Catalog

Cumhuriyet Sahıbr Cumhunyct Malbaacılık ve Gazetecılık Turk Anonım Şırkelı adıaa K Pottuka Nadır Nadı £ Genel Ya>ın Müdtiru Has*n Ccnıat. Muessese Muduru Utanbul Habeien EanMM Ifaklıgil. Yazı Ijkrı Muduru Ofc«y Gonensiıı. 0 Haber Merken Duı te.lar h a Muduru Ytiçıa Baytr, Sa>fa Duzenı Yönelmenı Ali *ear Q Temsıkıler !;ler Lrol Erkm 4 ANKARA Abmel T«n, IZVIIR Hikmrl Çetınfcaya. ADANA Çctin Yıgcnoglu Hul>. <.k>ol 0 Dîs Habc'tcr ErgM Bakt. Ekonorm Ccogiz Teffcu, iş Sendıka Şafcru Kocnci. Kui] Mfk Eiuım O w >rtla_. "lun Habolcn \tc*t\ D o ( u . S[o< Dajiışnuını < U d l Ara$!ırma. ŞakiR AIJH). Dıutllme- \ M ı n ı * \MK1 ^ koordınator \lu ascp« B«ieM Vacr ^ Bul;e Plantama Scvgı Osttaab«fro|ta 0 Reidaır V>< Tonın ^ h u » ı n Gırcr 0 ij.nms O»CWT (,<*â % Bılgı IMcın Nal Ual 0 Pervnc Srv|i >av(« AuryO Baskar Nıdır Sftdi Ofciu Aklnl lalpa Bvır. H*su CcmaJ Hıkın*l ÇrtmkRv». Ofcı* GoneMtn. Igıır VİDmcn tHıaıı sefcvk. Kh Slrme* Akmet TaB &7ic- ><• Vevofl. Cumhunj« Maıbaacüjk vt Gueuaiık TA Ş. Tür Ocaf- Cad » ' 4 1 14314 IJI Pfc 146 laanbul Td '12 05 OS (20 h«l), Teta. 2 2 2 * f w (11 5 » 60 72 0 Bu'olar Aakın. Zı>a Gûkaip BN İDkıiap S. No 19/4. Td. 133 II 41-47 Tetaı 42344, Fax (4) 133 « 6< # Unıir H Z l » Blv 1352 S. 2^3, Td. 13 12 30 Teta 52359 Faj (511 19 53 «0 0 U a ı ı InonuCad 119 S No I Kal I. Tel I» 37 52 (4 hal), ÜEk» «2155. F u (Tl) 19 25 T8 TAKVIM 31 OCAK 1991 Imsak: 5 41 Guneş: 7.09 Öğle: 12.22 Ikındı: 15.01 Akşam: 17.25 Yatsı: 18.47 Mavi Körfezlde savaş karası PETROLE VURAN StLAH GÖLGESt — Irak'ın Kuveyt'ten Körfez'e pompaladığı petrol Khahji kıyılannda birikintiler oluştu- ruyor. ABD askerlerinin golgesi Korfez petrolu ile silahlann iç içe görüntusunu tamamlıyor. (Fotoğraf: AA İlhan Kuyucu) ^ t Basra K&rfezi'ne dökülen petrolün miktan konusunda net bir bilgi yok. Tahminler, 5 ile 10 milyon varil arasında olduğu yolunda. İngiliz kaynaklan Irak'ın dün yeniden Körfez'e petrol pompalamaya başladığını bildirdiler. MUSTAFA BALBAY ANKARA — Korfez'de gun- de 20-25 kilometre hızla yayılan petrolun 1989 yılında Alaska'da yaşanan facianın 50 katı oldu- ğu belirtildi. Exxon şirketine ait Valdez tankerinın mercan kaya- lanna çarpması sonucu denize dökulen petrolün temizlenmesi için 2 milyar dolar harcandığı anımsatılarak Korfez'deki kirli- Iiği temizlemenin mali portesi- nin şu aşamada ölçulemeyeceğı ifade edildi. Çevre kuruluşları konuyla ilgili olarak uluslararası işbirliği çağrısı yaptı. Basra Körfezi'ne dokulen pet- rolun miktan konusunda net bir bilgi bulunmamasına karşın 5 ila 10 milyon varil arasında ol- duğu sanılıyor. Tesislerdeki top- lam petrol miktarının ise 8-15 milyon varil civarında olduğu sanılıyor. ABD uçaklanrun pet- rolun kaynağını kesmek için yaptığı bombardımanın petro- lün yayılmasını hemen onleye- meyeceği, tesislerle petrolün de- nize yayıldığı nokta arasında 20-25 kilometrelik boru hattı