Catalog

17MAYIS1992PAZAR CUMHURİYET SAYFA KULTUR 11 'TıHo Images Konseri' • AJNKARA (ANKA> Ingiliz oda mûziği grubu "Trio Images' 19 Mayıs Curna günü Resim Heykel Mûzesi'nde bir îconser verecek. Arp,flüt,keman üçlisünden oluşan grup konserde, Kohler, Bach, Chopin,Honnegar,Fauri ve Doppıer'den eserler seslendirecekler. Van'da iki oyun • VAN (AA) - Diyarbakır Belediyesi Şehir Tiyatrosu,GAP Belediyeler Birliği'nin organizasyonu Ue Van'da iki oyun sahneleyecek.Van Kültür Müdürlüp ıle GAP Belediyeler Birliğı'nın, Gençlık Haftası dolayıayla düzenlediklen kutlamalarçerçevesinde sahnelenecek olan oyunlar,Orhan Asena'nın "öç ve Ana" ile "Gönül Avcısı" adlı oyunlar, 17-18 Mayıs tarihlerinde izlenebilir. Kayseri'de tiyatro • KAYSERİ (AA) - Devlet Tiyatrolan Sanatçılan, 24 Mayıs Pazar günü.Kayseri Büyûkşehır Tiyatro salonunda, Dinçer Sümer'ın "Eski Fotoğraflar" adlı oyunu sergileyeceMer.26-27 Mayıs tarihlerinde aynı salonda, Nejat Uygur Tiyatro Topluluğu'nun sunacağı, "Aman Başkan Duymasın" adh oyun izlenebılir. RubJovyski'nin sergisi • Kültûr Servisi - Polonya kökenli empresyonist ressam Casimir Rublovvski'nin ülkemizdeki ikinci sergisi, Yapı kredi Kazım Taşkent Sanat Galensi'nde, 18-30 Mayıs tarihleri arasında görûlebilir. 'ZenginMutfağT Bursa'da • BURSA(Cumhuriyet Bürosu)- Vasıf öngören'in ünlü oyunu "Zengin Mutfağı" SHP Yıldınm Gençlik Komısyonu, Ekim Tiyatrosu sanatçılan tarafından 19-20 Mayıs tarihlerinde sergilenecek.Ahmet Vefik Paşa Devlet Tiyatrosu'nda, 20.30'da sunulacak oyunu Av. Zekeriya Salıh yönetiyor. NesinveBektaş'a ödül •TARSLS (Cumhuriyet) - Çukurova Kültûr Turizm Eğitim ve Sanat Vakfı'nca (KETSAV) ,yazar Aziz Nesin ile mimar Cengiz Bektaş'a Türk kültür ve mimarisıne yapüklan katkıdan dolayı onur ödûlü verildi. Nurullah Ataç'ı otuz beş yıl önce bugün yitirmiştik Denemeye adını veren bir aydınlanmacı • Ataç denilince akla önce dene- me gelir. Deneme denince de Ataç. Evet, Ataç bizlere denemeyi armağan olarak bırakmıştır. Çünkü Ataç, çağdaş düşünce oluşturma, düşünce üretme idea- line bağlanmış bir kültür kişisidir. Ataç'ın denemeye tür olarak ağırhk vermesi, aslında onun bir aydınlanmacı olarak yeni bir dü- şünce oluşturma fıkrindcn kay- naklanmaktadır. ATtLLA BtRKİYE Deneme bizde ötekı türler gibi Tanzi- mat'tan sonra edebiyaümıza girmiştir. llk örnekleri Edebiyatı Cedide'de görülür. Daha çok, okurla sohbet bıçimindedır. Cumhuriyetten sonra başlı başına bir tür olarak gelişir. Ahmet Haşûn, Yahya Kemal, Yakup Kadri, Falih Rrfkı gibi yazarlar ba- şanlı deneme örnekleri verirler. Ancak "Türk deneme yazını" ilk büyük temsilcisi- ne Nuruüah Ataç ile kavuşur. Ataç ile birlikte Sadri Ertem, Sabahattin Eyuboğta, Suut Kemal Yetkin, Ahmet Hamdi Tanpmar da deneme türünde