Catalog

Cumhuriyet antivaz Sahibiz Berin Nadi Genel Yayın Yönetmeni: Orhan Erinç 0 Genel Yavın Koordinatörü. Hikmet Çetinkava 9 Yazıışleri Müdurlerı. İbrahinı Vıldız, Dinç Tajanç (Sorumlu) # Haber Merkezı Müdürır Hakan Kara # Görsel Yonetmen: Fikret Eser Dış Haberler Şinasi Danışoöju # Istıhbarat Cengiz V ıldırım • Ekonomı. Bülent Kızanlık 0 Kultür Handan Şenköken 0 Spor Abdülkadir Yücelman 0 Makaleler Sami Karaören 0 Düzeltme. Abdullah Yazıcı 0 FotoŞraf Erdoğan köseoğlu 0 Bılgı-Bclgc Edibe Suğra 0 Yun Haberlerı Mehmel Faraç Vj>ınKunıJu Orhan Erinç. Okta> Kurtböke. Hikmet Çetinka) a. Şükran Soner. Ergun Balcı. Dinç Ta>anç. İbrahim ^ ıldız, Orhan Bursalı, Mustafa BaJbaı. Hakan Kara. Ankara Temsılcısr Vfustafa Balba\ # Haber Müdürü Doğan Alun Alatûrk Bul\ an \"o. 125. Kat 4. Bakanlıklar-Ankara Tel 4195020 C hat). Faks. 419502" • îzmır Temsılcısı. Serdar Kızık. H Zı>a Bl\. 1352 S 2 3 Tel. 4411220. Fakv 441911? # Adana Temsrlcısı Çctin Viğenoğlu. Inonii Cd 119 S. No. I Kat: I. Tel 3522550. Faks. 3522570 Müessese Müdürii: Erol Erkut 0 Koordınator Ahmet Korulsan 0 Muhasebe Bülent \ener 0 İdare. Hüs«yin Gûrer 0 Ijletme Önder Çeük 0 Bılgı-lslem Nail inai 0 BılgısaşarSıstem Mûrûvet Çüer MEDVA C: • Vonetim Kurulu Başkanı - Genel Mudur Gûlbin Erduran # Koordmator Reha Işıtman • Gentl Mudur Yanluncıu Mine Akdağ Tel 514 07 53 - 51?95Sü-5l38460-<>I.Faks 5118466 vınla%aı \tt H a s : ** e=r Gun Haber A|ansı. Basın \e Yayıncılık A S W4! Cağaoğlu 343341si PK 2-46 Istanbul Tel (0 2 ] 21 5 ] 2 U5 05 (20 hal I Faks" (0,2 ;2) 513 K.ASIM 1996 İmsak:5.02 Güneş: 6.28 Öğle: 11.55 tkindi: 14.41 Akşam: 17.08 Yatsı: 18.28 rurtçu'nun Haber Merkezi - fcazetecıleri Korurma («cmiyetı'nin (CPJ J 6. riuslararabi Basın •^gürlüğüÖdülü. "îirkiveden halen Sakarya kapalı Cezaevi'nde Lalunan Işık Yurtçu"ya \^ri!ecek. CPJ taraıfından yapılan açıklamada. Basina vapılan baskjlara e-sareîle göğüs geren. Hndistan. Vleksika. Filistin \? Türkıye'den dört cesur gızetecinin ödiile layık girüldüğü' bildiril<di. 26 ktsımda~\evv York "ta dLzenlenecek olan «odül torenı sırasında Cazetecılen Korurnıa Ornıyetı'nın 15. yldönümü de kutlanacak. Cazetecilere baskı • İstanbul Haber Servisi- Tırkıve Gazeteciler C:miyeti.(TGC)ekım ayında gazeteci ve vizarlara karşı saldı nlar ile adi yaptırımların ycğunlaştığı belirterek. ekimavını "basının kara ayı" olarak niteledi. TGC'nın verdigi bilgıye gcre ekim ayında 14olayda 2L gazeteci saldınya uğradı. 12 gazeteci gc£altma almdı. ikisı tuıuklandı. 