bulunduğu ifade edildi. Petrol Muhendısleri Odası Başkanı Necdet Pamir, yayılma- nın önlenmesi için kaynağın tu- muyle kapatılması ya da izole edılmesi gerektiğinı belirterek "Bu aşamada her ikisi de mıim- kun goriinmüyor. Kaynak bom- balansa da boru hattındaki akış uzun süre devam edecektir. Sı- cak savaş nedeniyle çok büyük zaman kaybı da oldu. Zira pet- rol şimdiden 100 kilometre ka- relik bir alanı etkiliyor. Dolayı- sıyla çabalar ekonomik felaketi onlemek için yetersiz. tlk aşa- mada Korfez'deki ülkelerin or- tak işbirliğine gitmeleri gereki- yor" dedi. Basra Körfezi'ne akıtılan pet- rolün çok hafıf olduğunu bu ne- denle de yakılmasının da ola- naklar dahilinde bulunduğuna dikkat çeken Pamir, böyle bir yangından Türkiye'nin etkilenip etkılenmeyeceğı sorusuna, "Bu konuda net bir şey söylemek mıimkün değil, ama kimse boyie bir olasılığa baştan hayır diyemez" diye konuştu. Meteo- rolojı Mühendisleri Odası Baş- kanı Belgin Kurtuluş da kuvvetlı IRAN IRAK • Hafar El Batin Petrol akıntısı gûnde ortalama 25 km hızla ılerlıvor SUUM ARABİSTAN Ras Tanacib Denız suyu arıtma tesıslerı Cubeyl Denız suyu antma tesıslerı I Kubar Denız suyu arıtma tesıslen I bir cephe sisteminde Korfez'de- ki yangından Turk hava sahası- nın da etkılenebıleceğıni belirt- tı. 'HafiP petrol 24 saatte yuz- de 35 oranında buharlaşıyor. Basra Korfezi'ndeki tesislerde şu anda gorulen yangının Iran sahıllerinde "siyah yağmur''a ne- den olduğuna dikkat çeken me- teoroloji muhendısleri, yangının Körfez'e sıçraması durumunda tehlikenin boyutlarını hesapla- makta güçluk çektıklerini vur- guladılar. Körfez'e akıtılan petrolun ne- den olacağı zararın boyutları 1989'da Alaska'da meydana ge- len felaketle karşılaştınldığında biraz daha belirginleşiyor. Korfez'deki kirliliğin şu aşa- mada denizin ytızeyinin tümüyle kapanmasına ve oksijen alışve- rişinin durmasına neden olduğu belirtilirken ileride ortaya çıka- cak zararlann daha da artaca- ğına dikkat çekildi. Alaska ör- neğinden yola çıkan uzmanlar temizleme çalışmalanrun da ayn bir "zarar unsuru" olabileceği- ni belirttiler. Körfez'e petrol akıyor Londra'daki İngiliz askeri kaynaklan, Irak'ın Körfez'in ku- zey sulanna yeniden petrol pom- palamaya başladığını bildirdiler. Yetkililer, Mina El Bekir Tesisi'nden 24 saattir pompala- nan petrolün binlerce varile ulaştığını kaydettiler. Çevresel felaketler mi? Eğer bir bomba kimyasal ya da biyolojik silah tesisine isabet ederse? Kabarcıklara ve su toplanma:arına yoi açan hardal çazı. birkaç gunden birkaç aya kadar etkili olabilır. Sınir gazı birkaç hafta içinde dağıtılır. Her ikisi de uzun süreli çevre ya da sağlık tehlikesine yc' açmazlar Eğer Iraklıların elinde bulunuyorsa en büyük tehlike. antrax gazıdır Bu gaz toprağa karışırsa. etkısi onlarca yıl surebilir. Eğer bir bomba niikleer bir tesise isabet ederse?: Irak'ın en büyük reaktoründe bile yalnızca az