ör- nekler vermişlerdir. Ne var ki denemeyi adeta bir "disıplin" haline getiren Ataç'tır. Denemeyi türsel bağımazhğına, özgünlü- ğüne kavuşturmuştur. Yani Ataç denilince akla önce deneme gelir. Deneme denince de Ataç... Gerçi, Ataç aynı zamanda bir eteştir- mendir. Bunun yanı sıra da günceleri, pole- mıklen yazarlığında önemli bir yer tutar. Denemelerinde "eleştiri"ye de yer vermiş- tir. Tersinden bakıldığında, eleştiri yazılan da birer "deneme" gibi okunabihr. Ataç'ın denemeye tür olarak bu kadar ağırhk ver- mesi, aslında onun "bir aydınlanmaa" ola- rak yeni bir "düşünce" oluşturmak, üret- mek, ortaya koymak fıkrinden kaynaklan- maktadır. Ataç'ın denemelen, cumhunyet ile bir- Ukte Baü'ya yönelen Türkiye'de, o yülar- da, o ortamda, yeni sanat, kültür, ahlak ve yaşama biçiminin nasıl olması gerektığine ilişkin öneriler içermektedir. Bu anlamda da denemelerini üçe ayırmak olanakhdır: Kültür, etik ve yaşama biçimine ilişkin de- nemelen; edebiyat sorunlannı ele aldığı de- nemelen ve dil üzerine, özleşme üzerine yazdığı denemelen. Deneme, Ataç'ın yazdığı dönemde, daha NuruDah Ataç: 21 Ağustos 1898 -17 Mays 1957 çok, yeni kurulmakta olan bir toplumun ceşitli sorunlannın tarüşıbp bu sorunlar çerçevesinde bir düşünce alışverişi sağla- yan, sağlamaya çalışan bir yazı türü niteli- ğindedir. Nitekim Ataç da birçok konuya el atmışür. Edebiyaün, şıırin özgün ve ge- nel sorunlanndan, günlük yaşayışla ilgili sorunlara; aydınlann konumlanndan. aşk, öiüm, yalnızhk gibi evrensel temalara değınmıştir. Hümanıst, akılcı, pozitivist bir anlayış çerçevesinde tutucu görüşlerle mücadele etmiş; çoğulcu ve çağdaş bir "düşünce"ye ulaşmanın, Batı hümanizmi ıle demokrası- sinin benımsenmesi ve bu sürecin bihnme- siyle olabıleceğıni savunmuştur. Do- layısıyla, Latin ve Grek uygarhklanndan gelerek Batı kültürünün büinmesini öner- miştir. Nitekim yaptığı çeviriler de bu "çiz- gi"yi izlemiştir. Ataç'ın denemelerinde, aydınlar, aydın- lann konumu başlı başına bir sonınsalhk oluşturur. "Yeni kültür"ün oluşmasında seçkin, donanımh aydınlann önderliğine inanmıştır. Buna Prospero ile Caliban adlı yapıu çok iyi bir ömektir. Bılindiğı gibi "Prospero" ile "Caliban", Shakespeare'in Fırtına adlı oyununun tip- leridir. "Prospero", yeni Türk aydınmı, Batılı aydınlar gıbı özgür düşünen, çoğun- luğun alışkanhklanndan sıynlmış seçkin bireyı temsıl eder "Calıban" ise çoğunlu- ğu, tutuculuğu, gelenekçiliğı temsil eder. Yerleşmış değer yargılanna sıkı sıkıya bağ- lı her türlü yenılığe kapahdır. Bu durunl kitapta, "Yazar" ile "AUı" arasındaki di- yaloglarla dile getirüir. Bugün Ataç'ı nasıl algılamamız gerekir? Geride bıraküğı nelerdir? Edebiyaün klip- lere yenik düştüğü günümüzde, Ataç yeni kuşaklara ne ifade