Catalog

SAYFA CUMHURİYET 12 EYLÜL1992 CUMARTESİ DIŞHABERLER fiûneylrak'ta "yumuşak gözetim' • Dış Haberler Servisi - ABD. Irak lideri Saddam Hüseyin'e karşı Şiileri korumak amaayla 32'nci paralelin güneyinde rnüttefıklerce sürdürülen "gözetleme harckâtının yumuşatıJdığını" açıkladı. Pcntagondan yapılan açıklamada yumuşamaya zerekçe olarak Irak savaş jçaklannın 32'nci paraleli hlal etmemesi gösterildi. Açıklamada. müttefik jçaklannın kuzeydeki 36'ncı Taraleli ihlal edcn bir Irak etinin yolunu kestiği de caydedildi. Azeriler lerliyop •MOSKOVA(AA)- Azcrbaycan Savunma Bakanlığı. Azeri kuvvetlerinin Dağjık Karabağ'da stratejik öneme sahip bir köyün kontrolünü elcgeçirdiğiniveson çatışmalarda Errnenilereağır kayıp verdirildiğini bildirdi. Azerinform'un bildirdiğine görc Savunma Bakanlığı açıklamasında. Çıldıran köyü ile Akdere bölgesindeki bazı tcpclcrin Azeri kuvvetlerinin eline geçtiği bildirildi. Son üçgünkü çarpışmalarda yaklaşık 100 Ermeni askerinin öldüğü görüşünün savunulduğu açıklamada, bazı Ermeni tanklan ve muharebe araçlannın da imha edildiğı kaydedildi. Azeri kayıplan. iki ölû veyedi yaralı olarak verildi. Malezya Kralı Ankara'da • ANKARA (AA) - Malezya Kralı Sultan Azlan Shah ve Kraliçesi Tuanku Bainun, Çumhurbaşkanı Turgut özal'ın davetlisi oiarak bugün Ankara'ya geliyor. 18 eylüle kadar sürecek ziyaret sırasında iki ülkearasındaki ilişkilerileönemli uiuslararası konularele alınacak. Heyette, Kültür, Sanat veTurizm Bakanı DatoSabaruddin Chik ve eşi, Krave Kraliçe'nin kızı, damatlan ile öteki yetkililer de bulunacak. Malezya heyeti.pazargünü Antalya'ya geçccck. Burada Vali Saim Çotur'un onurlanna vereceği akşam ycmeğine katılacak olan konuklar, ertesi gün Kemer, Aspendos gibi tarihi ve turistik yerleri gezecek. Suriye'den İsrail'e ret • DOHA/PARİS(AA)- Suriye Dışişleri Bakanı Faruk El Şara, ülkesinin işgal altmdaki Golan tepeleri konusunda İsrail'e toprak tavizinde bulunmayacağını söytedi. Faruk El Şara, Israil Başbakanı İzak Şamir'in Suriye ile banşın bazı toprak tavizlerine dayandığı yolundaki sözlerineyanıt niteliği taşıyan açıklamasında. "Bu. kesinlikle kabul edilemez ve banş görüşmelerinin ruhu ve özüyle tamamen çekilmeleri yolundaki amaca ters düşüyor"dedi. 'Tûrkiye önemli dosf • LONDRA(AA)- İngiltcrc'de AT dışişleri bukanlannın hafta sonunda Türkiye'y; lartışacaklan toplantı arifesinde. The Economist dergisi. Türkiye'yi •Küstürülmemesi gcreken cephe haltındaki dost" olarak nitelendirdi. Dcrginin son sayısında "Bosna'dan sonra Avrupa'nın Türkiye'ye ihtiyacı her zamankinden fazla' başhğını taşıyan başyaada.Avrupa Topluluğu Türkiye'ye ilişkin politikasinda "kıvırtmakla' suçlanarak "Buna son vcrilmeli çünkü Avrupa daha fazla gccikmcden neden Türkiye'nin önemli olduğunu. neden Türkiye'nin işlerinin güçlcştiğini ve neyapılması gerektiğini kavramak