Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
CUMHURİYET/14 DIŞ HABERLER 1 EYLÜL 1990
KÖRFEZ KRİZt...KÖRFEZ KRÎZt... KÖRFEZ KRİZI...KÖRFEZ KRÎZt... KOİ
• ' ~ *
ünbir sonuçalınamadıAMMAN (Ajanslar) — BM Genel Sek-
reteri "Javier Perez de Cuellar" ile Irak Dı-
şişleri Bakanı Tank Aziz dun loplam 6 sa-
at görüştüler. Görüşraelere bugün de devatn
edilmesi kararlaştırıldı. AA'nın haberine
göre Tank Aziz, görüşme sonunda yaptığı
açıklamada, Irak'ın bir askeri çatışmayı as-
la başlatmayacağını söyledi.
Aziz, Irak'm her zaman sorunun barışçı
yollardan çözümünü istediğini belirterek,
"Bölgedeki durum patlamaya hazır diye ta-
nımlanıyor. Bu tanımlama Amerikan ve di-
İNGİLTERE
Hüseyin
Thatcher'ı
ikna
edemediLONDRA (Cumhuriyet) — Ürdün Kra-
lı Hüseyin'in Kuveyt bunalımına banşçı bir
çözüm bulmak amacıyla ortaya attığı pla-
ru, Başbakan Margaret Thalcber benimse-
cnedi. Kral Hüseyin'in, Irak ve ABD'nin
karşıhklı olarak İcuvvetlerini çekmeleri ve
Kuveyt'te Irak'ın bir ölçüde denetimini ön-
gören yeni bir düzenlemeye gjdilmesini içe-
ren banş planj, Başbakan Thatcher'ın,
"BM kararianmn gerisine düşülemez" gö-
rüşüne çarptı. Başbakan Thatcher'ın, "Söz
konusu kuvetler karşılaştınlamaz. Biri iş-
galci, digeri davetlidir" dediği aktanldı. tn-
gütere ile geleneksel bir dostluğu olan Kral
Hüseyin'in Londra'da "Kibar, nazik ama
soguk" karşılanacağı, ancak girişimin so-
mut bir yararı olmayacağı beklentisi doğ-
rulandı.
Kral Hüseyin ile Başbakan Thatcher'ın,
Başbakanlık Konutu'nda öğle yemeğinde
bir araya gelerek görüşmeleri sırasında bir
grup Kuveytlinin konuta yürümesini polis
engelledi.
Kral Hüseyin, askeri kuvvetlerin karşı-
lıklı olarak geri çekilmesini, Araplararası
bir askeri kuvvetin Kuveyt'te görevlendiril-
mesini, bir halkoylaması ya da seçimle ye-
ni bir Kuveyt yönetimi kurulmasını, Irak'-
la Kuveyt arasjndaki toprak ve sınır anlaş-
raazlığının görüşmelerle çözülmesini öne-
riyor. tngiltere ise BM Güvenlik Konseyi'-
nin Irak'ın Kuveyt'ten derhal ve koşulsuz
çekilmesine dayanan karannın uygulanma-
sında, Irak'la bir görüşmenin ancak bun-
dan sonra mürakün olabileceğinde ı&rarlı.
Başbakan Thatcher ile Kral Hüseyin ara-
sında "gideriletneyecefc bir göriiş aynlıgt"
yaratan bu zA tutumlara rağmen askeri eği-
timini Ingiltere'de yapmış olan Kral Hüse-
yin, Ingiltere'nin Ortadoğu'daki "dost-
lanadan" sayılıyor.
Kral Hüseyin, Filistin Kurtuluş örgütü
tarafından da desteklenen planını anlatmak
ve kendi deyimi ile "banş için son bir ça-
ba harcamak" amacıyla Kuzey Afrika ül-
kelerine yaptığı bir dizi ziyaretten sonra Ba-
tı Avrupa ülkelerini de ziyaret ediyor. tn-
giltere'ye Ispanya'dan gelen Kral Hüseyin,
daha sonra da Fransa, Batı Almanya ve
ttalya'yı ziyaret ederek görüşlerine destek
arayacak.