10 yeni dava ile 17gazeteci \e yazara mihkenıe >olu göründü. Ali Kırca kaza geçirdi • İstanhul Haber Servisi - atv'de yayımlanan ""Siyaset Meydanı". programın yapımcısı \e yöneticısi Ali Kırca'nın trafîk kazası geçirmesi nedeniyle bu hafta yayımlanamayacak. Hercuma günü saat 22 30'da. çeşitli konulann tanışıldığı Siyaset Meydanı'ntn bu haftaki konusu "Düs,ünce Özgürlüğü"vdü. atv Haber Merkezi'nden vapılan açıklamada. Kırca"nın kaza sonucu kolunun kınlması nedeniyle ekranlardan bir süre uzak kalacağı bildirildi Terzaghi'nin yaşamı• Haber Merkezi - Türkıyede modern zemin mekaniğinın kuruluşunu gerçekleştiren Karl Terzaghi'nin yaşamöyküsü ılgilenenler için anlatılacak. İTÜ Inşaat Faküttesi Geoteknik Anabilim Dalı'ndan yapılan yazılı açıklamada. Terzaghi "nin yaşamının ele alındığı söyleşi bugün saat 2O.3O"da Kadıköy-Caddebostan'da bulunan Gergedan Kitapev i'nde gerçekleştırilecek. Kablolu yayına başvuru • ANKARA (Cumhuriyet Biirosu) - Kablolu yayın için 47 şirket RTÜK'e başvurdu. Başvurulann çoğunluğunu televizyon yayınları oluştururken. radyo alanına talebin az olması dikkat çekti. Buna göre. kablolu tele\ izyon yayını yapmak isteyen31. sadece kablolu radyo yaymı için 3. her iki yayını da kablodan yapmak isteyen 13 şirket başvurulannı RTÜK'e \erdi. Gemlik'te deprem • İstanbul Haber Servisi - Bursa'nın Gemlik ilçesinde dün saat 15.53'te hafif şiddette bir deprem meydana geldi. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Deprem Araştırma Merkezi'nden ahnan bilgıye göre. merkez üssü rasathaneye 80 kilometre uzaklıkta olan ve aletsel büyüklüğü 3.6 şiddetindeki deprem. Gemlik. Orhangazi. Iznik \e Mudanya'da hissedildi. Deneme yarışması • ANKARA (Cumhuriyet Biirosu) - Mülkiyelüer Birliği Vakfı'nın şairve vazar Şinası Özdenoğlu adına düzenlediği Deneme Yarışması sonuçlandı. \ansmada birinciiiği Metin Aysel alırken ikinciliği Aslı Dinçman Ertuna. üçüncülüğü de Fernıh Zor ile Tülay koçak paylaştı. Yanşmada dereceye girenlerin ödülleri 4 aralikta \erilecek. Benzopiren adlı madde, tümör oluşumunu engelleyen bir geni çalıştırmıyor Sigara yak9 clıuııaıLSIZ okıuı Yararı var Nikotin belleği güçlendiriyor Çeviri Servisi - Son yıllarda akciğer kanserine \ e kalp-damar hastalıklarına yol açtığı kesinlik kazanan sigaranın. yararla- rının da olduğu ortaya çıktı. Sigaranın ya da kısaca nikotinin belleği güçlendirdiği id- diası önceleri basit psikolojik testlere da- yanıyordu. Şimdi, nikotinin beyinde ya- rartığı etkileşimin altında yatan karanlık noktaların aydınlığa kavoışmasıyla. siga- ranın hiçbir \ aran olmadığını savunan ke- sim susmak zorunda kaldı. Geçen hafta ABD'nin Houston kentin- deki Baylor Ünhersitesi Tıp Fakühesi araş- tırma grubu. Profesör John Dani yönetimin- de sürdüğü çalışmalarının sonuçlarını ün- lü tıp dergisi »Nature'da yayımladı. Dergi- de yer alan raporda. nikotinin beynin hı- pokampus bölgesindeki nöronlar arasın- daki iletişimi kuvvetlendirdiği iddiaedili- yor. BeUeği ^erimti çahştınyor Rapora göre nikotin. beyinde gıdip ge- len mesajları kuvvetlendiriyor, hızını art- tınyor. Nöron (sinir hücresi) boyunca ha- reket eden impulslar, iki nöron arasındaki sinaps adı verilen boşluğa gelince. boşlu- ğu atlamak için desteğe gereksinım duyu- yor. Bu destek nörotransmiter adı verilen moleküllertarafindan sağlanıvor. Işte bu aşa- mada devreye gıren nikotin. nörotransmi- ter sayısını arttınyorvemesajlann sinaps- lan rahatlıkla atlamasına yol açıvor. Bu mesajlarbevinde ne kadarhızlı ve rahatdo- laşırsa. bellek de o kadar verimli çalışıyor. 