zorundadır"denildi. süngünden döndü • PARİS(AA)-Suriye Devlet Başkan Hafız Esad'ın sekiz yıldır sürgünde yaşayan kardeşi Rıfat Esad'ın ülkesine döndüğü bildirildi. Güvenilir kaynaklardan edinilen bilgilere göre sekiz yıldır Fransa ve İsviçre'de yaşayan Rıfat Esad, annesinin cenaze törenine katılmak için temmuz ayında Şam'a geldi. Rıfat Esad'ın bu tarihten beri Şam'da bulunduğu belinildi. Rıfat Esad'ın ülkeye dönüşü resmi olarak açıklamadı. Ticaret Bakanı Muhammed Saleh, "Türkiye Irak'ın içişlerine kanşırsa, bunun karşılığı olur" dedi iraldıbakandanTürkiye'yetehdît• El Tavra gazetesinin tehdidinderfsonra, Muhammed Saleh de Irak Konsolosluğu'nda düzenlediği basın toplantısında, "Türki- ye Iraklı muhalif güçlerle işbirliği yaparsa bu zararına olur. Çün- kü bunun karşılığı olacaktır. Bunun Türkiye'deki bölücü örgüte etkisi olur" şeklinde konuştu. yecek davranışlardan kaçınmah" dedı.HAKAN GÜLDAĞ SALEH - Içişlerimize kanşmayın. (UĞUR GÜNYÜZ) Irak Ticaret Bakanı Muhammed Mehdi Saleh Türkiye'nin Irak'ın içişle- rine kanşması halinde bunun "karşılığı- nın olacağınr' söyledi. Irak Ticaret Ba- kanı Türkiye'nin iki ülke arasındaki dostluk ilişkilerini bozucu bir tutum içinde olmamasını istedi. Irak'ın yönetimindeki BAAS Partisi"- nin yayın organı El Ta\ra gazetesinin Türkiye'nın Iraklı Kürtlere desteğini sürdürmesi durumunda "içerde sorun- lannm artacağmı" yazmasından 2 gün sonra, İslam Ülkeleri Konferansı'na (fSEDAK) katılmak için Türkiye'ye ge- len Irak Ticaret Bakanı Muhammed Mehdi Saleh, Irak Konsolosluğu'nda yaptığı basın toplantısında, Türkiye'yi Irak'ın içişlerine kanşmaması konusun- da uyardı. Mehdi Saleh, basın mensuplannın bir süre önce Çumhurbaşkanı Turgut Özal'ın Iraklı muhaliflerle yaptığı top- lantıya ilişkin görüşlerini sormalan üze- rine, "Türkiye böyle bir tutum içinde ol- mamalı. Dostluk ilişkilerimizi zedele- Irak'ın içişlerine kanşan bir tutumun Türkiye'nin zaranna olacağmı belirten Saleh, Iraklı muhalif güçleri kastederek "Türkiye bunlara yardım ederse. bun- larla kişbirliği içinde olursa zaranna olur. Çünkü bunun karşılığı olacaktır. Bunun Türkiye'deki bölücü örgüte etkı- si olur" dedi. Saleh, Irak'ın PKK'ya yardım yapıp yapmadığı yönündeki bir soruyu işe "Böyle bir ıddianın hıçbır doğruluğu yoktur. Böyle bir amacımız yok. Irak bölücü bir grubu desteklemez. Çünkü bu sonuçta bizi de etkiler" diye yanıtla- dı. Türkiye'den Birleşmiş Milletlerin izi- ne verdiği tüm mallan Irak'a ihraç et- mesini isteyen Irak Ticaret Bakanı, in- sanı ihtiyaçlann Irak'a ulaşması için Türkiye'nin daha fazla çaba gösterme- sini istedi. Saleh. ilaç, yiyecek ve diğer insani ihtıyaç malzemelerinin ambargo nedeniyle Irak'a ulaşmamasının sonu- cunda bugüne kadar 120 bin Iraklı ço- cuğun öldüğünü belirtti. Irak' malzeme taşıyan Türk kamyon- lanndan Kuzey'deki güçlerin gümrük adı altında "avanta" aldıklannı ve Irak'ta benzin depolannı dolduran kamyonculardan yine bu güçler tarafın- dan ceza kesildiğini belirten Saleh, Tür- kiye'den Irak'a geçen kamyonlardan 600 bin lira haraç alındığını öne sürdü. Birleşmiş Milletler'in (BM) kontro- lündeki Kuzey Irak'ta Kürtlerin "çete gibi yol tutuklannı" öne süren Mehdi Saleh, Irak'a gelen insani malzemenin bir kısmmı da bu güçlerin çaldığını ve Çekiç Güç tarafından desteklendikleri- ni de iddia etti. Türkiye ile savaş öncesinde petrol ha- riç 2 milyar dolann üzerinde bir ticarete sahip olduklannı hatırlatan Irak Tica- ret Bakanı ambargonun kalkması ha- linde ilk önce ticareti geliştirmek iste- dikleri ülkenin Türkiye olduğunu söyle- di. Ambargonun Türkiye'nin dealeyhi- ne olduğunu öne süren Saleh, "Savaş sırasında Amerika Türkiye'ye pek çok söz verdi. Ama istedığıni elde edip, Irak'ı vurduktan sonra vaadlerini unut- tu. Türkiye'ye çok küçük miktarda para verildi. Bu para da sanayici ve tüccara değil devletin kasasına gitti" dedi. Irak'ın Türkiye'nin başta tanm ürün- leri olmak üzere pek çok malına ihtiyacı olduğunu belirten Irak Ticaret Bakanı. Türkiye'nin de Irak'a mal satmaya ihti- yaç duyduğunu öne sürdü. Ambargo- nun Türk ekonornisini de etkilediğıni ve işsizliği arttırdığıru iddia eden Mehdi Saleh, Türkiye'nin ambargonun kalk- ması için ABD'ye baskı yapmasını iste- di. Irak'ta bir Kürt devletinin kurulma- sını tanımadıklannı söyleyen Irak Tica- ret bakanı Muhammed Mehdi Saleh, "Kuzey Irak'ta kurulmuş bir devlet yoktur. Biz böyle bir devlet tanımıyo- ruz. Biz bölgede bir Kürt devletinin İcu- rulmasmı da kesinlikle istemiyoruz" de- di.Güney Irak'ta uçaklann uçmasının yasaklanmasını da zorba bir tutum ola- rak niteleyen Saleh, "'Bizim Irak'ın gü- neyinde hiç bir sorunumuz yok. Sorun kuzeydedir. Güneyde halk bizi destek- liyor" dedi. Savaş nedeniyle Irak'tan alacaklan kalan Türk firmalannın borçlanrun ambargonun kalkmasının hemen ar- dından ödeneceğini söyleyen Irak Tica- ret Bakanı, Türkiye-Irak petrol boru hattının da ambargonun kalkmasıyla hemen çalışabilir durumda olduğunu, boru hattında bir hasann olmadığırii kaydetti. Bu arada, İstanbul'da toplanan İslam Ülkeleri Teşkilatı'nın tutumunu da eleş- tiren Mehdi Saleh, konferansın Irak'a karşı sürdürülen insanlık dışı ambargo- nun kaldınlması için hiç bir çaba göster- mediğini söyledi. Abhazlar: 'Sonuna kadar savas' • Abhazya Curnhuriyeti'ndeçatışmalardinmekbilrniyor.Gür- cistan'la ateşkes anlaşması imzalanmasına karşın kan akmaya devam ediyor. Başkent Sohumi hâlâ Gürcü birîiklerin işgali al- tında. Sohumi'ye 2-3 km uzaklıktaki Eşira ateş hattındayız. Kulaklanmızın dibinden mermiler vızıldıyor. • Abhazlara yardıma gelen gönüllü Çeçenler, Kabartaylar, Adigeier, Abazinler ve Ruslar, Gürcü ateşine hafif silahlarla karşilık vermeye çalışıyor. Cephede