Catalog

CUMHURİYET/10 DIŞ HABERLER 4 EYLÜL 1991 Pinochet: Toplu mezarekonomik • SANTIAGO (AA) — Şili'nin başkentı Santiago'dakı genel mezarhkta yüz cesedin bulunduğu bir toplu mezar ortaya çıkarıldı. Aralarında Devrimci Sol Hareketi'nin (DSH) kurucusu ve lideri Batista Van Schouwen'in cesedinin de bulunduğu toplu mezarda yüz kadar cesedin olduğu güvenilir kaynaklardan öğrenildi. Van Schouwen, 1973 yılında General Pinochet'nin kuvvetlerince tutuklanmış ve ismi 957 kişılik kayıplar üstesinde yer almıştı. Mezarhkta aynca, bazı mezarlara cesetlerin ikişer ikişer gömulduğunun belirlenmesi üzerıne gazetecilerin sorularını cevaplandıran Şili'nin eski dıktatöru ve şımdıki Silahlı Kuvvetler Koroutanı General Augusto Pinochet, topluca gömme işlemini "büyük tasarruf" olarak nitelendirdi. NATO konferansı • ANKARA (Cumhuriyet BDTOSU) — Türk Atlantik Antlaşması Derneği'nin "Geniş Perspektifte NATO" başlıkh Antalya konferansı bugun başlıyor. Antalya Dedeman Oteli'nde yapılacak olan ve 3 gün sürecek konferansın açılış konuşmasını TBMM Başkanı Kaya Erdem yapacak. Başbakan Mesut Yılmaz'ın da katılarak bir konuşma yapmasının beklendiği konferansa NATO Genel Sekreter Yardımcısı Amadeo Diifranchis de katılacak. Şamir, Suriycfyi suçladı • KUDÜS (AA) — Israil Başbakanı tzak Şamir, Suriye'yi, Lübnan'dan lsrail'e yapılan uyuşturucu madde kaçakçılığına karışmakla suçladı. Şamir, dün Kudus'teki uyuşturucu karşüı bir demeğin topİantısında yaptığı konuşmada, Suriye ile ilişkisi olan tum ülkelere, Lübnan'da uyuşturucu üretimine son verilmesini sağlamak için Suriye Devlet Başkanı Hafız Esad'a baskı yapmaları çağnsında bulundu. Japonya'da kolera salgını • TOKYO (AA) — Japonya'da uzun bir aradan sonra kolera görulduğü ve başkent Tokyo ve iki komşu ilde en az 14 vakanın belirlendiği bildirildi. Japonya Sağlık Bakanhğı'ndan bir yetkili, geçen hafta 72 yaşındaki bir kadının ölümune neden olan ve ulkede son derece istisnai bır durum olarak nitelendirilen hastalık ile ilgili olarak bakanlığın soruşturma açacağını açıkladı. Kazaklardan çagrı • Dış Haberler Servisi — Türkiye'dekı Kazak Turklen Vakfı ve dunyadaki çeşitli Türk Kazak dernekleri, SSCB'mn Kazakıstan Cumhuriyeti'ndekı son gelişmeler uzerine şu ortak açıklamayı yaptılar: "Kazakistan, tarihinin turlu dönemlerınde Moskova yönetimi tarafından istilaya uğramış ve mılyonlarca Rus göçmenı gonderilen bir sömurge ulkesi haline getirilmiştir. Bugün Kazakistan'da 6 milyondan fazla Rus vaşamaktadır. Kazak Turkleri ise kendi anavatanında ^o 40 nufusu teşkil eder duruma düşurulmuştür. 