1991 'de vapılan bir çalısma. bir bellek kaybı hastalığı olan 'alzheimer'ın sigara içenler arasında daha az rastlandığını or- taya çıkartmış.rı. Case\\estern Reserve Üni- versitesi'nde bellek kaybının nedenleri üze- rine sürdüriilen diğer bir araşiırmada da nikotinin alzheimerhastalarındabeyniça- lışamaz hale getiren birikimlerin oluşu- muna engel olduğu görülmüştü. Bu arada ilaç şirketlerı. nikotinin varar- larının kesinlik kazanması karşısında ha- rekete geçtiler. Sigara dışında vücuda ni- kotin vermenin yollannı araştıran şırketler. menopoz tedav isinde kullanılan östrojen ıçe- ren bantlardan esinlenerek piyasaya niko- tin bantlannıçıkarttılar. Bundanböylealz- heimer veya unutkanlığa yol açan diğer hastalıklara yakalanma nski taşıyan kişi- ler, akciğer kanseri ile bunama arasında birtercih yapmak zorunda kalmayacaklar. Araştırmaların sonucunda nikotinin ba- ğımlılık yaratan bir ilaç olduğu gerçeğinin su yüzüne çıkması. sigara sanayiine yarar- dan çok zarar veriyor. Sigara dumanı nöronlan etkiliyor Nikotinin belleği kuvvetlendirdiği uzun suredır bilınen bir gerçek. Bılım adamlan. şımdı, nikotinin beynı nasıl etkıledığine açıklık getırıyor: Nikotin sınır sınyallennı kuvvet/endınyof; dolayısıyla belleği guçlendınyor. Nikotin reseptörû Kalsıyum - iyonları Nikotin Nöro-transmrter yuvalan Nakledici nöron i Nikotin. nakledıcı nöronlann ' uzerındekı reseptorlere yapışır Boytece daha fazla kalsıyum lyonu nöronlara uşuşur. Nöro-transmiter Kalsıyum, daha fazla noro-transmıterın serbest kalmasını kolaylaştınr. Noro-transmıterler alıcı nöronlann uzenndekı reseptorler ile kaynaşır. Altcı nöron 0 Bu kaynaşmanın sonucunda *" sınyal, nöron boyunca hareket eder. Boylece noron ve bellek arasındaki bağlantı kuvvetlenır Çeviri Servisi - ABD'nin önde gelen tütün şirketleri, hisse senetlerindeki yüzde 15 düşüş karşısında acil çözüm arayışına girdi. Hisse senetlerindeki söz konusu düşüş, Florida'da bir mahkemenin akciğer kanserine yakalanan bir kişinin sigara şirketlerine karşı açtığı davayı kazanmasiyla giderek hızlandı. Geçen ay sigaranın akciğer kanserine yol açtığı iddiasının bilimsel olarak doğrulanması, sigara sanayiini ciddi bir bunalıma soktu. ABD'nin akademik bilim dergisi Science'ın son sayısında yer alan bir makalede, sigara dumanının bileşiminde bulunan benzopiren adlı maddenin. insan vücudunda tümör oluşumunu engelleyen bir geni çalışamaz hale getirdiği bildiriliyor. Dolayısıyla sigaranın kanserojen etkisi kesinlik kazanıvor. Sigara görünümündeki 'nesne' ABD'nın ikinci büyük tütün şirketi RJR