Türkiye'den gelen gönüllü- lere rastlıyoruz. "Abhazya, Gürcülerden temizlenene kadar sa- vaşacağız" diyorlar. StNAN GÖKÇEN SOHUMİ - Abhazya Cumhuriyeti'- ndc çatışmalar dinmek bilmıyor. Gür- cistan'la ateşkes anlaşması invalanma- sına karşın kan akmaya devam ediyor. Başkent Sohumi hâlâ Gürcü birliklen- nin işgali altında. Sohum'a 2-3 km uzaklıktaki Eşira atcş hattındayız. Abhaz ve Gürcü bir- liklcrini Gumista Nehri ayınyor. Ku- laklanmızın dibinden mermiler vızıldı- yor. çok yakınımıza iki bomba düşüvor. Abhazlara vardıma gelen gönüllü Çe- çenler. Kabartaylar. Adigeier,"Abazin- ler ve Ruslar Gürcü ateşine ellerindeki hafif silahlarla karşilık vermeye çalışı- yor. Gürcülcr ağır silahlara sahipken, Abhaz milıslerde yalnızca otomatik si- lah var. Abhazlarla birlikte savaşan toplam 6 bin milisin yalnızca 3 bininde silah var. Eşira cephesinde Gürcülere karşı çar- pışmak üzere Türkiye'den gelen gönül- lülere rastlıyoruz. "Abhazya Gürcüler- den temizlenene kadar savaşacağız" diyorlar. Eşira ateş hattı başkent So- humi'nin hemen sınınnda ve Gumista Nehri boyunca uzanıyor. Sohumı'nın Gürcü birliklerince işgal cdilmesınden sonra. ülkenin kuzeyinde- ki Gudauta kenti Abhazya'nın hükü- met merkezine dönüştürülmüş. Kenttc- ki hastanelerde ilaç sıkıntısı çekiiiyor ve benzin bulunamıyor. Yiyecek sıkıntısı henüz yok .ve kent oldukça sakin. Ko- nuştuğumuz birkaç kişi, "Abhazya bı- zimdır. Sonuna kadar savaşacağız." diyor. Gürcistan'a salonda protestoFenerbahçe basketbol takımının Gürcistan ekibi Merani Tiflis ile yaptığı maçta Abaza Türkleri Demeği'nin üyele- ri Abhazya'da yaşanan olayları protesto ettiler. Bundan önceki ilk maçta da Gürcistan takımı aleyhine bağıran ve Abhazya'da yaşanan katliama son verilmesini isteyen gösterieiler, "Katil Şevarnadze", "Katil Tiflis Abhazya'- dan defol", "Abhazya yainız değilsin" diye bağırdılar. Polis göstericilerin pankartlarını ve Abhazya bayrakları- nı topladı. Merani Tiflis takımının oyuncuları ise kendile- ri aleyhine bağıranlan protesto ederek, FİBA Komiseri Osman Solakoğlu'na şikavetçi oldular. (Fotoğraf:MUSTAFA ERSOY) Gudauta'daki Abhaz yetkililer, elle- rindeki az sayıda hafif silaha ragmen. 5 Gürcü tankını imha etıiklerir;i ve 3'ünü de ele geçirdiklerini söylüyor. Abhazlar, burada bulunduğumuz sı- rada Gürcü birliklerinin üstün silahlan- na rağmen önceki gece Eşira cephesinde Gürcistan ulusal muhafız binmine üs- tünlük sağladıklannı öğrenivoruz. Gagra-Gudauta arasındaki ikinci ateş hattı. Abhazya yönetimi yetkilileri- nin Gudauta'da bulunmalanndan do- layı stratejik önem taşıyor. Gürcistan'dan DemirePe mektup ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Başbakan Süleyman Demirel. Gürcistan Devlet Baş- kanı Eduard Şevardnadze'nin, Abhazya olaylan üzerine. ken- disine gönderdiği mektupta, "insanlık dışı bir olay olmaya- cağı