Inacio Lula da Silva'ya kısaca Lula dediği- mize göre, Recep Tayyip Erdogan'a da kısaca Tay- yip demenin birsakıncası yok. Ama bunun ötesin- deki "teşbih", artık "hatalı" oluri Peki Tayyip, Davos'ta ne yaptı? Kapalı toplantı- larda konuşup, müzakere masasında halkının ve Türkiye'nin hak ve çıkarlannı savunan Denktaş'ı, son derece çirkin ve düzeysiz bir biçimde hedef alarak, "Türkiye'yi temsil etti"l Başka ne yaptı? Cüneyt Zapsu'nun düzenle- diği "Türk Geces/"ne, TÜSlAD'ın aşçılannın elin- den çıkan yemeklerle ve başı bağlı, ama Papand- reu'nun elini sıkacak kadar uygar hanımefendi- lerle ve mankenlerle katılarak, dağlara çıkıp, kırk yıllık kayakçılar gibi poz vererek "Türkiye'yi tem- sil etti"\ Peki, başka? Tayyip, bir de ABD Dışişleri Baka- nı ile bir araya gelip, yabancı gazetecılerin ele ge- çirdiği belgelere göre, bu kişiden Irak savaşına destek verecek Türkiye'nin nasıl ödüllendirilece- ğini, tersi olursa IMF eliyle nasıl cezalandınlacağı- nı dinledi ve böylece "Türkiye'yi temsil etti"\ Peki, Türkiye'ye geldiğinde ne dedi? "Siz Tür- kiye'yi anlatamadınız, biz anlatıyoruz " dedi ve eleş- tirenleri, mutlaka -anlamı konusunda- bir uzmana danışması gerektiğini bilmeden, "şizofren" söz- cüğüyle nitelendirdi. Belki de iyi oldu, çünkü bu söz- cüğü kullanan Tayyip'in aklında, sözcüğün "fren" eki çağnşımlar yaratarak, bundan sonra daha dik- katli olmasını sağlayabilir! Böyle bir liderliğe layık olup olmadığımızı düşü- neduralım. Ama unutmayalım ki Chavez'i yıkma- ya çalışan, Lula'dan hoşlanmayan ve dünyanın dört bir yanında "ulus devlefe saldınp, bölgede yapacaklan için Türkiye'yi maşa olarak kullanma- yı, Kıbns'ı daalıp götürmeyi planlayanlar, Türkiye'de elbette Ecevit'i istemeyeceklerdi. Eski denetcilerin sefi Butler: ABD, Irak'ta çifte standart uyguluyor Dış Haberler Servisi - BM'nin, hak'ın kitle im- ha silahlannı tasfiye ve silah programını denet- lemekle görevli eski özel komisyonu UNS- COM'un başkanlanndan Richard Butler, ABD'nin, Irak'ın kitle imha silahlanndan ann- dınhnası ıçin operasyon düzenlemesi konusunda "şaşutıcj bir şekilde çif- te standart'' uyguladığı- nı söyledi. Butler, Sydney'de yaptı- ğı konuşmada, "ABD'mn,BMGüvenMk Konseyi'nin yetkisi oima- dan, gerekirse kendi kit- le imha silahlannı kuila- narak yapacağı bir gös- teri, dünyada tüm adalet görüşlerini derindeo y> kar, korkarun yaşamak- tan pişman olacagımız ahlaksız hükümlere yol açar"dedı. Butler, ABD ve diğer BM Güvenlik Konseyi daimi üyeleri- nin, dünyada en fazla nükleer silaha sahip ül- keler olduğunu kaydede- rek "Neden bu şaşırücı çiftestandardatsrarlaLdn veriyorlar?" dedi. Bu arada, ABD eski ulu- sal güvenlik danışmanı Zbignievv Brzezinski, Irak'taki BM silah de- netçilerinden gelen ilk raporun ABD'yi olası bir savaştan biraz daha uzak- laşnrdığmı savundu. Ço- ğu Iraklının "ABD'nin nihai amacuun silahsız- landırmak ofanadığından kuşkulandığım" ıfade eden Brzezinski, Irak'ın bu nedenle "silahsazlan- ması durumunda bizim yine de saldırmak için birtakun bahaneler ya- ratmayacağımKadairgü- vence isteyebileceğini'' vurguladı. Bağdat'tan Annan'a işbirliği mektubu BAĞDAT(AA)-Irak, uluslararası silah denet- çileriyle "etkin işbirli- ğini sürdürmeyi" taah- hüt etti. Irak haber ajansı INA'ya göre, Irak Dışiş- leri Bakanı Naci Sabrı, BMGenelSekreteriKo- fi Annan'a yolladığı mektupta, "Irak'uı, BM ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı uzman- lanyla etkin işbirliği- ne devam edeceğini" behrtti. Öte yandan, Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'in damşmanı General Emir Raşit, si- lah denetçilerinin, rapo- runun gerçekleri yansıt- madığını iddia etti. Ra- şit, frak'ın kitle imha si- lahlanna sahıp olmadığı- nıtekrarvurguladı. Ra- şit, U-2 uçaklarrnın kul- lanıknasına karşı ohna- dıklannı, ancak güven- lik garantisi ıstedikleri- ni belirtti.