Nabisco, Science'da yayımlanan bilimsel makaledeki iddialardan yola çıkarak sigara dumanının içindeki zararlı maddelenn etkisini azaltmak için çalışmalara başladı. RJR'nin araştırma ve geliştirme bölümü. görünümü sigaraya benzeyen. sigara hissı veren. sigara tadında olan. ancak sigara kadar zararlı olmayan bir "nesne"nin peşine düştü. RJR. ilk olarak 1988'de Premier adında dumansız sigarayı piyasaya sürdü. Ne yazık ki bu girişim büyük bir fiyasko ile sonuçlandı. Sigara tiryakilerinı kesinlikle ratmin etmeyen Premier. 5 ay içınde piyasadan çekildi. Bu ilk denemenın başansızlıkla sonuçlanması RJR'yi umutsuzluğa sürüklemedi. Şirket bu yıl da Eclipse adını verdiği yeni bir sigarayı piyasaya sürmeye hazırlanıyor. Şu anda yalnızca Tennessee'de satılan Eclipse. sigara tiryakilerinin onayından geçerse ülke çapında satılacak. Klasik sigaradan farklı biryapıya sahip olan Eclipse'in ucundaki kömür yakıldığı zaman. tütün ve gliserin bileşimi ısınıyor. Tütünün tadını olduğu gibi koruduğu iddia edilen bu yeni sigara içildikçe kısalıp bitmiyor. Şirket yetkililerinin büdirdiğine göre şu ana kadar gerçekleşen satışlar Premier'den daha urmıt vencı. Ancak bu iyimser tablo. sigara tıryakılennin gerçek görüşlerini yansıtmıyor. Eclipse'in klasik sigaranın yerini alacağına pek inanmayan sigara bağımhlan. uzun yıllar sigara içen bir kişinin Eclipse'e alışabileceğine ihtimal vermiyor. Ote yandan bilimsel açıdan Eclipse'in ne denli u temiz~ olduğu konusuna açıklık getirmeye çalışan bilim adamlan. tütünün içine eklenen gliserin dumanının da kanserojen olabileceğini ileri süriiyor. Aynca Eclipse'in karbon monoksit düzey inin normal sigara kadar yüksek olduğuna da dikkat çekiliyor. Çeşme Yanmadası yağmaya açıldı • Kültür Bakanlığf na bağlı Kültür ve Tabiat Varhklarını Koruma Kurulu. Danıştay'ın korumacı niteliktekı karannı 3. kez iptal etti. ASUMAN ABACIOĞLL İZMİR-Kültür Bakan- lığı'na bağlı Kültür ve Ta- biat Varhklarını Koruma Yüksek Kurulu. Danıştay 'ın aksi yöndeki karanna kar- şın korumacı nitelikteki 21 sayılı ilke karannı üçüncü kez iptal etti. Yüksek Kurul'un "suç" olarak nitelendirilen bu uy - gulamasına dayanılarak Çeşme Yarımadası yağma- ya açıldı. îzmir 1 N'o'lu Ko- ruma Kurulu'nun. arkeoio- jikvedoğal SlTalanlannın derecelerinı 1 den 2 v e 3 'e düşürerek yapılaşmaya aç- tığı yarımadada imar izni yüzde 20'den yüzde 5O'ye çıkanldı. Yüksek Kurul. daha ön- ce iki kez denediği. ancak Danıştay'ın yürütmeyi dur- durma kararı vererek en- gellediği 21 sayılı ilke ka- rannınkaldınlması uygula- masını üçüncü kez günde- megetirdi. SİTalanlannın daraltılmasını engelleyici nitelikteki 21 sayılı ilke ka- ran. "Hakkındadav-aaçılan SİT karaıian. mahkeme so- nuçlanınca»a kadar kurul- larda göhişülemez ve değiş- firilemez" hükmü taşıyor. tlke kararı ~ Yüksek Kurul'un 23 Ağustos 1996tarihindeal- dığı ve 21 sayılı ilke kara- nnı