Catalog

3OCAK 2002 PERŞEMBE + CUMHURİYET SAYFA ROPORTAJ GÜNÜN ADAMI TURHAN SELÇUK KARAKTERÎ KARAKTERSIZÜK OLAN GÖZLÜKLÜ SAMİ'NÎN HARİKULÂDE KIVIRTMALARI KISIH 1EKMİLİ 'Û, "JEVPAIARINI AüLATMAyA PEVAM EJIER HAMFEMDİ VERıı,pu içî.Up, çÜ KıMİ-lK VAPMAK Rekabet Kurulu Başkanı Tamer Müftüoğlu: Tüketici tüm kuruluşların önüne geçmeli îş dünyasıyardımaalışmışekabet Kurulu Başkanı Tamer Müftüoğlu, her alana bir kurul kurulmasını "tehlikeli" olarak nitelendirirken piyasa ekonomisinde "dozajın çok iyi ayarlanması" gerektiğini vurguladı. Müftüoğlu, "Emek piyasasında piyasa ekonomisini uygulayamazsınız. Piyasa ekonomisinin amacı, insan. tnsanlann fıyatını düşürüp arttırmak gibi insanı mutsuz edecek bir şeye girmenizin anlamı yok" diye konuştu. BANUSALMAN ANKARA - Kamu hizmetinin piya- saya terk edilmesi, doğal tekel olan alanlarda bile özelleştirmelere gidil- mesi süreciyle idari yapıda da büyük değişiklikler yaratılıyor. Sayılan gün geçtikçe artan kurullar, ücretleri, har- camalan, denetiın dışı olmalanyla tep- ki çekiyorlar. Kurullan oluşturan ya- salan çıkaran siyasiler, halka ellerin- de müdahale olanaklan kalmamasın- dan yakınıyorlar. Rekabet Kurulu Baş- kanı Tamer Müftüoğlu, çok fazla tar- tışümadan devlet yapısı içine yerleşti- rilen ve sayılan giderek artan kurulla- n Cumhuriyete değerlendırdi: - Türkiye'de kuruDar Kberalizm ve özeüeştirmeierin sonucu olarak ohış- turuiuyor. KuruDarmtarihisüreçte ota- şamunu anlatahilir misiniz? MÜFTÜOĞLU - Kamusal niteliği ağır basan ve doğal tekel durumunda olabilecek sektörlerde ABD farkh, Av- rupa farklı tercüı yapmış. ABD; şu an- da yapüğımız gibı doğal tekel olan sek- törleri de özel sektöre bırakmış, bun- lan regûle etmiştir. Avrupa ise devle- tin kamu yarannı gözeteceği inancıy- la bu sektörleri devlete vermiştir. Pi- yasa ekonomisindeki ana varsayım; tek tek firmalar kâr maksimizasyonu için uğraşırken, topluma da en iyi ya- ran sağlarlar. Bu olmazsa piyasa eko- nomisi tercihi sorunsal bir hale gele- cektir. Işte doğal tekellerin olduğu yer- lerde sorunsallık durumu ortaya çıkı- yor. Çünkü bu sektörler talep esnekli- ği çok düşük, yani fıyatı artnrmanız sa- tışı azaltmayacak ürünler üretiyorlar. Her alanda kurul - Kurullarla ügili siyasilerde büyük birrahat92kkgÖ2kniyor.Bunuıuısılde- ğerteodiriyorsunaz? MÜFTÜOĞLU - Bu konuda parla- mentoda bir memnuniyetsizlik olma- sı doğal karşılanmalı. Ama bu yasayı da zaten bu parlamento çıkarmıştır. Dikkat edilmesi gereken, piyasa eko- nomisinde dozaj konusudur. Ilaca bir zehiri koyuyorsunuz sağlığa iyi geliyor, ama onun dozajını biraz arttırdınız mı bu kez ölümcül bir etki ortaya çıkan- yor. Tam rekabet hiçbir sektörde yok- tur. Regüle etmek için gerekli olan pi- yasa aksakhklan nerede başlar nerede biterkonusu üzerinde tartışmak lazım. - Her alana birkurul kuruhnaya baş- btıuh. Bunun ölçüsü ne olacak? MÜFTÜOĞLU - O tehlikeli. Tartı- şarak, araştırarak ilke kararlanna var- TAM REKABET YOK- Rekabet Kurulu Başkanı Tamer MüftüoğhTna göre tam rekabet hiçbir sektörde yok. Müftüoğlu, "Rekabetiregüleetmek için gerekli olan piyasa aksakhklan nerede başlar nerede biter konusu üzerinde tartışmak lazun" diyor. CEZALAR FARKLI Kımdlarda standart sağlanamadı - Kurullann arasmda yetki çabşması söz konusu ohnuyor mu? MÜFTÜOĞLU - Kurullan ikiye ayırmak lazım. Bizim varlık nedenimiz piyasa ekonomisinin önünü açmak. Piyasa ekonomisinin uygulanabileceği yerlerde, oyuncular rekabet etmekten kaçıyorlarsa rekabete zorluyonız, piyasayı paylaşıyorlarsa ceza veriyoruz. Diğer regülasyon kuruluşlan, SPK, BDDK, Telekomünikasyon, Şeker Kunılu'nun fonksiyonlan tersine; doğal tekel varsa, piyasa ekonomisi uygulanamıyorsa bunlar sankı piyasa ekonomisi varmış gibi karar veriyorlar. 