Catalog

Cumhuriyet Sahıbi: Cumhunyet Malbaacıhk ve Gazeteeıbk Turk Anonım Şırketı adına N«dir Nidi 0 Gend Vayın Mudurfl Hasu C t n l . Muessese MudurU E M K Ifakllfil. Ytn IJICTI Müdüru. Okl> Gonnu». Q Haber Mcrken Mûduru \&çm Baycr, Sayfa Duzenı Yönetmenı AN Acar 0 Temsıktter ANKARA. Akacl Taa, IZMIR Hıknct ÇMİnk.y., ADANA Çtum Iç Polmkı CtM MtlncK. D» Hıbcrla Ef|aa Ma. Ekonomı Coflı !••*•«. I» Sradıka ŞciLıu b n d . Kullaı CtW l'na. liLanbul Habertoi Kml Kidk. Etnım G o « Şntaa. Yun H.tatn Sec*l Do*u. Spor Dsnemuıı AMalkadir I n t a u . Duı Yvilar KcmB ÇalifkM AıajltriM Şafcn Alpajt Dûıdmrc- \M«Hall \UKi 0 Koonjmatör Ahort I M M I 0 MaJı UlerfcrolErlnl 0 Muhjsctrc Balm VBCT 0 BüIçe-PUnlan» Şevfi Oıaukc^rotfa £ feküun V* TerM £ Ek VvymUr Halff Akwl 0 Idaıc Haıoia Ganr £ lt lnn>e Oa4kr Çdft 0 Bd»> ls km Nl* Im # Ptıuınrl S ravn ATu/uiu Btşkın Nadll^tdi OkBj AkH V"K- İW. Hnaa Ccm, Hikatf Çnfctıy». Ol»> l|_ Man lllna &UVR t* rjjuiL Cumhun>«t NUlbtacılıfc «« Gauteafak T-A Ş. Türfc Oofr Cad 39'41 Î43M İM PK 246 Ssunbui Tcl 5): 05 05 120 hal), Td« 222« Fu (1) 524 60 72 0 gırotor Aakm Zıya GOkalp Blv lnkılap S No 19/4. Tc 133 II 41-47, Tefcx 42344. Fu. (4) 133 0! 65 A !«•*- H Zı» »v U52 S 2/3, Tef 13 12 30 Tcle* 52359. Fu (31) 19 5] U, Inonu Cad 119 S No I Kat I Td 19 37 52 (4 hal). Tdr. 6215». Ft> (T|} 19 25 '8 TAKVİM: 14 OCAK 1991 lmsak. 5.49 Güneş: 7.19 öğle: 12.18 Ikındı: 14.44 Akşanı: 17.05 Yatsı: 18.30 Dünya Körfez'le uğraşırken Moskova, Litvanya CumhuriyetVnitanklarlaeziyor: 13 ölü, lByaralı Gorbi'den "kaıılı perestroyka'Hedef parlamento: Sovyet askerleri Litvanya TV ve radyosunu kanlı biçimde ele geçirdikten sonra parlamento binasım hedef aldılar. Vilnius Sıkıyönetim Komutanı, parlamentonun boşaltılması için çağrı yaparken Moskova yanlısı hükümet kuruldu. koymak zorunda' kaldıklarını söyledi. Teleks-faks yasak: Litvanya'yı Avrupa'ya BM'ye çağrı Litvanya, Estonya ve bağlayan telefon hattı kesildi. Ülkede teleks Letonya'dan oluşan 3 Baltık cumhuriyetinin ve faks kullanmak izne bağlandı. Moskova cumhurbaşkanları ile Boris Yeltsin, BM Genel yanlısı güçlerin oluşturduğu yeni hükümetin Sekreteri'ne başvurarak Litvanya'daki olaylarla sözcüsü'düzeni sağlamak için idareye el . , ilgili olarak acil bir uluslararası toplantı yapılması için çağrı yapmasmı istediler. Dış Haberier Servisi — Sov- yetler BirliğTnde Mihail Gorba- çov'un 6 yıl önce ülkesinin de- mokratikleşmesi amacıyla baş- lattığı glasnost ve perestroyka (açıklık ve yeniden yapılanma) dönemi Litvanya'da "kanlı bir dönüm noktasına" geldi. Geçen yıl ocak ayında Azer- baycan'da Kızılordu'nun ba- ğımsızlık yanlısı güçleri ezmek için giriştiği Baku katliamı bu kez Baltık'ta tekrarlandı. Moskova'nın emriyle "asker kaçaklannı toplamak üzere" Baltık'a ve Litvanya'nın baş- kenti Vilnius'a gönderilen Kızı- lordu birlikleri, Litvanya'da iş- başındaki "bağımsızlık yanlısı" hükumeti devirdi. Litvanya'nın başkenti Vilni- us'ta radyo ve TV istasyonları da Kızılordu birlikleri tarafın- dan guç kullanılarak ele geçiril- di. Bu sırada Litvanya'daki ba- ğımsızlık yanlılan ve Kızılordu askerleri arasında çıkan çatış- mada 13 kişi öldü, yuzü aşkın insan