konusunda" güvence ver- diğini söyledi. Demirel. Tür- kiye'nin Abhazya'ya insani yardım yapmaya hazır olduğu- nu bildirdi. Başbakan Süleyman Demi- rel. Abhazya'da meydana gelen olaylardan hükümet olarak te- dırgin olduklannı bildirdi. Demirel, dün Başbakanlık'ta gazetecilere yaptığı açıklama- da, kendisini ziyaret eden Ada- pazan he> etinin Abhazya olay- İanndan dolayı duyulan tedir- ginlıği dile getirdiklerini belirte- rek şu agklamayı yaptı: "Bakanlar Kurulu'nda me- sele konuşuldu. Abhazya'da ateşin kesildiğini ve banşın tesis edildiğini bize söylüyorlar. Ama bu gelen heyetimizin söy- lediği. 'hayır ateş kesilmiş değil- dir, kan dökülmektedir.' Gür» cistan Dışişleri Bakanı dün (önceki gün) bana. Gürcistan Cumhurbaşkanı Sayın Şevard- nadze'nin bir mektubunu getir- di. Şevardnadze insanlık dışı bir şey olmayacağını bize temin et- mektedir. Bütün bunlara rağ- men Abhazya'da kan dökül- mesine fevkalade karşıyız. Türkive'de bizim halkımızın duyduğu rahatsızlığı, gayet ta- bii hükümet- olarak biz daha fazla duyuyoruz. Bu çeşit in- sanlık dışı olaylann mutlaka ortadan kaldınlması lazımdır. Gürcistan yönetiminede bu hu- susta yazılı ve sözlü olarak yap- tığımız demarşlan (uyanlan) bir defa daha yapıyoruz." DIŞBASEV THE INDEPENDENT Batı: PKK terörörgütü Türkiye, Kürt asilerlesavaşını tırmandınrken, Batılı hükümetlerin olayı daha ne kadar süre görmezlikten geleceklerini zaman gösterecek. Türkiye'nin Batılı müttefikleri. NATO üyesi Türkiye ile dostluğu. dinamik ekonomisi, Irak'la sının ve Orta Asya'nın yanı başında olmasını daha önemli görüyorlar. Kürt sorunu konusunda Türkiye'yi sıkıştırmıyorlar. Bir başka neden de Marksist PKK. Bir çok Batılı hükümet onlan bir terör örgütü olarak görüyor ve Suriye, İran'da bir kesim, ve Türkiye'nin iddiasına göre Saddam Hüseyin desteğindeki bu örgüte yakınhk duymuyor. Ancak Türk liderleri dahi. PKK'nın şimdiye kadarki başanlan ve Orta Doğu'daki 20 milyon Kürt için birleşik ve bağımsız bir devlet kurma yönündeki hırslı amaçlannın Kürtler arasında destek bulduğunu kabul ediyorlar. Şırnak'ta asilerin kısa süren saldınsına ordunun kullandığı güççok büyüktü. Genellikle hükümetten yana tavır alan "Daily Nevvs" gazetesi bile ordunun "aklını kaçırdığıru" yazdı. soruşturma açılmasını boş yere istedi... Şiddet olaylan, Türkiye'nin adli reform programını da durdurdu. Artmakta olan Kürt-aleyhtan, milliyetçi hava Türkiye'de yerleşiyor. Yagıtay Başkanı, adli yıl açılış konuşmasında terörle mücadele ıçın daha sert önlemler istedi, Kürtdiline tavize karşı çıktı. Radikal Kürt milletvekilleri ile her türlü diyalog da kesildi. Bunlar şımdi PK K'nın bir tür uzantısı gibi göriilüyor.dO Eylül) LeMonde Bu operasyonun inceliği,pusuya düşüp, karşilık vermemektir. Doğıı şimdi şımarık çoeuk Almanya'nın birleştiği günlen hatırhyorum. Beklenti, hatta suçluluk duygulanyla