'Plyasaya glriç engellenmemeir Bizim açımızdan piyasaya girişi hiçbir zaman engellememek lazım. Ama regülasyon kuruluşu "Piyasaya gJremezsin" diyor veya Enerji Kurulu fıyat beliriiyor. Roaming (dolaşnn) fıyatını Telekomünikasyon Kurulu belirledi. Aria talep ediyor, Turkcell arz ediyor. Bizim açımızdan piyasanın belirlemesi lazım. Ama anlaşamadılar. Her kurumda denetleyici kunıluş. farklı, ceza uygulaması farklı. Denetlenmeleri farklı. Bütün bunlann standarda kavuşturulması lazım. 1.5-2 yıl önce Recep Onal, bu konuda standartlaşmaya gidiyoruz demişti, ama yapılamadı. Son zamanlarda Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, Meclis'de veya hükümete bilgi sunuhnası gündeme getiriliyor. Onun da yaranvar. mamız lazım. Sektörde doğal tekel var- sa mutlaka regüle etmek gerektiğini düşünüyorum. Bazı sektörlere giriş- çıkışın serbest olması da sorun yaraö- yor. Mesela GSM piyasasında. Şu an- da tanm da çok sorunlu bir yer. Aca- ba piyasa ekonomisinin mantığı için- de iflas durumunda olan işletme piya- sadan çıksın mı? Bankacıhk sektörün- de hakikaten böyle bir duruma girer- seniz her şey allak bullak oluyor. Olum- suzluğunu banka sahibi değil de mev- duat sahibi görüyor. - Ph-asadakidüzenleme>ivîirolanba- kanlıklar \-apamaz mı? MÜFTÜOĞLU - Fransız Başbaka- nı LionelJospin'ın güzel bir sözü var- dır 'TfyasaekoDomiaııeevet, piyasa top- hununa hayn:" Hayatın her tarafinı pi- yasalaştırma söz konusu değil. Terclh vapmak Piyasa ekonomisinde etkinliği sağ- lamak istiyorsanız, birtakım tercihler yapmak durumundasmız; sosyal prob- lemleri acaba ben kaynağında mı çö- zeyim, destekleme fıyatlanyla mı çö- zeyim, yoksa doğrudan doğruya milli geliri arttınp onlara ikincil dağıtımda daha fazla pay mı aktarayım? Eğer pi- yasa ekonomisinden yararlanmazsa- nız dagıtacak ekmek kalmıyor. Piya- salaşünnanız mümkün olmayan yerler var. Milli savunmayı, adaleti, yargıyı piyasalaştırdığınız zaman etkinlik ne kadar fazla olursa olsun o toplulukta yaşanmaz duruma gelinir. Hatta eğitim, sağlık konusunun ne dereceye kadar gir- mesi, girip girmemesınin tartışüması lazım. Enerji sektörünün, bankacılık sektörünün girmesi lazım. Ürün piya- salannda piyasa ekonomisi uygulaya- biliyorsunuz. Ama faktör piyasasmda olmuyor. Emek piyasasında piyasa ekonomisini uygulayamazsınız. Piya- sa ekonomisinin amacı, insan. tnsan- lann fıyatını düşürüp arttırmak gibi insanı mutsuz edecek bir şeye girme- nizin anlamı yok. Mali sektörü de pi- yasa kurallanna göre oluşturamazsınız. Tüketici dernekleri örgütlenmeli - KuruDar siyasetten bağımsız ohırken, piyasaya bağımh yapılar oluyor. Sermaye kesimi temsfl edflirken tüketkiler ve çahşanlann temsücfleri yer almryor. Bu demokratikişiey^ açKindan soru işareti yaratmıyor mu? MÜFTÜOĞLU -Orada tamamen haklısınız. Tüketici, TOBB'nin