üçüncü kez kaldırdığı 466 sayılı ilke kararında şöyle deniyor: "İdare mahkemelerinde iptal dav ası açılan konulara ilişkin davalarda vatandaşın mağdurivetinin önlenmesi amacıvla plan ölçeğinde, parsel ölçeğinde ve SİT öl- çeğindeki konular. Koruma Yüksek Kurulu'nun uvgun görüşüyle koruma kuruJla- nnda değerlendirilebilir." Yüksek Kurul'un. aynı tarihte aldığı 472 sayılı il- ke karany la da Çeşme Ya- rımadası SİT kararlarının görüşülmesini sağladığı öğ- renildi. İzmir 1 No'lu Ko- ruma Kurulu, 28 Aöustos 1996 tarihindealdıgr 6344 sayılı kararla, daha önceki kurulun aldığı v e hakkında yaklaşık 100 dava açılan korumacı nitelikteki SÎT kararlannı değiştirerek ya- nmadayı yapılaşmaya açtı. Değişiklikler İzmir 1 No'lu Kurul'un yaptığı değişikliklerle Çift- lik Yanmadası'nda Dl'ler (1. Derece Doğal SİT'ler) D2 ve D3 'e düşürüldü. Dal- yan Yarımadası'nda Dl ve A3 (3. Derece Arkeolojik SlT'ler) olan SİTIerden valnızca A3'lerkaldı. Yine Dalyan Yarımadası'ndaki D1 ve A1 'lerden oluşan SlT alanlanndan büyük bölü- mü A3, D2 ve D3 olarak düzenlendi. Boyalık'ta Ka- lemburnu arkasından Çeş- me'ye kadar olan bölgeler D3 'ten sıfıra düşürüldü. Ka- lemburnu Arkeolojik SlT'ler ise A3'e düşürüle- rek tamamen yapılaşmaya açıldı. Oysa yörenin antik kent olduğuna dikkat çe- ken bilirkişı raporlanna gö- re Kalemburnu'nun tama- men Al olması gerekiyor- du. Sifne'de ıseî)l'ler tü- müy le kaldırıldı. Bilindiği gibi Yüksek Ku- rul'un aldığı yeni ilke karar- larına aöre 3. Derece Ar- keolojik SlT'ler (A3'ler). yüzeysel bir sondaj çalış- ması koşuluyla her türlü ya- pılaşmaya açık alanlar ha- line getirildiler. Karan de- ğerlendıren İzmir Çevre Ha- reketi av ukatlan. koopera- tif alanlarının özellikle gö- zetildiğini. bu kararla Çeş- me Yanmadası'nın yağma- ya açılmış olduğunu söy- İediler. Avukatlar. İzmir 1 No'lu Kurul'un. Çeşme Ya- nmadası'ndan sonra Sefe- rihisar, Karaburun ve Sel- çuk'taki SlT alanlannı da gözden geçirerek değiştir- meye hazırlandığına dikkat çekti ler. Yeni iddia: Depresif yapı tedavi edilirse sigara tutkusu azalır Sigara yerine anti-depresan ilaç Çeviri Servisi - Sigaranın zararlanna ilişkin tüm uyanlara karşın sigara rüketimi özellikle gençler arasında giderek artıyor. Tıp merkezlennde sigara alışkanlığına karşı çözüm üretmeye çalışan uzmanlar. bugüne dek tütün bagımiıhgını kesin olarak tedavi edememenin sıkıntısını yaşıyorlar. Son yıllarda fngiltere'de başanyla uygulanan bir yöntem. bu konuda yeni umutlann yeşermesine yol açtı. Anti- depresanlann sigarayı bırakmakta ne denli etkili olduğunu ortaya çıkaran Ingiliz doktorlar, şimdi bu yöntemin yan etkileri olup olmadığını inceliyor. Ruhsal açıdan sağlıklı kişilerde görülen sigara bağımlılığının büyük ölçüde ağız alışkanlığından kaynaklandığı görülüyor. Oysa depresyon geçiren hastalarda tutku şeklinde ortaya çıkan sigara ahşkanlığının. hem