Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
1ŞUBAT1994SALI CUMHURİYET SAYFA
EKONOM 13
Personel giderleri 1994'teki vergi gelirinin yansını götürecek
Kadroaıtü,delikbüyüdü• 1970'lerin sonundan itibaren hükümetlerce politik olarak
şişirüen ve adeta bir "işsizlik sigortası" olarak kullanılan
kamudaki işçi ve memur kadrolan, 1989 ve 1991 gibi yıllarda
verilen yüksek "seçim zamlan" ile bütçedeki deliği büyüttü.
BÜLENT KIZANLIK
Tûrkiye'de döviz krizi ve devalüas-
yonu yaratan kamu açddannın tek ne-
deni iç ve dış borçlarla, bunlann yük-
sek faızleri değil. Hükümetlerin kamu-
daki personel politikalannı oy avcıhğı-
na dönü$türmeleri de, devletin iki ya-
lcasırun biraraya getirilememesinde
'önemli rol oynadı. fktidarlann özellik-
le kendi politik çevrelerine kamuda
sağladığı istihdam, 1970'lerin ikinci
yansından itibaren Tûrkiye'de bir "iş-
sizlik sigortası'' haüne geldi. Kamuda
politik amaçlarla belli dönemlerde sa
-ğlanan kadro ve ücret artışlan, bütçe-
deki deliği daha da genişletti. Bu yıl
vergi geürlerinin yansından fazlası per-
sonel harcamalanna gidecek.
Partiler arasındaki iktidar müca-
delesinin sertleştiği 1978-79 yıllannda
gayn safı milli hasılanın yüzde 9'unu
aşan personel giderleri. 12 eylül döne-
miyle birlikte inişe geçti. Askeri yöneti-
min etkisiyle GSMH'nın yüzde 5.3'üne
kadar gerileyen kamudaki maaşlı ve
ücretliler, sonraki ANAP iktidarlan
döneminde GSMH'nin yüzde 4.6'sına
kadar gerilediler.
Yerel seçimlerin yapıldığı 1989 yılı
ile erken genel seçimlerin yaşandığı
1991 yıllannda, bütçedeki personel
harcamalan, imzalanan yüksek toplu
sözleşmelerle GSMH'nin önce yüzde
7.4'üne, sonra da yüzde 10.9'una
ulaştı. DYP-SHP koalisyonu 1992'de
bütçedeki personel ödemelerini
GSMH'nin yüzde 11.9'una ulaştırdı.
Geçen yıl yüzde 54.1'lik artışla 145
trilyon lirayı bulan personel ödemeleri
94 bütçesiyle 265 trilyon liraya yüksel-
tildi. Böylece bütçe harcamalan içinde
yüzde 32.4'lük payla ikinci büyük kale-
mi oluşturdu. Personel harcamalan bu
yıl öngörülen GSMH'nin da yüzde 12.
4'üne ulaştı.
Personel giderleri, böylece bu yıl
beklenen 473 trilyon liralık vergi geli-
rinin yansını aştı.
Geçen yılın sonunda memur sayısı I
milyon 800 bini aştı. Bir önceki yıl
memur sayısı 1 milyon 600 bin seviye-
sindeydi. 1950'lerde nüfusa orantı-
landığında her bin kişiye düşen memur
kadrosu 8 iken, 1990'b yıllann ilk
yansmda bu 27'ye yaklaştı.
Sürekli işçi sayısı geçen yıl binde bir-
lik artışla 179 binde kalırken, gecici işçi
sayısının 64 binden 68 bine yükselme-
siyle toplam işçi sayısı 248 bini buldu.
199 l'de 17 bin seviyesinde olan sözleş-
meli personel ise özelleştirme çalışma-
lannın da etkisiyle 14 binlere gerüedi.