miktarda radyoaktif madde bulunmaktadır. Doğrudan isabet. radyasyon kusmasına yol açabılir ancak yayılması lokalıze edilebilir ve temizlenebilir. Eğer petrol Körfez'e yayılırsa: Büyük miktarda Körfez'e boşaltılan petroi. bölgeye su sağlayan esas kaynaklar olan su arıtma tesıslerine ve balıkçılığa zarar verebılir, deniz yaşamını tehdit edebiiir. Eğer petrol yatakları ve rafineriler yanarsa?: Baz: uzmanlar kalm bulutların guneş ışınlarını engelleyeceğtnı. yeryüzunun ısısını düşüreceğtni ve muson yağmurlarını engelleyeceğini düşünüyorlar. Etkilerı aylarca sürebilır. bölgedekı ve başka yerlerdeki ürunleri etkıleyebilir. Başka uzmanlar dumanın petrollü asit yağmurlarına yol açmasındarı kaygı duyuyorlar YOK Yasası'ndayapılan değişiklikle cumhurbaşkanınayönetim kurulu ve rektörleri atamayetkisi tanındı Üniversite de 'Köşk'ten yönetilecekFİGEN ATALAY / FARUK Bİ1 DİRİCİ İSTANBUL / ANKARA — Milli Eğitim Bakanı Avni Akyol ile TBMM Plan - Butçe Komisyonu'nun muhafazakâr başkanı Yusuf Bozkurt Özal arasında çekişmeye neden olan üniversite tasarısı ıki kanat arasında "uzlaşma" sağlanması uzerine dün komisyon- da kabul edildi. Vakıf universitelerine arazi tahsisi benimsenirken, bu arazilerin hibe edil- mesi tasarıdan çıkarıldı. Vakıf üniversiteleri- ne yapılacak yardım miktan yuzde 60'tan yuz- de 45'e duşuruldü. TBMM Milli Eğitim Komisyonu'nda kabul edilen tasarı metninin, Özal'ın başkanlığmı yaptığı Plan-Butçe Komisyonu'nda değiştiri- lerek geçirilmesi Bakan Akyol'un tepkısine ne- den olmuştu. Akyol, ABD gezisindeyken ge- lişmelere müdahale etmiş ve geçen hafta ta- sarıyı genel kurulda görüşturmeden geri çek- tirmişti. Özal da TBMM içtuzuğundeki bir yetkisini kullanarak, "tasanyı uzerine alarak" genel kurulda görüştürmek istemişti. Bunun uzerine Akyol, tasanyı komisyonda yeniden görüşülmek üzere ikinci kez geri çektirmiştı. Akyol, ABD'den döndükten sonra da Koşk'e çıkarak, Yusuf Özal'ı Cumhurbaşkaru Turgut Özal'a şikâyet etmişti. Komisyonda dün yapılan göriışmeler once- sinde bir araya gelen Akyol ve Özal, tasarıda yapılacak değişiklikler konusunda "uzlaşma" YOK Yasası'ndayapılan önemli değişiklikler 1. Bazı üniversiteler 'özel statülü'olacak. Bu statü doğrudan hükümet tarafından verilecek. 2. 'Özel statülü' üniversitelerin rektör ve yönetim kurullannı cumhurbaşkanı atayacak. 3. Vakıfların üniversite kurması kolaylaştırılacak. Bunlar bütçelerindeki cari harcamaların yüzde 45'ini geçmemek kaydıyla devlet yardımı alabilecek. sağladılar. Akyol ve Ozal'ın birlikte ha2irla- dıklan önergeler de komisyon toplantısı sıra- smda sorun çıkmadan kabul edildi. DYP'li Tevfik Ertüzün, tasarının üniversi- te modelini değiştirdiğinı ve ozel statulü üni- versite modeli ile paralı oğretimin başlatılma- sının hedeflendiğini söyledi. Ertuzun tasarıya üniversitelerden tepki ol- duğunu kaydetti. SHP'li Birgen Keleş de "Paralı ögretirae