yaralandı. "Gorbi'nin tanklan" şu sıra- lar Litvanya Parlamentosu'nu ele geçirmeye çalışıyor. Gorba- çov, Sovyetler Birliği'nin 15 cumhuriyetinde başgösteren "bağımsızlık ve Moskova'dan kopma" eğilimini bastırmak için Litvanya'da "seçimlerie iş- başına gelmiş olan ve banşçı de- mokratik yonlemlerle ekono- mik ve siyasal bağımsızlığım ka- zanmaya çalışan hükumeti" ve bağımsızlık yanlısı halk hareke- tini "dikta" yöntemleriyle sin- dirmeye çalışıyor. Yeni hükümet uyar^nca, siırgiın hükömetini kurmak zorunda kalabilirim" dedi. BM Genel Sekreterine başvuru Bu arada Boris Yeltsin ve üç Baltık cumhuriyetinin cumhur- başkanları, BM Genel Sekrete- ri'ne başvurarak Litvanya'daki gelişmelerle ilgili olarak acil bir uluslararası toplantı yapılması doğrultusunda çağrı yapmasını istediler. Baltık İiderleri ve Yelt- sin, Perez dc Cuellardan ayrıca Kuveyt'ten Irak'ın çekilmesi için son tarih olan 15 ocağın da dün- yanın Litvanya sorunu ile ilgile- nebilmesi için ertelenmesini is- tediler. Vilnius Sıkıyönetim Komuta- nı, parlamentonun boşaltılma- sı için çağrı yaparken Moskova yanlısı yen! bir hükümet kurul- du. Başkent Vilnius'ta ve cum- huriyetin ikinci büyuk kenti olan Kaunas'ta gece sokağa çık- ma yasağı ılan edildi. Vilnius radyo ve televizyon binasının işgal edilmesi sırasın- da en az 13 kişinin öldüğu, 113 kişinin yaralandığı bildirilirken yeni Başbakan Albertas Sime- •as ortadan kayboldu. Sovyet askerlerinin Vilnius Radyo-Televizyon binasını ele geçirmelerinin ardmdan, kentte d e n a u n a n bilgiye göre Devlet gece sokağa çıkma yasağı ılan Başkanı Vitautas Landsbergis'- edildi. Sovyet resmi haber ajansı Başkentte kontrolün Mosko- va yanlılarına geçmesine karşın çalışmasını sürdürdüğünü ilan eden Litvanya Parlamentosu, onceki geceki olaylar sırasında ölenler için üç gün yas ilan etti. Karara göre, 15 ocak akşamına kadar tüm cumhuriyette bayrak- lar yanya indirilecek ve miting- ler düzenlenerek ölenler anılacak. Bu arada, hâlâ bağımsızlık yanlılarının elinde bulunan ve parlamento binasından yayın yapan Vilnius radyosu, halkı normal yaşantısını sürdürmeye çağırdı. Radyonun yayınında, ancak Litvanya'nın seçimle işba- şına gelmiş olan hükumetinin devrilmesi durumunda suresiz genel greve gidilmesi çağrısında bulunuldu. Kızılordu birlikleri- nin önceki akşam ele geçirdik- leri radyo-televizyon binasında ise, Moskova yanhsı yeni hükü- met adına yayın yapıhyor. Litvanya Uevlet Başkanı Vi- tautas Landsbergis, telefonla Fransız radyosuna verdiği de- meçte, cumhuriyetteki durumu 'gerçek bir Mvaf' olarak nke- lendirdi. "Düşunemezsiniz, Sov- yet askerleri halka ateş ediyor" diyen Landsbergis, askerlerin parlamento binasını kuşattıkla- nnı ve saldınya hazırlandıklannı söyledi. Sajudis (Litvanya Halk Cep- hesi) örgütünün basın merkezin- TASS, "cumhuriyette ortaya çı- kan gergin durum" nedeniyie Vilnius ve Kaunas kentlerınde gece 22.00-06.00 saatleri arasın- da sokağa çıkma yasağı uygu- lanacağını duyurdu. Uygulamaya konulan olağa- nustü onlemler kapsamında, kente giriş ve çıkışlar kontrol al- tına alındı. Vilnius ve Kaunas'- ta fotoğraf makinesi, teyp, te- leks, faks \e diğer haberleşme araçlarının kullanılması da