15
10
Bütçedeki personel
giderleriyle vergi gelirinin
GŞMH'ya pranı (%)
Personel gidefi F~] Toplam vergi gefri
1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989- 1990 1991 1992 1993* 1994*
('Bûtçe hedeg)
Otomobil zamlan kapıda
CUNEYT TOROS
OTOMOBtLtNtZİN DEĞERİ (MİLYON TL)
YEBLİ
Dtf»
Kaal
rntîm,
RnMSpmg
ftnrtuvagn
RanauttCorcorfe
«7
5K7
7M2
KW7
8M5
SW5
7MS
8 5 *
87-95
9H02
8M5
OMVtcnZO
67-75
8747
S3-K3
8M5
9M7
33-102
M0-110
113-125
7M0
94-103
KK-KJ
90-KX
97-10!
39-107
iro-120
121-131
«2-168
190-20?
6 4 *
1U-122
7*85
'CD-KB
113-124
100-113
I32-M5
140-155
155-170
103-112
100-109
îis-'a
'30-.44
17^85
212-238
»98
'22-130
205-220
25048)
\m
77-87
104-118
123-133
112-120
14S-I55
ieo-170
•70-185
115-127
106-118
128-138
•«-180
185-1»
245-256
115-125
132-M5
22M40
8844
115-125
1SD-180
155-162
»175
HO-190
210-22
125-134
I2V130
138-150
175-185
2O»2t5
28M9S
125-145
150-164
25*266
290-315
1165
152 9
1995
2-1?
2363
2SJ7
2891
•524
1592
"868
239
2968
3846
1978
2107
3357
3905
İTHAL
UdaSaran
"CttU*
S«« 63-77 7444
62-72 7042 62-90
155-165 175-190
' • 17O-H5 18M0O
115-13Û 140-143 180--83
MkmgnSol
BMW31S
Bt«S2Q
UmafcslM
UmtOüSOE
IMn*te190D
UareKks200D
135-159
7 5 «
2SM70
330365
38M15
«W75
300445
3BM15
HoıılıCncSed»!
C*nnfiX15TGE
P«ugeo(2O5Gfl
HpnlaEMrt
'55-175
210-220
»170
«M8
275*0
39M40
385-US
5O3-5S5
360-385
45İH00
130-145
165-180
155-167
125-135
195-236
153-162
145-168ToyoaCorana». 1'5
NOT CennetAçıkOtoPazanndaoluşanfıyatlardrr
185-205
225-24C
•75-200
8844
345J75
480-540
«S-5'5
55M'O
395430
480-530
150-160
190-205
P5-1M
172-178
150-155
140-150
23^250
»•180
200-210
180-208
804)
am
200-220
230-250
•ss-as
28OJ10
205^25
315-360
20O2S0
909!
375425
560625
515-555
640-730
43M7O
53M1C
165-180
2-5-225
230-240
H5-M0
HS-1'5
155-175
3 K - 3 *
19O205
205-227
23MS!
97-96
104-115
220-250
270^20
205-225
345-3S5
230-2S0
3S0-3SS
250-280
100-115
430-530
66O-710
55M30
800475
480-580
635-710
180-190
225415
255-270
195«l
180-185
205-210
35*370
225-240
24O-S5
240-255
1333
1415
3406
437}
2862
469!
36C'
4935
4209
1424
660
1021
990
1179
990
1179
2171
3TS5
W5
2493
2398
2513
4102
3356
35'8
4985
* Mercedes 190 E ve S modellermın 0 km fiyatlan 180 C sertsine arttir.
" Taunus 1.6 ve 2 0 mode/lerinın 0 km fiyatlan Ford Record'a aıttır
"* Doğan ve Kartalların 0 km fiyatlan SLX'e aittir.
İkinci el piyasalarda, geçen hafta belirsizliğin getirdiği bir
durgunluk yaşandı. Piyasaya giren otomobil sayısında bir de-
ğişiklik olmazken, alım satım işlemlerinde düşüş yaşandı.
Oto fiyatlarına beklenen zamlar ve doların otomobil fiyatları-
ndan daha hızlı yükselmesi, oto almak isteyenleri kararsızlı-
ğa itti. Yerli otolarda önümüzdeki günlerde açıklanacak olan
zamlarla beraber piyasaların bu durgunluğu birsüre daha ko-
ruması bekleniyor.