1925-38 yılları arasındaki kolektifleştirme kampanyası sırasında 3 milyondan fazla Kazak Turku öldürulmuştur. Rusya Federasyonu Cumhurbaşkanı Boris Yeltsin, Kazakistan'daki Rus varhğma dayanarak, eğer Kazakistan bağımsız olursa şimdikı sınırların tekrar gözden geçırileceğini ilerı sıirup tehdit savurmuştur. Çatırdayıp yıkılmakta olan Sovyet ler Bırliği bınasından Kazakistan'ın sağlam kurtulması için onun bağımsızlığını ilan etmesi kaçınılmazdır:' Pölis, devlet başkanınıprotesto eden göstericilere ateş açtı Gürcistan'da çatışma: 5 yaralıYaklaşık 6 bin kişiyi coplarla dağıtmak isteyen güvenlik güçleri, olaylar büyüyünce ateş açtı. Bin kadar gösterici televizyon binasına yürüyerek protesto gösterisinin televizyondan verilmesini istedi. Dış Haberler Servisi — Sov- yetler'in Kafkasya cumhuriyet- ierinde gerginlık artıyor. Azer- baycan'a bağlı Dağlık Karabağ bölgesinin "bağımsız cumhuri- yet" ilan etmesinin ardından Gürcistan Cumhuriyeti'nde ka- nşıklık cıktı. Başkent Tiflis'te önceki akşam yönetimi protes- to eden göstericilerle güvenlik guçleri arasında meydana gelen çatışmada 5 kişi yaralandı. Ajansların bildirdiğine gore önceki akşam, Tiflis'te muhale- fetteki Ulusal Demokratik Par- ti taraftan 6 bin kişi, Devlet Baş- kanı Zviad Gamsahurdia'mn istifası için gösteri düzenledi. Hukümet binalarmın bulundu- ğu Rustaveli meydarunda topla- nan göstericiler, Gürcistan özel polisinin saldırısına uğradı. Göstericileri coplarla dağıtmak isteyen güvenlik guçleri, olaylar büyuyunce ateş actılar. Haberi veren yerel gazeteciler, polisin ateşi sonucu yaralanan 5 kişinin hastaneye kaldırıldığını bildirirken bin kadar gösterici- nin de televizyon binasına yurü- yerek protesto gösterisinin tele- vizyondan verilmesini ıstedikle- rini belirttiler. tnterfax Haber Ajansı da Gürcistan tçişleri Bakanlığı'mn olaylarda 4 göstericinin ve 4 po- lisin yaralandığı şeklindeki açık- lamasını duyurdu. Ulusal Demokratik Parti lide- rı Georgy Chanturia'nın isteği uzerine göstericilerin televizyon binasını ve parti merkezini terk ettikleri bildirildi. Parti sözcüsü, liderlerinin tu- tuklanmasından korktukların- dan parti merkezinin etrafında barikatlarla önlem aldıklannı kaydetti. Gürcistan Parlamentosu'ndan yapılan açıktamada ise "küçük bir gnıbun" polise taşlarla sal- dırması sonucu olayların çıktı- ğı belirtilerek yaralanma olayla- rına değinılmedi. Moldavya da gergin SSCB'nin guneybatısındaki Moldavya Cumhuriyeti'nde ya- şayan Rus ve Turk asıllı Gaga- vuz azınlık, Moldavya Parla- mentosu'nun SSCB'den bağım- sızlık kararına karşı direnişe başladı. TASS Ajansı, cumhu- riyetteki Rus azınlığın, Moldav- ya'nın başkentı Kişinyov da da- hil olmak üzere, Rumen asıllı yerlı halkın yaşadığı kentleri ekonomik ablukaya almaya başladığını bildirdi. Ajans, Rus azınlığın yaşaüığı bölgelerin en buyuk yerleşim merkezi olan Ti- raspol kenti çevresınde direniş- çilenn ana demiryolunu tıkadı- ğmı, enerji ve doğalgaz hatları- nı kesme tehdidınde bulunduğu- nu duyurdu. Ukrayna'da Savunma Bakanlığı kuruldu Ukrayna Parlamentosu dün ilk kez cumhuriyette savunma bakanlığı kurulmasını kararlaş- tırarak bu göreve General Kons- tantin Morazon'u atadı. Yenı Sa- vunma Bakanı'nın göreve atan- ması 3'e karşı 323 mületvekilinin oyu ile kabul edildi. AFP'nin Kiev