özel izne bağlandı. Vılnius'taki telefonların da kesik olduğu ve dışanyla haber- leşmenin buyuk ölçude engel- lendiği bildiriliyor. Başkentte kontrolün Kızılor- du birliklerine geçmesinin üze- rine Moskova yanlısı "Ulusal Kurtuluş KomitesT'nin yeni bir hükümet kurduğu bildirildi. Sovyet televizyonundan veri- len haberde, "verel vöneticile- rin kontrolu yitirmesi nedeniy- ie 'Ulusal Kurtuluş Komitesi'- nin, düzeni sağlamak için yöne- timi ele almak zorunda kaldığı" ileri suruldu. Komitenin üyelerinden biri, televizyona verdiği demeçte, "Litvanva halkı tarafından se- çilerek işbaşına gelmiş olan hü- kümetin devrilmesinin söz ko- nusu olmadığım" söyleyerek "Amacımız; halkın yatışmasını ve cumhurivette işlevişin nor- male dönmesini sağladıktan sonra yönetimi eski bükümete devretmektir" dedi. Sovyet tanklan dün Litvanya parlamentosunu kuşatırken Vil- nius Sıkıyönetim KomutanlığT- ua atanan Tümgeneral Vladimir Lshobçik, parlamentonun en kısa zamanda boşaltılması çağ- rısında bulundu. Ancak Parla- mento Başkan Yardımcısı Kazi- meras Moteika bir Amerikan radyo kanalına verdiği demeç- te, sıkıyönetim komutanının, Ulusal Kurtuluş Komitesi'nin talimatıyla yaptığı çağrıya uy- mayacaklarını söyledi. Stirgün hükumeti Litvanya Dışişleri Bakanı Al- girdas Saundargas, Sovyet aske- ri mudahalesi sonucu, seçimle işbaşına gelen hükümetin çalışa- maz duruma gelmes1 ' halinde, sürgün hükumeti kurmaya hazır olduğunu açıkladı. Polonya'da bulunan Saundar- gas, dun düzenlediği basın top-, lantısında, "hükümet ve parla- in portatif bir radyo vericısin- den yayımlanan konuşmasından sonra dün öğleden sonra parla- mento çevresine insanların akın etmesiyle kalabahk oluştu. Basın merkezinden bir yetki- li, yaklaşık 150 bin kişiden oluş- tuğunu söylediği bu topluluğun önünde, kamyon ve otobüs gi- bi ağır araçlardan oluşan bir ba- rikat kurulduğunu, bu barika- tın çevresinde de tank ve zırhlı birliklerin oluşturduğu kuşatma çemberinin yer aldığını bildirdi. Verilen bügiye göre SSCB Fe- derasyon Konseyi'nin Litvan- ya'daki sorunun siyasi yollar- dan çözümü için görevlendirdi- TANKLARIN ÖNÜNE YATTILAR — Bağımsızlık yanlısı Litvanyalılar, Kınlordu'vu durdurmak için tanklann oniıne yattılar. Ça- ği heyet, Litvanya Parlamento- su'nda gorüşmeler yaptı. tışmalarda 13 kişi öldü. Litvanyalılar, tankın altına yatan bir gencin ezilroesini onlemek için tankı durdurmaya çalışıyorlar. Seçimle işbaşına gelmiş bağımsızlık yanlısı hükumeti deviren Kızılordu destegiyle Moskova'ya baglı bir grup yönetime el koydu.(AFP) KİMLİK KARTI LİTVANYA Özgürlük isteyen Baltık ülkesi Nüfus: 3 milyon 640 bin Yiızölçiimii: 65 bin kilometrekare Başkent: Vilnius Dil: Litvanyaca Din: Halkın yüzde 70'i Katolik Etnik dağılım: Litvanyalı Vo8O, Rus V«8.6, Polonyah «b7.7 Endüstri: Gemi yapımı, kimyasal maddeler, kâğıt, elektronik, dokuma. Üriinleri: Tahıl, patates, şeker pancarı, et, sut. 10 aylık bağımsızlık mücadelesi Dış Haberier Servisi — Sovyet yönetiminin 1940 yılından bu yana birliğe bağlı olan Litvanya'ya tanklarla giderek kan dokmesine kadar uzanan olaylar, 1990 yılının şubat ayında milliyetçi Sajudis hareketinin Litvanya'da yönetime gelmesiyle tırmanışa geçti. Sajudis, işbaşına gelir geimez bağımsızlık ilan etmek için kolları sıvadı. Olayların daha sonraki gelişimi şöyle: 11 mart: Litvanya'nın bağımsızlığı ilan edilerek Vitautas Landsbergis devlet başkanlığına seçildi. 