Cillerhükümetinin,
piyasalardaki
9 paranın dövize
yönelmesini
durdurmak için aldığı
devalüasyon kararı,
otomobil fiyatlarında
zamların ardı ardına
gelmesine yol açacak.
Başla ithal otomobiller
olmak üzere yerlilere
kadar uzanacak olan
zam dalgası, 1994
yılında otomobil
sektörüne önemli
zararlar verecek. İthal
otomobillerde zam
oranlarının yüzde 17 ile
20arasındaolması
bekleniyor. Geçen hafta
içinde IhlasHolding
kısa birsüre önce
başlattığı lüks otomobil
kampanyasını
durdurdu. Aynı şekilde
Skodada aldığı bir
karar ile fiyat
belirlemelerinden önce
satışları durdurdu.
Otomobil sektörü için 1993 yılı oldukça
iyi geçmiş idi. Yıl içinde otomobilcıler
heryükselişinbirdüşüşüvardır
mantığıy/a bir gerileme süreci
yaşanacağını belirtiyorlardı. Ancak hiç
kimse bir ay içerisinde alınacak
devalüasyon kararını beklemiyordu.
Döviz fiyatlarında yaşanan olağanüstü
yükselme ve ardından gelen
devalüasyon ile birlikte ithal otomobil,
almanın maliyeti de
artacak.
Zaten dövizin hızlı
çıkışına paralel ithal oto
fiyatlarına uygulanan
zamların periyodu da
kısalmıştı.
Yertiototor
İthal otolar kadar olmasa
bile yerli otomobillere de
zam gelecek. Bu
zamların oranları henüz
belli değil; ancak yerli
otolarınOkm'lerine
gelecek olan zam, ikinci
el piyasaları da etki-
leyecek. Tofaş ve
Renault'unyeni
açıklanan zamlarından
sonra bir de devalüasyon
zammı, oto almak
isteyenleri bir kezdaha
düşünmeye sevk edecek.
Otomobil üretici ve
ithafatçıları satışlarda
önemli oranlarda düşüş
bekliyor.
Sadece oto fiyatlarına yapılan zamlar
değil aynı zamanda petrol ürünlerine
yüzde 10 oranında açıklanan zamlar,
sektöre önemli bir darbe daha
vurdu.
VİTRİN
Küçük ama güvenli
Yeni
Volvo
440
Hatch-
back
sadece
şırinsitili
ile değil
diğer Volvolarla karşılaştırıldığında
daha rahatveekstra güvenli oluşu ile
degözebatıyor.
Bu modelde de her Volvo'da olduğu
gibi sürücünün güvenliğini sağlayan
havayastığıvar.
Volvo 440'ın testsürüşlerinde ortaya
çıkan bir başka nokta da arabanın
yüksek hızda dahi sarsıntısının
minimum düzeyde olması ve
sürücüye güven verişi. 20 bin dolara
satılan dizel arabanın aksesuvarları
da kendinden evvelki modellere
oranla daha zengin. özel CVT
otomotik vites ve daha ekonomik
olması için Turbo-dizel bölümleri
eklenmiş. •
Mercedes C,
Amerika'nın gözdesi
Mercedes'in C serisinin kasası Amerika'da
piyasaya sürüldükten iki ay sonra yılın
otomobili seçildi. Seçici jüride bulunan 45
otomobil muhabirinin bu kararında
Mercedes'in yeni serisinin teknik üstünlüğü
ve fiyat-değer arasındaki iyi dengesi
belirleyici oldu. Mercedes'in C serisinin
kasası en büyük ihracatyaptığı pazarda 16
yarışmacı arasından birinci seçildi.
Yarışmada ikinciliği ChevroletCamaro,
üçüncülüğü iseToyotaSupraaldı.
Mercedes, bu serinin fiyatlarında da
indirime gitmeyı planlıyor. •
Otomobil Dizayn
Yarışması
3-12
aralık
tarihleri
arasın-
da Ihlas
Auto
Sport
tarafın- —
dan düzenlenen 1. Geleceğın Türk
Otomobili Dizayn Yarışması
sonuçlandı. 160projenin katıldığı
yarışmada istanbul'dan endüstri
tasarımcısı Ümit Altun birinci oldu.