muhabiri, Sa- vunma Bakanlığı'mn, Ukrayna- run kendi silahlı gücunü oluştur- ması yolunda "atılan ilk adım" şeklinde yonımladı. "Mücadele somutlaştı" Litvanya Devlet Başkanı Yar- dımcısı Bronislovas Kuzmickas, ulkesinin bağımsızlık mucadele- sinin, ABD tarafından tanınma- sı ile somutlaştığını söyledi. Kuzmickas, düzenledıği basın toplantısında, bağımsızüklanmn ABD tarafından tanınmasının US NEWS 'Orta Asya'da Suudiler etkirf WASHINGTON (AA) — Sovyet cumhuriyetlerinin art ar- da bağımsızlık ilan etmelerinin ardından Orta Asya'daki Türk cumhuriyetlerinin 'nereye yönelecekleri' tartışıhyor. Amerikan diplomatlarını kaynak gösteren 'US News' der- gisi, Suudi Arabistan'm, Kaza- kistan, Kırgızistan, Tacikistan ve özbekistan'da önemli ölçü- de nüfuz sagladığını bildirdi. Dergi, 4 cumhuriyetin Sünni ağırhkta olmasımn ve lran'ın radikal Şii çizgisinin, Orta As- ya'da Iran biçimi bir hareketin başlamasına engel olacağım öne sürdü. Suudi Arabistan'm uzun su- redir, SSCB'nin Müslüman Or- ta Asya cumhuriyetlerine sessiz- ce dini ve kültürel heyetler yol- ladığını da belirten dergi, Suu- dilerin bölgedeki ilişkilerini güç- lendirdiklerini ve bu cumhuri- yetlerde 'önemli nüfuz sahibi olduğnnu' vurguladı. KIZILMEYDAN'DA ÇİÇEKÇİ KADIN— Moskovada hemen her gun bir gösterinin duzenlendiği, veni bir beyecanın yaşandıgı unlü Kızıl Meydan'da yaşlı bir kadın tarihi gelişmeleri degil, kendi derdini düşünüyor. Onun sorunu elindeki birkaç çiçegi satıp birazcık para kazanabümek. (Fotoğraf: REUTER) Yeni Seçenekler...Dünya borsalarına Akbank'la yatırım yapın! kbank Menkul Değerler Merkezi size, dünyanın en büyük borsalarına yatırım imkânı sağlıyor. Akbank'ın, ABD, Almanya, İngiltere ve Japonya'daki muhabir bankaları aracılığıyla, başta New York ve Londra olmak üzere dünyanın önemli borsalarında hisse senedi alıp satmak şimdi çok kolay. ünyanın en kârlı yatırım seçeneklerinden yararlanmakiçin Akbank Menkul Değerler Merkezi' ne birtelefon etmeniz yeterli. Akbank'ın deneyimli yatırım uzmanları, dünya çapında portföy yöneticileriyle temasa geçerek; en kârlı yatırım seçeneklerini en kısa sürede size sunacaklar. AKBAIMK Vr* 'loıt Bonas Hakan Karahan Canan Dağıstan Nilgün Çavuşoğlu 151 36 01/20 hat 149 66 28 149 12 87 Akbank Menkul Değerler Merkezi İnönü Cad. No. 80 Gümüşsuyu 80090 İstanbul ülkesine buyuk bir siyasi güven- ce verdiğini belinerek "Şimdiye kadar 4O'ı aşkın dlke bağımsız- lıgımua tanıdı. ABD'nin tanı- ması ile bu sürecin son donemi- ne girdik. Artık mucadelemizin somudaşüğını söyleyebinnz" de- di. Bu arada Macarısta- a- mentosu'nun, Baltık C i- yetleri Litvanya, Leton> cs- tonya ile diplomatik ilişki nurul- masını onayladığı bildirildi. Oylama sırasında Macaristan Parlamentosu'nda bulunan Lit- vanya Devlet Başkanı Vitautas Landsbergis ve üç Baltık cum- huriyetınin dışişleri bakanlannın da oylamayı izledıkleri kay- dedildi. TüRKİYE/SSCB Türk kökenli cumhuriyetlere kültür