15 mart: Sovyet Parlamentosu, Litvanya'nın bağımsızlık kararının geçersiz olduğunu ilan etti. Gorbaçov, kararın geri alınması için üç gün süre tanıdı. 17 mart: Landsbergis, karan geri almayacaklarını açıkladı. Mos- kova hükumetinin emriyle Vil- nius'a giren Kızılordu birlikleri, KP binalanru işgal etti. 10 nisan: Moskova, Litvanya'ya ekonomik ambargo uygulamaya başladı; petrol ve doğalgaz sevkıyatı durduruldu. 29 haziran: Litvanya Parlamentosu, bağımsızlık kararını askıya aldı. 7 Ocak 1991: Sovyet Savunma Bakanhğı, asker kaçaklannı yakalamak uzere 7 cumhuriyete Kızılordu birlikleri gönderilmesini kararlaştırdı. 8 ocak: Litvanya Başbakanı Kazimiera Prunskiene, kararın geri alınması için gittiği Moskova'dan eli boş dondu ve istifa etti. 9 ocak: Kızılordu birlikleri ve tanklar Vilnius'a ulaştı. Kentteki stratejik binalar ve radyo-TV binası işgal edildi. Litvanya'ya kanlı askeri müdahalenin Bush-Gorbaçov zirvesini tehlikeye düşürdüğünü açıkladı Batrtian Moskova'ya büyük tepkiDış Haberier Servisi — Mos- kova yönetiminin Litvanya'da giriştiği 'temizlik harekâtı', Ba- tıu başkentlerde buyük tepki yarattı. Başkan Bush ve Avrupa Top- luluğu, Sovyet hukümetini sert bir dille kınarken, şubat ayında yapılması planlanan Bush-Gor- baçov zirvesi tehlikeye düştü. NATO, Litvanya'daki durumu görüşmek üzere dün olağanüs- tü bir toplantı yaptı. AT dışişle- ri bakanlannın ve Amerikan hü- kumetinin bugün yapacaklan olağanüstü toplantılarda da Lit- vanya konusu ele alınacak. ABD Başkanı George Bush yaptığı açıkiamada "Gelişmeler çok üzücüdür. Barışçı ve de- mokratik jollaria seçilmiş hıikü- metlere saldırmak adil değildir" dedi. Bush açıklamasından kısa bir süre önce SSCB lideri Gor- baçov'la konuştuğunu ve ABD'- nin Litvanya'da yaşananlara karşı olduğunu ilettiğini de soz- lerine ekledi. Bush "flişküerimi- ze zarar veren bu tür davranış- ları kınıyoruz" dedi. ABD Dışişleri Bakanı James Baker, Moskova'nın Litvanya 1 da kuvvet kullanmasının, ABD ile Sovyetler Birliği arasındaki ortaklığı tehlikeye atacağını söy- ledi. ABD Başkanı Bush'un Ulusal Genel Sekreteri John Sununu'- nun dün yaptıkları açıklamalar da, Amerikan yönetiminin Mos- kova'ya soğuk baktığını doğru- lar nitelikteydi. Bush'un danış- manı Scowcroft NBC televizyo- nuna verdiği demeçte Baltık'ta- ki durumun iki ulke arasındaki ilişkileri olumsuz yönde etkile- yeceğini soylerken Sununu, 'Başkan Bush'un Gorbaçov ile şubat ayında yapması planlanan zirveye katılmasının, Sovyet hü- kumetinin Litvanya'daki e>lem- lerine bağlı olduğunu' açıkladı. Avrupa Topluluğu da Mosko- va hükumetinin Litvanya'da güç kullanmasını sert bir dille kına- yarak olaylar hakkında açıkla- ma istedi. AT Dönem Başkanı Luksemburg'un Dışişleri Baka- nı Jacques Poos, "AT Başkanlı- ğı, topluluk ve uye ülkeler adı- na, Avrupa Güvenlik ve İşbirii- ği Konferansı sırasında imzala- nan Paris Bildirgesi'nin ruhuna aykın olan bu hareketi şiddetle kınamaktadır" dedi. Moskova