kanşık bir iyimserlik havası hâkimdi. Yeni vatandaşlargelmişti. Bu eski-yeni Almanya'da ülkenin birparçasıydı. Doğu'dakilerin batıdakiîere oranla kendilerine çok daha güvendiğine, taleplenni yüksek sesle dile getirdiğine dikkatçekiliyordu. Doğu Almanya o zamanlar boş bir kâğıt gibi bembeyaz biralandı ve batıya benzemesi için oraya para ve memurlar gönderiliyordu. Amaevdeki hesap çarşıya uymadı ne yazık ki. Doğu şimdi, şımank çocuklardan oluşan bir çete gibi karşımızda. Bir kısmı şikâyet ediyor, diğerleri kavga çıkartıyorlar. Aralanndaki entelektüeller gizleniyor. Diğerleri sandık başına gidip bir de yanlış partiye oy veriyor. Konuşmayı beceremeyen molotof kokteyline sanlıyor. Hükümetin görevi, şimdi bu şımank çocuklan kontrol altına almak. Beyaz bir kâğıt gibi duran Doğu birden kahverengiye (faşizmin renginej büründü. Yeniden birleşme sırasında yurdışından ve içinden gelen iıirazlara gülümseyenlerin şimdi oturup düşünmesi gerek. Doğu Almanya'da yaşananlar aynı zamanda batı toplumunun da bir uzantısını oluşturuyor. (lOEylüJ) Konuk yazar OıtadoğııMa dış etki, içdinamikve yenidengeler EROL MANISALI İran. Irak, diğer Körfez ülkeleri, dünya petrol kaynaklannın yüzde 40'ına sahip böl- ge olarak petrol politikalannın \e öncelikle- rinin "belirleyici" olduğu alandır. ABD'nin bu bölgeye ilişkin politikası "petrolün kont- rolü"ne dayanır. Burada her şey petrol için- dir. Bölgede ABD-İngiltere ortak politikası, Körfez krizi ile birlikte daha da pekişmiştir. Körfez krizi ile birlikte ABD. İngiltere ve Fransa, Kuzey Irak'ta bir Kürt devleti ku- rulmasına karar vermişlerdi ve bunu adım adım gerçekleştiriyorlar. Bu devlet. ABD, İngiltere ve Fransa'nın güvencesi ve deneti- mi altında olacaktır. Petrol ihraç eden bölge ülkelerinin zayıf ve Batı'ya bağımlı tutulma- sı, petrol politikasının vazgeçilmez bir parca- şıdır. Kuzey Irak'taki Kürt devleti, Irak ve İran'a karşı çok önemli kozdur. Bu koz, ge- rektiğinde Türkiye'ye karşı da rahatlıİda kullanılabilir. Aynca Türkiye'nin, bölgedeki petrol ihraç eden ülkeler üzerindeki potansi- yel önemini ve ağırlığını da engeller. Aslında salt Türkiye'ye karşı bir koz değil. ancak bölge "istikrannı ve istikrarsızlığını" dene- tim altında tutma ve yönlendirme bakımın- dan önem taşıyor. Bu bakımdan Kuzey Irak'taki Kürt devle- ti ve bununla bağlantıh olarak Türkiye'nin Güneydoğu bölgesindeki Kürt sorunu, Or- tadoğu petrollerine yönelik ABD ve Batı po- litikasının vazgeçilmez bir aracıdır. Bölge ülkeleri olan Türkiye. İran, Irak ve Suriye'nin bölgedeki Kürt sorunu karşısın- da ortak çıkarlan vardır. Ancak bu ülkelerin bugün aralanndaki ilişkiler değişik neden- lerle çok bozuk olduğundan Kürt sorunu karşısında işbirliği yapamamaktadır. Tam aksine, Kürt sorunu. başta ABDolmak üze- re bölge dışı ülkelerin, bölge ülkelenni birbi- rine düşürmek