de tüm kuruluşlann da önüne geçer. Tüm ekonominin genel amacı onlar. Temsil eden güç sorunu ortaya çüayor. TOBB, tüm tüccar işadamlannı temsil ediyonım, diyor. TESK de TlSK de aynı şeyi söyleyebilir. Ama 500-600 bin kişilik grupla tüketicileri temsil ediyonım derseniz zor olur. Burada TOBB'deki gibi belki şemsiye kuruluşa ihtiyaç var. Her yerleşim yerinde bir tüketici derneği olsa, o tüketici dernekleri Türkiye çapmda örgütlenebilseler problem çok daha çabuk çözülebüir. - Kurullarla büükte seçilenkrin yö- netecekleri araçlannın kalmadığına dikkat çekttiyor. Bunu nasıl değerlen- diriyorsunuz? Clft taraflı bakmak MÜFTÜOĞLU-Politikacıtoplum- dan vekâlet alan, seçilmiş olanlar ola- rak, bizim gibi kuruluşlar atanmış ola- rak de%Teye giriyor. Seçilme kaygımız yok. Onun için demokrasiyle bizim durumumuz çok uymuyor gibi gözü- küyor. EHğertaraftan etkinhği arttırmak için, uyumlu bir çalışma da olmazsa ol- maz. Parlamento olaya sadece piyasa ekonomisi diye bakamaz. Olayın iş- sizliktarafivar. îflas eden işletme bat- sm ama 40 bin kişınin işsız kalmasına toplum tahammül edebilir mi? Bu so- runlann ortaya çıkanlıp diyaloglarla çözülmesi lazım. - Amapiyasaekonomisjni savunan ke- SHnlerkendierizarargördükkrizaman devtetten medet ummava başhyorlar. MÜFTÜOĞLU - Maalesef.'Devlet yardımlanna bizim iş âlemimiz çok alışmış maalesef. Bunlar, zamanla çö- zülecek sorunlar. Biz de bu degişim sü- recinın çok yoğun olduğu dönemde yaşıyoruz. GEÇMİŞTEN GELECEĞE ORHAN ERİNÇ 3 Milyonluk Naylon Nüfus Nüfus sayımı sonuçları, aradan bir yıl iki ay 10 gün geçtikten sonra nihayet, ama geçici olarak aç»k- landı. Dansı kesin sonuçlann başına... 22 Ekim 2000 günü yapılan sayımın sonucu, va- liliklertarafından bildirilen il sonuçlanna göre top- lamı 71 milyon 207 bin 396 olarak açıklanmıştı. Devlet Bakanı Tunca Toskay'ın dün açıkladığı sayıya göre 3 milyon 362 bin 493 kişilik bir "nay- lon nüfus" söz konusu. Ancak bu sonuç, nüfus sayımı konusunda Tür- kiye'nin ilk sabıkası değil. 1997 yılında yapılan nüfus tespitı çalışmaların- da da benzer bir yöntem ızlenmiş ve 1999 seçi- minde illerin nüfus sayılanna oranla yaklaşık 30 mil- letvekili hakları olmayan seçmenlerin verdikleri oy- larla seçılmişlerdi. Miltetvekili sayisı 550 ile dondurulmuş olduğu için hukuksal bir sorun çıkmadı, ama nüfus sayımlan- nın "ayıp" hanesine ilk sabıka kaydı da düşmüş oldu. Devlet Istatistik Enstitüsü Başkanı Şefik Yıldı- zeli, 2000 yılı sayımı hazırlıkları yapılırken 7 Ağus- tos 2000 günü düzenledıği basın toplantısında 1997 yılı nüfus tespıt çaltşmalannı yorumlarken şöy- le demek zorunluluğunu duymuştu: "Tabii biz 1997 tespitini hiç dikkate almıyoruz. Türkiye tarihinde veya hiçbiryerde böyle garip bir çalışma olmamıştır..." Bakan Toskay'ın açtklamasından bu yazının ya- zıldığı saate kadar üç büyük il dışındaki illerin sa- yım dökümlenni öğrenmek mümkün olmadı. Ancak Ankara, Istanbul ve Izmir'ın nüfuslannda, gerek valilik açıklamalanna, gerekse Bakan Tos- kay'ın verdiği sayılara göre bir değişiklik olmadığı görülüyor. Başka bir deyişle bu üç ıl, 3 küsur mil- yonluk şişinme nüfus kapsamına gırmekten ken- dilerini korumayı başarmışlar. • • • Bilgisayarteknolojisinin her gün biraz daha ge- liştiği bir dönemde Türkiye'nin, 