yönetimi, Batı ve Doğu Avrupa başkentlerinde de kınandı. Ingiltere ve Almanya hükümetleri Litvanya'da askeri bir harekâtı 'kabul edilemez' olarak nitelendirdi. Pamukkale'yi ne karartıyor? • DENtZLİ (AA)— Dünyada bir benzeri daha bulunmadığı için turistlerin "doğa harikası" diye nitelendirdikleri Pamukkale'nin travertenleri, yeterli su verilmemesi kadar, "kozmetik urünleri ile güneş yağlarının" da sararttığı bildirildi. Pamukkale Turizm Derneği Başkanı Hikmet Sevil şöyle dedi: "Turistler, güneşlendikten sonra duş almadan havuzlara giriyorlar. Vücutlanndaki kozmetikler ve güneş yağları suda kalıyor. Kirlenen bu sular, kanallarla travertenlerin uzerıne akıyor. Yaptırdığımız araştırmaya göre kozmetik urünler ve güneş yağlanndan oluşan bu kimyasal maddeler, beyaz travertenlerin üzerini kaplıyor ve once sararmaya, sonra da kararmaya yol açıyor. En büyük stres nedeni • ANKARA (ANKA)— tngıltere'de bir enstitüde yapılan bilimsel araştırmada, olayların bireye getirdiği psikolojik yukler hesaplandı. Araştırmaya göre stres yaratan değişikliklerin puanlaması şöyle: "Eşin olumu (100), boşanma (73), eşle ayn yaşamak (65), hapsedilmek (63), aileden birinin olumu (63), önemli bir kişisel yaralanma ve hastalık (53), evlilik (50), işten atılmak (47), eş ile barışma (45), emekli olma (45), işe yeniden uyum dönemi (39), ekonomik durumda önemli bir '. değişiklik (38), büyük miktarda borçlanma (31), iş . sorumluluklarında önemli değişiklikler (29), kişisel alışkanhklarda değişiklikler (24), patron veya amirle problem (23), çok büyuk olmayan miktarda borçlanmak (17). Araştırmada, bir insanın strese dayanma gücunün 200 puan ölçüsünde olduğu da belirtildi. Çocuk mahkenıeleri • İSTANBUL (AA)— Çocukların işledikleri ve aralannda hırsızlıktan adam öldürmeye kadar varan çeşitli suçlarda artış olduğu bildirildi. Istanbul'da ikincisi açılan çocuk mahkemelerinde, yeni yıla bin 923 dava ile girildi. 1988 yılında yapılan bir düzenlemeyle söz konusu mahkemelerin 15 >"aşını bitirmemiş çocukların işledikleri tum suçlarla ilgilendiğini kaydeden Istanbul Çocuk Mahkemesi Başkanı Kenan Aysan, bu yüzden özellikle İstanbul'da davaların hızla birıkmeye başladığını bildirdi. Fabrika, filtre bekliyor • BALIKESİR (AA)— Balıkesir kent merkezinde hava kirliliğinin "en büyük nedeni" olarak bilinen çimento fabrikasının bacalarına filtre takması konusu, uzun süredir tartışılmasına rağmen henüz çözüme ulaşmadı. Yeşiller Partisi ll Başkanı Şerafettin Arman, "Belediye ücretsiz çimento almak için filtre sorunu uzerine gitmiyor" dedi. Bacalara filtre takılması konusunda çok geç kalındığını kabul eden Arman şunları söyledi: "Fabrika, taahhudıinu yerine getirmezse baskı yapacağız. Sorun en geç mayıs ya da haziran ayında çözülmez veya filtre takıldığı halde kirlilik surerse 60 milyon lira para cezası vereceğiz. Hatta fabrikanın kapısına kilit vurmamız bile soz konusu olabilir!' mento caiışamaz hale gelirse, PARLAMENTOYA BARİKAT — Litvanyalılar ellerinde son kale olarak kalan pariamentolanm Güvenlik Danışmanı Brent pariamentoda yapılan oylama korumak için binanın onüne barikat kuruyorlar. (Fotoğraf: AFP) c~«-»«*t'..« .... D«.,™, C™™.,un ve Beyaz Saray