atağı Ankara, Sovyetler'deki Türk kökenli cumhuriyetlere Milli Eğitim Bakanlığı'mn yayınlarını, ders kitabı ve edebiyat yayınlan göndermeyi düşünüyor. Programda öğretmen gönderme, öğrenci değişimi de var. YASEMİN ÇONGAR ANKARA — SSCB'deki fe- deral birliğin çökmesiyle bağım- sız cumhuriyetlerden oluşan bir konfederasyon duşüncesinın guçlenmesi surecini yakından iz- leyen Ankara, Türk cumhuri- yetlerine yönelik bir kültür ata- ğına hazırlamyor. Cumhurbaş- kanı Turgut Ozal'ın etnik kö- kenleri "Türk" olan ve Türkçe- nin değişik lehcelerini konuşan Sovyet cumhuriyetlerimn "h»rf devrimine katkı" adı altında bir dizi kültürel gırişim gerçekleşti- rilmesini istediğı öğrenildi. Bu konudaki hazırlıklann dışişleri ve kültür bakanlıklan bünyesın- de yürutüldüğu ve bir bölumu- nün, Sovyet tarafınm yaklaşımı- na bağlı olarak erken seçimler öncesinde uygulamaya döküle- bileteği belirtiliyor. Baltık cumhuriyetleri ile Azerbaycan'ın bağımsızlığı ko- nusundaki ilk açıklamalarında 'sempati' mesajı veren, ancak söz konusu dört cumhuriyeti ba- ğımsız devletler olarak tanımak- tan kaçınan Ankara, Moskova ve Washington'un bu konudaki yeni adımlanndan cesaret alarak Baltık cumhuriyetlerini dun tanıdı. Ankara'nın özellikle Batı Av- nıpa ülkelerine oranla çok da- ha temkinli bir tutumla yaklaş- tığı Sovyet cumhuriyetlerinin bağunsızlaşma sürecinde, iki te- mel yaklaşımı bulunuyor: 1. Moskova ile ilişküenn öne- mi göz önünde tutularak cum- huriyetlerle kurulacak birebir ilişkide Moskova'nın rahatsi2 edilmemesi ve SSCB üst yöne- timinin devredışı bırakılmama- sı gözetilecek. Bunun başanla- bilmesi için Moskova'daki yö- netimin gerek bağunsızlaşma süreci konusundaki tutumunu netleşürmesı gerekse kendi için- deki yönetun krizine çözüm bul- ması gerekiyor. 2. Azerbaycan başta olmak uzere Özbekistan, Türkmenis- tan, Kırgızistan ve Kazakistan gibi Türkiye ile dil ve etnik kö- ken bağı bulunan cumhuriyet- lerle kültürel, ekonomik ve si- yasi ilişkilerin önumuzdeki gün- lerden başlayarak hızlı bir gehş- me surecine gırmesı bekleniyor. Ankara, bu cumhuriyetlerle il- kin kültürel ilişkilerin guçlendı- rilmesinı planlıyor. Siyasi duru- mun netleşmesiyle birükte bura- da Türk ekonomik yatırımları- na ivme verilmesi ve cumhuri- yetlerin başkentleriyle Ankara aıasmda düzenlı siyasi ıstişare mekanizmalarının oluşturulma- sı düşünuluyor. Kültürel atak Turkıye'nin etnik ve kültürel yakınlığının yanı sıra coğrafi açıdan da "hinterland"ı konu- munda bulunan Sovyet cumhu- riyetlerine yönelik kulturel atak hazırhğı ise şu anda "düşünce aşamasındaki" bazı onlemleri içeriyor. Bu önlemler, söz konu- su cumhuriyetlerin Kiril alfabesi yenne Latin harflerini kullanma kararıyla daha da zenginleşti. Cumhurbaşkanı özal'ın buyük önem verdiği öğrenilen hazırhk- lar şöyle özetlenebilir: • Sovyet cumhuriyetlerine, milli eğitim ve kultur bakanlık- lanmn yayınlan ve TRT yapım- ları ağırlıklı olmak uzere