etmektedır? Ne yazık ki pek bir şey ifade etmeyebilir. Çünkü gide- rek edebiyat bir şeyler ifade etmemeye baş- ladı. Tekvizyonun kötü; medyanın amaçh kullanımı edebiyaün böylesi bır duruma gelmesinin ana nedenlennden biri oldu. Oysa teknolojik "gelişmışhğe" baküğımız- da, edebiyaün bugün televizyon(lar)da yo- ğun olarak yer ahnası gerekirdiÇ). Evet, Ataç bızlere denemeyi armağan olarak bırakmışür. Denemenin önemini belirtmiş, alünı çizmiştir. Çünkü, Ataç yeni (çağdaş) düşünce oluşturma, düşünce üretme ıdealine bağlanmış bir kültür kişisi- dir. Bu da edebi tür olarak ifadesinı en güzel denemede buhnaktadır 17 Şubat 1992'de Türkiye Yazarlar Sen- dıkası'nın düzenlediğı "Ataç'ı Arana" ge- cesindeki önerimi bir kez daha, Ataç'ın ölümünün 35. yıldönümünde tekrarhyo- rum: Eleştiri ve deneme türlenne verihnek üzere 1958'de kurulan ve yalnızca iki yıl verilen "Ataç Armağanı", TYS, PEN gibi yazar kuruluşlannca ya da yapıtlannı ya- yunlayan Can Yayınlan'nca "düşmana inat" yeniden verilmelidir. Ataç'ı anlatacaklar Köhür Servisi - Deneme yazan ve eleş- tirmen Nurullah Ataç'ın otuz beşinci ölüm yıldönümü dolayısıyla Istanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitap- hğı'nda bır anma toplanüsı düzenlendi. Yann saat 16.00'da Atatürk Kitaphgı Toplanü Salonu'nda gerçekleşürilecek anma toplanüsını Enver Ercan yönete- cek. Nurullah Ataç'ı anma toplanüsına konuşmaa olarak Hulki Aktunç, Tahsin Yücel ve Konur Ertop kaülacaklar. KARAIAMA DKFTERİ :x SÖZK Ataç'ın mevcut kitapları Prospero ile Caliban / 168 s. / 18.000 TL. Okuruma Mektuplar / 216 s. / 23.000 TL. Gürierin Getirdiği /192 s. / 20.000 TL. Karalama Defteri-Sözden Söze / 200 s. 119.000 TL. Ataç'm Gûncesi (yayımlanacak) Ayşe'ye Mektuplar (yayımlanacak) Yayına Konur Ertop'un hazırladığı ki- taplartn tüntü Can Yaytnları'naan çdcmıştır. BEŞ KALEMDEN NURULLAH ATAÇ Tarifi çok güç Ahmet Hamdi Tanpınan Yirmi sene- dir Nurullah'ı oku- rum. Bir an bıkmadım. Haksız bulduğum oldu; coş- kunluklannı, eksik- Uklerini, hatta ısrar- lannı gördüğüm oldu. Fakat daima beni hayran eden bir tarafı vardı. Nurullah Ataç cınsınden bir adamı tarif çok güçtür. Insan, eteğine bir çuval meyveyi doldurmaya çabalayan çocuğun durumuna düşer. Yahıız kısacaanı söyleyeyim ki, aramı- zda büyük mizaç farklanna rağmen, onun yazılannı daima sevmişimdır; sohbeü'nden daima hoşlanmışundır. Bühassa her ne pa- hasına ohırsa olsun,-mandığı şeylenn mü- cadelesınden çekinmemesi bizde az görü- len bir şeydir. (1946) 'Resmi' münekkidim Nazm Hikmet: ...Bence yazılanmı en iyi anlayan münekkit Nurullah Ataç'ür. Belİci her zaman beni, benim okuyuculanmın anladığı gibi anlamıyor. Fakat birçok tenkitlerinden şahsen isti- fade ettiğim için Nurullah Ataç'ın beni çok defa iyi