için bir araç olarak kullanıl- maktadır.Suriye'den Kafkasya'ya kadar olan yay içinde, Kürdistan sorunundan çok daha büyük ve önemli olan, henüz adı tam olarak konmamış bir Türkistan sorunu. Su- riye. Irak ve İran'ı, Kürt sorunundan çok daha fazla ilgilendirmekte ve ürkütmekte- dir. İran'da 20 milyon Azeri Türkü, Kuzey Irak ve Suriye'deki toplam iki milyon Türİc nüfusu ile 22 milyonluk bir nüfus bölgeye yayılmıştır. Aynca kuzeydoğu İran'da 2 mil- yon dolayında Türkmen bulunuyor. Suriye- Irak-İran ekseninde bulunan toplam 24 mil- yon dolayındaki Türk nüfusu, Türkiye da- hil. tüm bölge ülkelerinde bulunan Kürt nü- fusundan daha fazladır. Türkiye, İran, Irak ve Surive'deki toplam 24 milyon Türk, böl- gede bir Kürdistan sorunundan çok daha büyük bir Türkistan sorunu bulunduğunu ortaya koyuyor. Ankara hükümetleri. komşu ülkelerle iliş- kileri bozmamak için o ülkelerde yaşayan Türklerle ilgilenmemişlerdir. Bu üç ülkede ise Türk nüfus tam bir baskı altındadır. Kürt sorununun bölgede. bölge dışı ve bölge içi ülkeler tarafından Türkiye'yi de ra- hatsız edecek şekilde kullanılmaya başlan- ması, ister istemez Türkiye'nin de bölgedeki "Türkistan sorunu"nu gündeme getirmesi- ne yol açacaktır. Aynca Azerbaycan'ın ve Türkmenistan'la birlikte diğer Asya Türk cumhuriyetlerinin bağımsızlıklannı kazan- malan, özellikle İran Türklerinin siyasal, ekonomik ve sosyal kimliklerinin hareket- lenmesine ve canlanmasına yol açmaya baş- lamıştır. Suriye-Irak-İran yayı, yann önemli poli- tik. sosyal ve ekonomik hareketlenmelere gebedir. Bugün Kürt sorunu, bir yandan Batı'nın petrol politikasının birayağı olduğu için, bir yandan da su kaynaklannın kullanı- mında bir araç durumuna GAP dolayısıyla getirildiği için ön plana çıkmaktadır. Ancak yann bölgedeki "Türkistan soru- nu", Kürt sorunundan çok daha büyük bir şekilde ivme kazanacaktır. Türkiye'nin. yeni Türk cumhuriyetleri ile ilişkilerinin gelişme- ye başlaması, bu hareketlenmenin başlangıcı ve ateşleyici fitili olmuştur. Türkiye kendini ne kadar uzak tutmak isterse istesin, bu ha- reketlenmenin dışında kaiamayacaktır. Bölgedeki Türkistan coğrafyasının Akde- niz'deki ucu Kıbns'tır. Rumlann ve Yunan- hlann 19501i yıllarda ve 1974'te Kıbns'ı ü- hak etmek istemeleri karşısında Türkiye kendini sorunun içinde bulmuştur. Ve bu- günkü KKTC doğmuştur. Aynı dinamikler Ortadoğu'da da çalışmaya başlamıştır. Baş- latılan Kürdistan sorunu, ister istemez karşı- sına Türkistan sorununu. bazı yan unsurla- nn katılımı ileçıkaracaktır. Bölge dışı büyük güçlerin bölgede petrol hatınna çizmeye başladıklan yeni smırlar ve haritalar Türkiye'yi de etkileyecek ve Doğu Akdeniz-Kafkasya yayında, yann Batıhla- nn da denelim altına alamayacaklan geliş- melerin doğmasına yol açacaktır. Bütün bu gelişmelerin en büyük aktörü ise "kendisi istemese de" Türkiye olacaktır.