yayın gönderilmesi. • Gönderilecek ders kitabı, edebiyat yapıtlan, dergi ve ga- zetelerle bu cumhuriyetlerin "taarf devrimi"ne katkı ya- pılması. • Daha ileri bir aşamada Turk dili ve edebiyatı, Turkiye tarihi, Turkiye'nm sosyal ve si- yasi yapısı gibi konularda eğitim vermek uzere öğretmen ve uz- manların bu cumhunyetlere gönderilmesi, • Söz konusu cumhuriyetler- le öğrenci değişim programları gerçekleştirilmesi. • Cumhuriyetlerden gelecek teknik ve sosyal alanlardaki uz- manların Türk üniversıtelerinde seminer ve kurslara devamının sağlanması. • Turkiye ve cumhuriyetlerin önemli kentlerinde karşılıklı kültür merkezleri açılması. • Karşıhklı olarak turizmin güçlenmesine yönelik tanıtım et- kinlikleri gerçekleştirilmesi. • Muzik ve sahne sanatlan alamnda işbirliğinin arttınlarak karşılıklı sanatçı ve toplulukla- nn değişiminin sağlanması. ANKARA Baltıküe diplomatik ilişki Estonya, Letonya ve Litvanya'nın SSCB'ye katılmasını hiçbir zaman resmen tanımayan Türkiye, bu üç cumhuriyet ile diplomatik ilişki kurma karan aldı. ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) — Ankara, SSCB'den ba- ğımsızlığını ilan eden Uç Baltık cumhuriyeti ile diplomatik iliş- ki kurulmasını kararlaştırdı. Lit- vanya, Letonya ve Estonya'nın SSCB'ye katılmasını ilhak' di- ye nitelendirerek hiçbir zaman bunu resmen tanımayan Turki- ye, bu ulkelerin uluslararası ca- mia içindeki yerlerini bir an ön- ce almalannı diledi. Dışişleri Ba- kanhğı'ndan yapılan acıklama- da Moskova Büyükelçisi Volkan Vural'ın en kısa zamanda Baltık cumhuriyetlerini ziyaret edeceği bildirildi. Baltık cumhuriyetlerinin ba- ğımsızlıklarını ilanından sonra gerek Moskova'nın gerekse Ba- tı dunyasının tepkilerini yakın- dan ızleyen Ankara, önceki gün ABD'nin bu cumhuriyetleri 'ba- gımsız devletler' olarak resmen tanıması sonrasında kararını verdi. Dışişleri Bakanhğı'ndan dun yapıİan açıklamada şoyle denildı: "Litvanya, Leton> r a ve Eston- ya'nın bagımsulık sutukrinin yeniden tesisine ilişkin kararla- rını memnuniyede karşılamış olan Türkiye, bu ülkelerle yeni- den diplomatik ilişki kurulma- sını karariaştınmştır. BaJtık cumtauriyeüerinin ba- ğımsızlık kararlanna ilişkin bu- susiann müzakereler yoluyla ve yapın bir zihniyetle halledilme- sini ve Litvanya, Letonya ve Es- tonya'nın uluslararası camia içindeki yerlerini bir an evvel al- malannı temenni eden Turkiye, bu ülkelerle dostluk ve işbiıiiği ilişkilerini geliştirmeyi arzula- makta olup, Moskova Buyukel- çimiz bu amaçla en kısa zaman- da bu ulke baskentlerini zi>-aret edecektir." Ankara'nın Bal- tık cumhuriyetleri üe ilişkıye gir- meye hazırlanırken Azerbay- can'ın bağımsızhk ilanı konu- sundaki sessizliğini surdurmesi dikkat çekiyor. Dışişleri çevreleri bu konuda 'ihtiyatlı davranma- ıun' gereğine tekrar ışaret ederek özellikle son gunlerde Azerbay- can ile Ermenistan arasında ar- tan gerginliğin yakından ve kay- gı ile izlendiğini söyledıler.