çok şıddetli hem de sürekli olduâu izlenivor. • Anti-depresan ilaçlarla depresyon uzun süre denetim aitında tutuluyor. Nikotin bantlan ise yalnızca kısa süreli yarar sağlıyor. Hastalann pek çoğu sigarayla stresten ve gerilimden kurtulduğunu belirterek sigarayı ilaç gibi gördüklerini kaydediyor. Nikotinin bir anti-depresif olup olmadığı konusu henüz tartışılırken 6 yıldır sürdüriilen iki bilimsel araştırma. sigara alışkanlığından kurtulmak için anti-depresan kullanımının yararlannı somut bir biçımde ortaya koyuyor. Nikotin içeren deri bantlan Ingiltere'de yayımlanan The Joumal of Clinkal Ps>chofc>g> isimli bilimsel dergide yer alan bir araştırma raporunda şiddetli depresyon vakalannda nikotinin vararlan gözler önüne seriliyor. Bu araştırmada hastalara geçirdikleri depresyonun şiddetine göre nikotin içeren deri bantlan yapıştınlıyor. 6 yıl boyunca izlenen hastalarda gözle görülür bir iyileşme süreci izlenivor. Dolayısıyla bu deney sonucunda nikotinin bir anti-depresan olduğu iddiası bir anlamda doğrulanıyor. Ne var ki hastalar nikotin bantlarını çıkarttıkları anda depresyon yeniden ortaya çıkıyor. Oysa anti- depresan ilaçlarla depresyon uzun süre denetim altında tutuluyor. Nikotin bantlan ise yalnızca kısa süreli yarar sağlıyor. Bu bağlamda gençler sigarayı. yalnızca ellerini meşgul eden bir alışkanlık değil. morallerini yükselten bir kaldıraç olarak algılıvor. Bu bulgulardan yola çıkan bilim adamlan. depresif ruh yapısının anti-depresan ilaçlarla ortadan kaldınlmasıyla sigara tutkusunun azalacağını ileri sürüyor. Penisîlinli ölüme soruşturiîia e-posta : tan (a vol. com. tr Haber Merkezi - Sağlık Bakanlığı. 4 yaşındaki Şe- nol Pehlivan'ın özel bir tıp merkezinde bilinçsizce va- pılan enjeksiyon sonucu öl- mesi üzerine soruşturma baş- lartı. Olayın son derece üzü- cü olduğunu belirten Sağlık Bakanı Yıldırım Aktuna. "Vapılan ihmal afTedilemez" dedi. Sağlık Bakanlığı 'ndan va- pılan açıklamada. konuyla ilgili basında çıkan haberler üzerine, Sağlık Bakanı Yıl- dınm .Akruna'nın soruşrurma yapılması talimatı verdiği bildirildi. Bakan Aktuna'nın talimatı üzerine, Teftiş Kuru- lu Başkanliğf nın konunun soruşturulması için bir baş- müfettişi görev lendirdiği be- lirtildi. Adana"da bulunan Sağlık Bakanı Aktuna da. yaptığı açıklamada. olayın bir özel poliklinikte yaşandığını. bu kuruluşun bakanlığına bağ- lı olmadığını. ancak soruştur- ma başlatılması için talimat verdiğini bildirdi. Penisilinin. rastgele enjek- te edilebilen bir ilaç olmadı- ğını vurgulayan Bakan Ak- tuna. şöyle konuşru: " İğne yapümadan önce,lo- kal olarak mutlaka test ediJ- mesi gerekir. Bu yapılmıvor- sa. büvük hatadır. Test yapıI- sa dah'i, penisilin vapılan ki- şinin, bir süre gözetim altın- da tutulması gerekir.