karsıyız. Devletin kaynaklan yeterli degildir deyip, sonra da devlet kaynaklarının bu ku- ruluşlara tahsisini doğnı bulmuyoruz" göru- şunü savundu. Keleş, "Kapıkulu üniversiteler oluştunılmak istendiğini" belirtti. Yusuf Özal da komisyondaki goruşme bi- çimini eleştiren SHP'li Hilmi Ziya Postacı'yı yanıtlarken, kendisinin tasanyı genel kurul- da gorüştürme çabasını, "komisyonun onu- runu koruma" olarak niteledi. Bakan Avni Akyol da konuşmasında, tasa- nyı komisyonda yeniden goruşturmek isteme- sinin nedeninin, "bazı düzeltmeler yapmak olduğunu" savundu. Akyol, "Bu tasan geri çekilmiştir ve mutabakatlar sağlanarak oner- geler bu hale getirilmiştir" dedi. Bilkent'in dı- şında da yeni vakıf unıversiteleri kurulacağı- nı anlatan Akyol, "Koç ve Sabancı'nın uni- versiteleri gelecektir. lsmini açıkla>~amayaca- ğım bir vakıf üniversitesinin kuruluş hazıriık- ları tamam. Bir aya kadar çok sayıda üniver- site kurma talebi önümüze gelecek. İnonü Üniversitesi'ne de özel statü verilecek" diye konuştu. Bakanlar Kurulu karanyla bazı üniversite- lere "özel statü" verilebılecek. Bu üniversite- ler 9 kişilik bir "üst yönetim kurulu" tarafın- dan yönetilecek. Bu yoneticıler ve rektör cum- hurbaşkanınca YOK'un onereceği kişiler ara- sından atanacak. Yenileme sırasmda seçım ya- pılacak. Seçimın sonuçlanamaması halinde cumhurbaşkanı doğrudan atayacak. Bu uni- versitelerde oğrenim paralı olacak ve oğren- ciler ucret odeyecekler. Tasan ile Bilkent'e "üniversite" adı da veriliyor. Üniversitelerin yanı sıra "yıiksek teknoloji enstihileri" adıyla yeni yukseköğretim kurum- ları oluşturulacak. Bu kurumlar da üniversi- teler gibi mali kolaylıklardan yararlanacaklar. Vakıflarca kurulacak yukseköğretim ku- rumlanna üniversite adı yasayla verilecek. Bu konuda Milli Eğitim Bakanhğı ve DPT'nin de gorüşune başvurulacak. Vakıflarca kurulacak üniversıtelere Bakan- lar Kurulu karanyla Hazine veya kamu tuzel kışilerine ait arazi ve testler tahsis edilebile- cek. Ayrıca bu üniversitelere talepleri halin- de bütçelerindeki cari harcama kalemlerinin yuzde 45'ini geçmemek kaydıyla her yıl dev- let yardımı yapılacak. TBMM Plan ve Butçe Komisyonu'nda YOK Yasası'nın bazı maddelerinin değiştiril- mesi, uç ek madde eklenmesi ve bir ek mad- denin yurürlukten kaldınlmasına ilîşkin tasanlar Istanbul Üniversitesi öğretim Uye- leri Derneği'nce eleştirildi. Dernek tarafından dun duzenlenen basın toplantısında, "Rektör- ler dışında üst yönetim kurullannın da cum- hurbaşkanınca seçilmesi, yüksek oğretim duzenini adım adım tek adama baglama eği- limi göstermektedir ve bu yönü\le YÖK du- zeninden de daha ileri gitmektedir" denildi. Istanbul Tabip Odası'nda yapılan basın toplantısında konuşan Dernek Başkanı Prof. Dr. Coşkun Özdemir, Müli Eğitim Bakanı Avni Akyol ile yaptığı görüşme sonucu edin- diği ızlenimin, bu olayda Bakan Akyol'un devre dışı bırakılması olduğunu