1-12aralık tarihleri arasmda yapılan
Auto Show 93 Fuarı sırasında dizayn
örnekleri ziyaretçilerin
değerlendirmesınesunuldu. 10 bin
325formdoldurarak örnekleri
değerlendirdiler. Yapılan sayım
sonucu düşük aerodinamik katsayısı,
profil çizimleri, tasarladığı ergonomik
pozisyonlar ve tasarım
özgürlüğündeki başarısı nedeniyle
Ümit Altun 160 kişi arasından en çok
oyu aldı. •
İŞÇİNİN EVRENİNDEN
ŞÜKRAN KETENCİ
Kara Çarşamba
Dolar krizi ve ardından gelen devalüasyon kararları-
na büyük tepki gösteren medya, ABD'nin ve dünyanın
yaşadığı en büyük para krizinden esinlenerek olayı
"Kara Çarşamba"olarak, unutulmayacak iki kelime ile
adlandırdı. Çok gerilerde değil, bir-iki hafta öncesine
kadargöklere çıkardıkları BaşbakanTansuÇiller'iyerin
dibine batırıyorlar. istifa etmenin, demokrasinin erdem-
lerinden söz ediyorlar. Neler oluyor?
Kendi adıma, uzman ve de biraz daha bağımsız, dü-
rüst, bir-iki ekonomistin satır aralarından gerçeğe ulaş-
maya çabalıyorum. Onlar da Çiller'i koyacak yer bula-
mayan medyanın şimdi yerin dibine batırma çabasını
eleştiriyorlar. Bugün gelinen noktanın, daha önce alkı-
şladıkları, uzun zamandır uygulanan ekonomik politika-
lar ve bir dizi hatalar zincirinin ürünü krizirr, sürpriz de-
ğil, beklenen bir sonuç olduğunu anlatmaya çalışıyorlar.
"Siz büyük gazete ve televizyon sahiplerinin dolarla
borçlanmış olmanın, çıkarlarına büyük bir çomak sokul-
muş olmasınm tepkisi ile yaptıkları çıkışa bakmayın.
Özellikte devalüasyon bu koşullarda kaçınılmaz, doğru
birkarardı. Tabiikidargelirlinin, ücretlinin canı çok fazla
yanacak. Bu türden kararlarda bütün dünyada tepkihalk
kitlelerinden, işçilerden, sendikalanndan gelir. Biz öyle-
sine garip bir ülkeyiz ki bu işe asıl kızması, tepki göster-
mesi gereken sendikal hareketin sesi çıkmıyor. Bunun
kaçınılmaz olduğunu bilen büyük patronlar, özellikle de
medya patronları bağırıyor. İktidar onların çıkarlarına
hizmet etme adına işleri bu noktaya vardınrken nerdey-
diler?.."
Güvenilir, uzman ekonomist arkadaşımızın sözleri
üzerine düşünüyorum.
Gerçekten Tûrkiye'de yer yerinden oynar, böylesine
büyük tartışmalar yapıhrken, işçilerin değil sadece, bü:
tün çalışan ve emeği ile geçinen, yoksul halk kitlelerinin
sözcüsü olması gereken sendikalarımız, işçi sınıfımızın
tek temsilcisi olma iddiasındaki Türk-iş'imizin yönetici-
leri neredeler? Aynı soruyu DlSK'e yöneltme ve onlan
eleştirme hakkımız yok. Çünkü 12 Eylül ve yürürlükteki
hukuku, Türk-lş'in tavrı nedeni ile onların henüz işyerle-
ri ile doğrudan yoğun bir ilişkileri yok. Işçinin üretimden
gelen gücünü kullanma olanağı biraz Hak-lş ve ağırlıklı
Türk-lş'in elinde. Gerçi Türk-lş yönetiminin işçi tabanda
güvenilirliğini, inandırıcılığını çok fazla yitirmiş olması
nedeni ile en son 1 Mayıs kutlamalarında yaşandığı üze-
re, meydanlara çıkıldığında DİSK daha bir örgütlü imiş
gibi bir tablo ortaya çıkıyor. Ancak her şeye rağmen böy-
le durumlarda, işyerlerinde toplu pazarlık hakkını kul-
lanıyor ve örgütlü olmak büyük önem taşıyor. Ve bu
hakkı elinde tutan, ancak işçiden, sorunlarından tama-
men kopmuş Türk-lş yönetimi bir kez daha seyirci rolü-
nü, Tûrkiye'de yaşamıyormuş konumunu sürdürüyor.