anladığmı sanıyorum. Hani o ade- ta benim "resmi" münekkidim gibi bir şey... (1944) Yazı yazmayı öğretti Gerçek denemeci Memet Fuat: ...Günümüzün sanatçılan- na, deştirmenlerine yazı yazmayı Nurullah Ataç öğretü. Devrik tümcelerinden ya da yazı dilini konuşma diline yaklaşürma çabasından söz açacak değılim. Daha çok, bir anlayış, belki de bir üslup işi onlar. Yazann dile önem vermesi, her sözcügü. her tümcesı üzerinde durarak yazması gerektiğıni ilk kimden duyduk, kimde gördük? Ne konu- da olursa olsun, Nurullah Ataç'la yazılı tarüşmaya giren bir sanatçının. bu- dü- şünürün hemen derlenıp toparlandığı, dili- nin açıklaşuğı, güzelleştiği bir gerçekti. Ge- lişigüzel yazmaya utanıyordu insan onun karşısında. (1958) Asun Bezird: Evet, gerçek denemeci -bence denemecilen- mizin en iyısi- olan Atac, belkı gerçek eleştirmecilik edeme- di, ama okurlan, ya- zarlan ona hazırladı. Belkı, kendisi öznel eleştiriden tüm kur- tulamadı, ama başka- lannın kurtulmasını diledi. Belki, sistemü bir eleştiri kuramı oluşturamadı, ama ilgjyi o yana çekti. Bel- ki, nesnel eleştiri örnekleri veremedi, ama ona yol açtı. Bu yüzden, ona olan borcu- muz, saygunız büyüktür. Borcumuzla saygımızı ise ancak onun en son gösterdiği yolda -nesnel eleştiri yolunda- yürüyerek ödeyebiliriz. Onun eksik bıraküğı işi ta- mamlayarak ve durmadan gehşürerek... (1968) Yenilik öncüsü Konur Ertop: Ataç, ilk yazılanndan baş- layarak Türk edebıyaünda yenilik hareket- lennin bir öncüsü olarak göründü. Kalıp- laşmış, yerleşmış akıldışı yargılara sürekli karşı çıİcü. Okurunu uyaran, herkesin be- nimsediğı yargılan yeniden tartışma gün- demine getiren, onlar üzerinde uyancı, dü- şündürücü sorular soran bir eleştiri an- layışının temsücisiydi. (1988) 4. ULUSLARARASI İSTANBUL T İ Y A T R O F E S T İ V A L İ 4thlNTERNATIONAL İSTANBUL T H E A T R E F E S T I V A L 1 9 . 5 — 6 . 6 . 1 9 9 2 Biletltr A.K.M gişelerinde satümaktadır. -« — »,- üzikseverlere İlk Merhaba! AKBANK ODA ORKESTRASI Açılış Konseri Şef Yusuf Güler Aksöz A.CORELLI - E.ELGAR - W.A.MOZART 26 MAYIS 1992 SALI- 19.30 • • Harbiye-Kenter Tiyatrosu Konseri Akkart ve J-Kart sahipleri, Osmanbey, Nişantajı, Harbiye ve Teşvikiye şubelerinden alacakları davetiyelerle ücretsiz izleyebilecekler. BIP. BU KARAKTER. TÛY GİBİ HAFİF ADIMLAR± VE AYIŞIĞI BENZERİ 0 MÛJHİŞ KVMURSAMAZ PATAVATSIZLIĞI fe- İLE ARAMIZA GİRMEKTE." Jean COCTEAU ' •*:•» % . İ , , • J * * . Sınırlı sayıdaki davetiyeler tükenmeden adı geçen şubelerimize uğrayın. AKBANK ••Cıüvfninizın Escri" YAŞAYAN KOSTA Atena Deponte 10.000 lira (KDV ıçınde) Çağdaş Yayınlan Turkocağı Cad. 39-41 Cağaloğlu-htanbul SAYILIGUNLER Muzaffer Buyrukçu 10.000 lıra (KDV ıçınde) Çağdaş Ymınları Turkoıagı Cad 39-41 Cağaloğlu-htanbul