söyledi. Prof. Özdemir, "Bakan ABD'de olduğu sırada bu tasan geçirilmiştir. Cumhurbaşkanı ile YÖK Başkanı arasında bir goruşme ve uzlaşma ol- muştur. Avni Akyol da bu uzlaşmaya razı ol- mak zorunda kalmıştır. Akyol bana, 'Boğaziçi Üniversitesi öğretim uyelerinden telgraflar alıyorum. Bu telgrafların muhata- bı ben değilim. Bu mesajların daha ust ma- kamlara yöneltılmesi gerekir' dedi. Meclis Başkanı da bu konunun gündemde olduğu- nu bilmiyordu" dedi. Aksoy anısına panel • tstanbul Haber Servisi — Ataturkçu Duşunce Derneği Istanbul Şubesi, geçen yıl silahlı bir saldırı sonucu öldürülen Prof. Dr. Muammer Aksoy'un olumunun birinci yıldonumu nedeniyle bir panel duzenledi. Bugun Atatürk Kültür Merkezi'nde duzenlenecek olan panelde "Teroı" konusu işlenecek. Coşkun Kırca, Oktay Ekşi ve Ali Sirmen'ın konuşmacı olarak katılacakları panel, saat 14.30'da Ataturk Kultur Merkezi Konser Salonu'nda başlayacak. Kar yaşamı etkiliyor • Haber Merkezi — Kar yağışı yurdun büyük bölümünde etkili oluyor. tstanbul'da dün başlayan kar yağışı bütün gün sürdü. özellikle öğleden sonra şiddetini arttıran kar bir ara yaşamı aksattı. Istanbul'da kar yağışımn birkaç gün daha süreceği bildirildi. Başkent de kara yenik düşen iller arasında bulunuyor. Ankara'da önemli anacaddeler ulaşıma kapanırken, kazalara yetişemeyen trafik polisleri karakollardan yardım istedi. Kardan Erzurum, Diyarbakır, Gaziantep ve Konya da büyük ölçude etkileniyor. THY'nin Ankara'dan Erzurum, Diyarbakır ve Gaziantep'e yapılması gereken uçak seferleri iptal edildi. İstanbul'da 110 kaza: 2 ölti • Istanbnl Haber Servisi — istanbul'da son 24 saatte meydana gelen 110 trafik kazasında 2 kişi öldü, 15 kişi de yaralandı. Emniyet Müdürluğü yetkilileri, kazaların büyük bölümunün kar yağışı sonucu yollann kaygan olması ve akşam saatlerinden itibaren de sıcaklığın sıfırm altına düşmesi dolayısıyla şehiriçi ve çevre yollannda meydana gelen buzlanmalardan kaynaklandığını belirttiler. Kazalarda bir otomobilin çarpması sonucu Raşit Kersin adlı yaya ile otomobiliyle elektrik direğine çarpan sürücü Sirigen Kadife öldü. Yaralılar şehirdeki çcşitli hastanelerde tedavi altına - alındı. Kazalarda 90 taşıt da hasar gördü. Yetkililer, yollarda buzlanma olduğunu belirterek surücüleri, uyardılar. Kuran kaçakçılığı • BALIKEStR (AA) — Balıkesir'de 300 yıllık altın yazmalı Kuran-ı Kerim'i satmaya kalkışan iki kişi yakalandı. Yetkililerden alınan bilgiye göre, Balıkesir Kaçakçılık Şube Müdurlüğü ekipleri Ali Guneş ile Irfan Yılmaz adlı kişileri tarihi eserleri pazarlamaya kalkışırken yakaladı. Sanıkların yanlannda Kuran-ı Kerim'in yanı sıra eski dönemlerden kalma birtakım alabaka kabartmalı kemer tokası ile defıne aramada kullanılan 4 adet bakır çubuk ele geçirildi. Güneydoğu'da deprem • DİYARBAKIR (Cumhuriyet) — Guneydoğu Anadolu'nun büyuk bölümünde dün gece hafif şiddette bir deprem oldu. Kandilli