^ Yıldınm Aktuna. özel sağ- lık kunıluşlan ve muayene- hanelerin belirli aralıklarla denetlenmesi konusunda ta- limatı bulunduğunu ve so- nuçlann rapor edildiğini de kaydetti. Aktuna. Adana'nın Feke ilçesinde, astım hasta- sı bir genç kızın ölümünde doktor ihmali bulunduğu yo- lundaki iddialarla ilgili ola- rak da, ll Sağlık Müdürü Dr. Alper Pişkin'den bilgi aldı. Sağlık Müdürü Pişkin. ko- nuyla ilgili soruşturmanın ta- mamlandıfını, ihmali görü- len doktor hakkında y asal iş- leme başlandığını bildirdi. SÖYLEŞİ ATTİLÂİLHAN Türkçülük' Ne, 'Irkçılık' Ne?.. Sosyalist sol, 'Türk Ocağı'na iyi bakmazdı: 'ırk- çı/turancı yuvası' deniliyordu; nasıl Ziya Gö- kalp, 'ırkçı/turancı sosyolog' diye küçümsenmiş- se! Peki 'ırkçı' değiller miydi, 'turancılık hayalleri' kurmadılar mı? Yanılmıyorsam, Naziliğin çekim alanına düşün- ceye kadar, ırkçıdan çok 'Türkçü'yöü\er; Turan Imparatorluğu hayali, doğrudan doğruya Devlet- i Aliyye'nin bir imparatorluk olmasından geliyor- du: Batı'da kaybedilen topraklar, Doğu'da kaza- nılacaktı. Gerçekte Pan/Turanizm de, Pan/lslâ- mizm de, son Osmanlı 'münevverânı 'nın, bir tür- lü vazgeçemediği imparatorluk, 'cihangirâne bir devlet olmak' rüyalannın sanata ve politikaya yan- sımasıdır. Gâzi Mustafa Kemal bunu pek güzel anlamış, cumhuriyeti demokratik ve laik. -fakat en önemli- si- ulusal ve üniter bir devlet olarak tasarlamıştır; Nutuk'da okumuşsunuzdur, Pan/islâmizm'i ve Pan/Turanizm'i. birer apandisitmiş gibi kesip atar. Öyledirde, zaman zaman, acaba neden o ilk 'Türk Ocakları 'nı biraz erken mahkûm ettiğimizi düşünü- rüm? Asıl amaç' neydi?.. Ziya Gökalp ve Hamdullah Suphi, onları, 1913'de kuruyor. Anlamlı tarih. Balkan Hezi- meti'nin hemen sonrası! Gerilerden bir yerden Pan/Turanizm etkili olsa da, (aynı 'hayal' Sultan Galiyef'i de etkilemişti) asıl amaç, ımparatorluğu oluşturan Sırp, Hırvat, Rum, Bulgar, vb. emperya- list destekli etnik grupların 'milliyetçilik' iddiaları- na karşı, artık muhtevasını kaybetmiş 'Osmanlılık' kavramıyla değil, Devlet-i Aliyye'nin 'unsur-u as- ffs/'Türklük kavramıyla dikilmiş olmalarıdır. Hanl ha- rıl, kendini Müslüman diye tanımlayan ahalide, Türklük bilincini uyandırmayı çabalıyorlardı. Kur- tuluş Savaşı'ndan sonra, Ziya Gökalp ın Gâzi'ye iltihakı, Pan/Turanizm hayalinden vazgeçmesi ne- yi belirtir? 'Türk Ocaklan'nın, ırkçı/turancı olmak- tan çok -söylem öyle görünse de- Türkün ulusal- lığını ve bağımsızlığını savunduklarını değil mi? Hem de kimlere karşı? 'Sistem'in güçlü yayılma- cı devletlerine! Peki bunda hiç mi anti/emperyalist bir edâ yoktur? 