Kamuoyunda, "Kara Çarşamba"n\r\, evimize girecek
ekmeği etkileyen, yaşamımızı altüst edecek dolar krizi,
devalüasyon kararlarının sonuçları sadece sermaye
cephesinin çıkarları doğrultusunda tartışılıyor. İktidar
sermaye cephesinin çıkarları doğrultusunda yönlendiri-
liyor. Halk yığınlarının, işçilerin çıkarları doğrjjltusunda
değil hükümeti zorlama, neolup bittiğinin sağlıklı birde-
ğerlendirmesi dahi yapılamıyor.
Halk yığınları, işçiler için otup bitenin ne anlama gel-
diğini bir iki cümle ile, doğru dürüst gazete haberi bile
yapılmayan, DİSK'in açıklamasından aktarmaya çalı-
şaiım: DİSK Başkanlar Kurulu, son ekonomik gelişme-
ler ve alınan devalüasyon kararından sonra işçi, emekli
ve memurlar için zorunlu yeni zam isterken, kararların
yeni bir 24 Ocak niteliğinde olduğuna işaret ediyor. Son
ekonomik kararlarm işçiler, çalışanlar ve halk yığınları
için yeni bir ekonomik saldırı olduğu vurgulanırken
Hükümetin iç ve dış tekelci güçlerin dayatmalarına bo-
yun eğdiği belirtiliyor. Hükümetin kendi dünya görüşü
doğrultusunda dahi doğru kararlar alamadığı anımsatı-
larak gelinen noktanın ekonomik-politik kararların iflası
olduğu bildiriliyor. Ithalatı kısıtlamayacak, enflasyonu
tehlikeli boyutlarda arttıracak, uygulanan ekonomik-
politikaların çözümsüzlüğünü sergileyen son karar-
ların, işçi ve emekçilere yeni ve büyük bir saldırı niteliği-
ni taşıdığı açıklanıyor. Faturası doğrudan doğruya halk
yığınları, işçilere çıkarılacak kararlara karşı durulması
gereği anımsatılıyor.
Evet, "Kara Çarşamba'ya. hükümetin izlediği ekono-
mik-politik kararlara, medya patronlarının çıkarlarına
çomak sokulduğu için değil, faturası işçi-emekçi yığınla-
ra çıktığı için tepki göstermek gerekiyor. Ne yazık ki ne
olup bittiğini işçiler, emekçilere anlatacak, onları uyara-
cak örgütlenmelere, işçi çıkarlarına sahip çıkacak bir
Türk-lş yönetimine duyulan gereksinim, böyle zaman-
larda çok daha fazla ortaya çıkıyor.
Türk Lirasrna Garanti.Son günlerde Bankamızın mevduat hesaplarında ani bir
artış oldu. Pek çok yeni müşterimiz, tasarruflarını
Garanti'ye teslim etmek için yeni faiz oranlarını
açıklamamızı bile beklemediler. Siz de birikimlerinizi
güvenli ellere teslim etmek istemez misiniz?
28.01.1994 tarihinden itibarengeçerli olanfaiz oranlanmız'-.
V
1
3
6
1
A D E
AY
AY
AY
YIL
Y I L L I K F A İ Z
/ O V/ \J (Bileşik yılhk faiz % 90,12)
/ O O^md (Bileşik yılhk faiz % 110,84)
l\J \ J \ J (Bileşik yılhk faiz % 104,49)
% QO• / U - / V / (Bileşik yılhk faiz % 90)
' Faiz oranlanmız brüttûr.
GARANTI