Rasathanesi'nden alınan bilgiye göre, merkezi Hakkâri ve şiddeti 4.7 richter olarak belirlenen deprem, 21.48'de Hakkâri, Mardin, Şırnak, Batman ve çevresinde hissedildı. Depremde can ya da mal kaybı olmadı. Adı hammadde, ash ^tehlikeli madde' İDİL GÜRSEL ANKARA — Türkiye'ye 'hammadde' adı altında birçok tehlikeli kimyasal madde giri- yor. Bu yolla Izmit bölgesine miktan belirlenemeyen ve içinde zehirlı atıkların bulunduğu pet- rolün sokulduğu, halen ava, as- best, benzen gibi AT ülkelerine girişi yasaklanan maddelerin Türkiye'ye rahatça sokulduğu belirtiliyor. Tehlikeli kimyasal maddele- rin Türkiye'ye girişini engelle- yen '5 haziran tebliği', yeniden yürürlüğe gireceği gerekçesiyle kaldınldı. Yeni tebliğin ise "Ge- nel ithalata olumsuz yönde kı- sıtlamalar getirmeden bu tür maddeleri ihraç ve ithal edenle- re caydıncı tazminat yükümlü- lüğü getiren" bir yapıda hazır- landığı bildiriliyor. SHP Genel Sekreter Yardımcısı Guneş Gür- seler ise bunun, "Çevreyi kirlet, ama öde" mantığında olduğu- nu belirtirken "Bu konuda de- netimi kim yapacak" diye soruyor. Gürseler, Türkiye'nin zehirli madde ticaretiyle milyarlarca li- ra kazandığını vurgularken "Hazine ve Dış Ticaret Müste- şarlıgı'nın hazırlamayı tasaria- dıgı yeni tebliği, çevreye verilen zararı onleyemez" diyor. Teh- likeli kimyasal maddelerin 'gümrük mevzuatıyla denetim- leri'nin yapılmadan Türkiye'ye sokulduğuna dikkat çeken Gur- seler, " 5 haziran tebliği, gunü- müziin koşullanna uygun bir şe- kilde yayımlanıp yüruıiüğe kon- malı. Bunian guntrük mevzua- tından başka denetle>ecek yö- netmelik yok. Tehlikeli atıkla- nn ithaliyle ilgili raevzuat daha çıkarılmadı" diye konuşuyor. Başbakanlık Çevre Musteşar- lığı yetkilileri ise bu tur atıkla- nn girişinin kontrol edilemedi- ğini, içinde tortu bulunan ucuz fueloil yakıtlarının kendilerinin ızin vermediği halde Turkiye'ye sokulduğunu bildirıyorlar. Bu gibi durumlarda, 'ust duzev yetkiülerinin' konuya el koydu- ğunu, gerekirse 'TLiBİTAK'tan 'sahte raporların' dahi sağlan- dığını one süruyorlar. Yetkililerin verdiği bilgiye gö- re Turkiye'ye halen AT ulkele- rine girişi yasaklanan 'PEB ad- lı yalıtım maddesi. asbest, ben- zen ve cıva bileşikleri' sokulu- yor. Halen hazırlanmakta olan tehlikeli ve zararlı kimyasal maddeleri kontrol yönetmeli- ğinde üreticiye şu yukümluluk- lerin getirilmesı ongöruluyor: —Iştıgal ettiği tehlikeli ve za- rarlı maddelerin kullanma tali- matına uyulduğu zaman çevre- ye ve insana zarar vermeyecği- ni belgelemek. —Gerektiğinde maddenin çevreye zararı, dönüşumu ile il- gili değerlendirme yapmak. Ancak yetkililer, etkin bir kontrolun ancak bu kimyasal maddelerde "International Waste Indentification Code" kullanılmasıyla sağlanabileceği- nı belirtiyorlar. IWIC kapsa- mında tehlikeli maddelerin lis- teleri ve açıklayıa işaretlerinin gümruk geçişlerine yerleştiril- mesi gerektiğinı bildiriyorlar.