'Türk Ocaklan'nın yayın organı 'Türk Yurdu'nda, XIX yy sonlannda en karanlık dönemini yaşayan Türk- lük dünyasının bütün önemli düşünürleri yazmış- lardır. Sultan Galiyef'i ve Nur Molla Vahidof'u in- celerken hayretle görmüştüm ki, Volga Tatarları'nın Lenin ve Troçkiy'e kabul ettirdikleri ilk birlik an- laşmasında, SSCB'ne katılacakTürk Cumhuriye- ti, Kazan, Kınm ve Buhara Hanlıklarını içeren bü- yük bir Turan Sosyalist Cumhuriyeti olacaktı. Sonraları Stalin'i Galiyef'e düşman eden de bu- dur. Daha da şaşırdığım nedir? Galiyef'in Türki- ye Komünist Fırkası'nı örgütlemekle görevlendir- diğı Mustafa Suphi'nin de, Fırka'nın Umumi Kâ- tibi Ethem Nejat'ın da, daha sonra benzer görev- leri üstleneceklerden Şevket Süreyya'nın da - kimbilir daha nicelerinin de- birer Türk Ocağı ay- dını olması mı? Buradan bakınca 'Türkçülük' davası, yüzyılın başında bir Nazi ırkçılığı olmaktan çok, Batı'lı em- peryalist 'sistem'e karşı anti/emperyalist bir 'Maz- lum Millet Hareketi' olarak görünmüyor mu? Ha- di 40 karanlığının duman edilmiş sosyalist solu, o perişanlık içinde, böyle bir tefrik yapamıyordu; 1931 'de kapatılmış da olsa, Türk Ocağı 'aydınla- rının' 'mahiyetlerinin' ne olduğunu bilmeleri: 'Her Irkın Üstünde Türk Irkı' gibi Nazi sloganlarına ka- pılmamalan gerekmez miydi? 40 karanlığından geçtim, hanidir Ülkü Ocaklan diye süren 'hare- ket', günümüzde bile, anlamını kaybetmiş Soğuk Savaş' temalarını tekrarlayıp duruyor; daha kötü- sü, Islâmcı bir 'sath-ı mâile' kaymış gibidir; onun yerine acaba 'Türkçülük Hareketi'nin yüzyılın ba- şında, TKF'nın kuruluşuna ve ideolojisine 'katkısı- nı' merak etmemeli midir? Ozamanki 'müşterekzemin', sakın anti/emper- yalizm olmasın? 'Yurttas' yerine kanda$' mı? Cumhuriyet, Türk Ocaklan'ndan neden rahat- sız olmuştu? Muhtemelen 'ittihatçılığın', daha çok da Enver Paşa 'turnacılığının' yuvası olmaları kuşkusun- dan! Italyan ve Alman faşizminin Türkiye'deki 'köp- rübaşı' olabileceği kimsenin aklına gelmemişti. Oy- sa 40 karanlığının 'Türkçüleri' 'yurttaş' hitabını 'kandaş'la değiştirecek kadar, işi Rosenberg ve Gobineau 'ırkçılığına' dökmüşlerdi; Mihver'in mağlubiyeti kesinleşince o rüya sona erdi; fakat bu defa da, Soğuk Savaş da 'Sistem'in gelıştirdiği anti/komünist sloganları, 'ülkücütüğün' ideolojisi sanmak gafletine kapıldılar. Kimbilir. gittikçe Islam- cılığın' çekim alanına girmeleri. belki de SSCB'nin dağılışından sonra anti/komünizmin anlamı kal- madığı için, kendilerini 'boşlukta hissetme/eri'nden doğuyor. Içlerinden pek azı 'Türkçülüğün' yüzyı- lın başında ifade ettiği manayı kavrayabilmiş; Ga- liyefçi tavnn, Türkün anti/emperyalist kurtuluş ha- reketine. eldiven gibi uyduğunu görebilrniştir. 'Soğuk Savaş' aydını, bağımlıdır, üstelik mani- pülasyon aydınıdır. 'Türkçülük', XIX yysonunda bü- tün soyları ve boylarıyla 'esârete düşmüş' Türklü- ğün, onu esir eden emperyalizmlere (ingiliz, Fran- sız, Rus vs) karşı kurtuluş ve bağımsızlık hareke- tiydi; bu zeminde Mustafa Kemal'le Sultan Ga- liyef, Yusuf Akçura ile Ziya Gökalp aynı hizada görünüyor; aksi halde, Gâzi, fikır platformu bas- bayağı Galiyef'in 'Mazlum milletler' tezi olan 'Kad- ro Hareketi'ne, onca destek verir miydi? http:// www. vol. com. tr/ A İLHAN http://www.ada.com.tr./-bilgiyay/yazar/ailhan.html