1831 yılındaki ilk sayım gibi "bakkal defteri" yönteminden kurtula- mamış olmasını gönül rahatlığı ıle kabul etmek olanaksızdır. Son sayımın 169 yıllık ilk uygulamadan tek far- kı, kadınlann da nüfusa dahil olmasıyla sınırlı kal- mıştır. O da yıllar önce çıkarılmış yasalardan kay- naklanmıştır. Sayımın ana malzemesi olan defter, kalem ise bir türlü atılıp bilgisayar sistemine geçi- lememiştir. • • • Nüfus sayımı ve seçmen kütükleri yazımı, Tür- kiye'nin yaşamsal değeri olan iki işlemidir. Ancak her ikisini de yüzümüze gözümüze bu- laştırmadan becerebilme mutluluğu henüz yaşan- mamıştır. özellikle belediyelerin devlet gelirlerinden ala- caklan paylann nüfus sayısı ile orantılı olması, sa- yım sonuçlannı kuşkulu olmaktan kurtaramamak- tadır. Aynı kuşku, seçmen kütükleri için de geçeriidir. Yerel parti yöneticilerinin, partilerine yakın ya da yandaş olarak tanıdıklan kişileri, ayn ayrı sandık- larda seçmen olarak yazdırma girişimleri, çok par- tili döneme geçişle başlayan bir geleneğe dönüş- müştür. Havalarda savrulan milyar dolarlara karşın, Yük- sek Seçim Kurulu'nun istediği 5 trilyon liralık öde- neğin esirgenmesi, demokrasimizin seçimle bağ- lantılı eksıkliğini göstermektedır. • • • Sonuçlann iyi bir yanı da yok değil. Nüfusumuzun son açıklama ile üç milyon küsur azalmasından ne kadar sevinsek yeridir. Bu yok- luk döneminde, kışi başına düşen milli gelirde sa- nal da olsa 15-20 dolarlık bir artış sağlanması, durduk yerde büyük bir başan değil de nedir? oerinc@cumhuriyetcom.tr. Uzman erbaş adayları Sahil Güvenlîk personel amyor IstanbulHaber Servi- si-Sahil GüvenlikKo- mutanlığı. serdümen, vardabandra, topçu, mo- tor, elektrik, muhafiz, kurbağaadam ve sıhhi- ye bölümlerine personel anyor. Komutanlığrn bu bölümlerine başvuracak adaylara fızik, yetenek, mülakat, genel kültür ve mesleki bilgi sınavlan uygulanacak. Sahil Güvenlik Ko- mutanlığı'ndan ahnan bilgiye göre, uzman er- baş adaylanmn en az li- se mezunu ohnası, ter- hisinin üzerinden 3 yıl- dan fazla süre geçme- miş olması, sağlık rapo- ru alması, herhangi bir suç işlememiş, hakkın- da soruşturma açılma- mış ve en az 1.70 bo- yunda olması gerekiyor. Serdümen, varda- bandra, topçu sınıflan: Askerlik hîzrnetini De- niz Kuvvetleri Komu- tanlığı'na bağlı gemi ve botlarda serdümen, var- dabandra, topçu sınıfla- nnda yapıyor veya yap- mış olması gerekiyor. Motor sınıfi: Askerlik hizmetmi Deniz Kuv- vetleri Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komu- tanlığı'na bağlı gemi ve botlarda motor sınmnda yapıyor veyayapmış ol- ması gerekiyor. Elektriksmıfc Endüst- ri meslek lisesi elektrik bölümünden mezun ol- ması isteniyor. Deniz Kuvvetleri veya Sahil Güvenlik Komutanlı- ğı' na bağlı gemilerde elektrik sınıfında yap- mış olması gerekiyor. Kurbağaadam smıfi: Yüzme bilen, dalgıç olacak niteliklere sahip olanlar arasından seçi- lecek erlerin askerlik hizmetlerini Deniz Kuvvetleri Komutanlı- ğı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı'na bağlı birliklerde kurbağa- adam/dalgıç sımflann- da yapmış veya yapı- yor olması gerekiyor. Adaylann, başvuru belgelerini en geç 11 Ocak'a kadar Sahil Gü- venlik Eğitim Merkezi Komutanlığı PK: 417 Yeni Liman Antalya (Tel: 0242 259 03 83) adresine teslim etme- leri isteniyor.