lngiltere, Kuveyt bunalımmın BM karar-
ları çerçevesinde ve mümkün olduğu kadar
kuvvete başvurulmadan çözülmesinden ya-
na. Bunun için hükürnet "makul bir süre"
beklenerek ekonomik ablukanın Irak eko-
nomisine zarar vermesini öngörüyor. "Ma-
knl süre" ile birkaç ayın kast edildiği ifa-
de edilmekte. Bunun işlemediği görüldüğü
takdirde, kuvvete başvurulması için Birles-
miş Milletler'in yeni bir karar alması gerek-
tiği dûşüncesi tngiltere'de egernen. Sovyet-
ler Birliği, BM kuvvete başvuracaksa, bu-
nun, "BM Askeri Komitesi" aracılığı ile ya-
pılmasından yana, ABD ve Fransa ile bir
ölçüde tngiltere, BM yasasında yazüı oldu-
ğu halde kullanılmayan komitenin "uyan-
dırılması"nı benimsemiyorlarsa da
BM'den, "askeri kuvvet kulbnılması" yö-
nünde bir karar çıkması durumunda, gö-
rüşlerini değiştireceklerine kesin gözüyle ba-
kılmakta. tngiltere Dışişleri Bakanlığı'na
yakın kaynaklar, Moskova'nın, BM'nin
bundan sonra atacağı "askeri müdahale"
adırru konusunda "ikna edilmesi" gerek-
tiği düşüncesindeleT. Moskova'da görüşme-
ler yapan Beyaz Saray Başdanışmanı "John
SUBBIID" da dün Londra'ya gelerek Baş-
bakan Thatcher ile görüştü. Gözlemciler,
Moskova'nın da BM aracılığı ile yapılacak
bir askeri müdahaleyi açıkça desteklemesi
ya da en azından diplomatik destek vermesi
durumunda, bunun Saddam Hüseyin'in so-
nu olacağım vurguluyorlar.
ğer Batılı giiçlerin bölgeye gelmesinin so-
nucudur, Irak'ın sonımluluğu değildir" de-
di.
Tank Aziz, Irak'ın patlamaya hazır bu
durumu ateşlemeyi düşünmediğini belirtti,
ancak "sorunun çok kanşık olduğunu ve
hemen çözümlenemeyeceğini, sabır ve ses-
siz diplomasiye ihtiyaç bulnndugunu" ifa-
de etti.
BM Genel Sekreteri De Cuellar da, âu-
rumun tehlikeli olduğu konusunda Tank j
Aziz'le görüş birliği içinde olduklarını ve I
soruna bir çözüm bulunması için bütün ça-
balann harcanması gerektiğini belirtti. Cu-
ellar, "şu ana kadar yaptığınuz temaslar da
yeterli değil, yann uzmanlar düzeyinde gö-
nişmeler yapılacak daha sonra ikili olarak
tekrar göriişecegiz" dedi.
De Cuellar, Tank Aziz'le görüşmesinin
"ileri doğnı bir adım" olduğunu, ancak bu
aşamada Bağdat'a gidip Saddam Hiiseyin'-
le görüşmeyi duşünmediğini söyledi.
Irak Dışişleri Bakanı Tank Aziz konuş-
masında Körfez'deki durumun Arap dün-
yası içinde çözümlenmesi gerektiğini kay-
dederek, "Biz Arap çözumüne guçlü biçim-
de inanıyoruz. Bölgedeki diğer sorunlarla
ilgili olarak da Filistin sonınu, Liibnan'daki
durum ve digerleri gibi onlarca yıldır çö-
zülmemiş olan sonınlar göruşulebilir. Bu
sorunlar ortak ilkeler ve ortak standartlar
temelinde çözülmelidir" dedi.
Irak Dışişleri Bakanı, şöyle devam etti:
"Eger Güvenlik Konseyi banş, adalet ve
güvenliği korumak istiyorsa, bu bölgede
bütün sorunlar masanın üzerine geıirilme-
lidir. (Ortak ilkeler ve ortak standartlar te-
melinde) Irak bir ulus olarak adalete ina-
rur. Irak kendisinin ve Arap duny asının ba-
nşçı yollardan ve uluslararası hukuk kural-
lanna baglı olarak konınabileceğine inanı-
yor. Çifte standart uygulanmamalıdır. Bi-
ze karşı başka diğerlerine karşı başka stan-
dart uygulanmamalıdır. Gazze Şeridi ve Ba-
tı Şeria'da insanlar acı çekiyor Lübnan'da
insanlar acı çekiyor bir tek konu üzerine
efilmek bu bolgenin sonınlannı çözmüyor
ve bölgeye banş istikrar ve adalet getirmi-
NEREDEYDİNtZ? — BM Genel Sekreteri Javier Perez de Cuellar ve Tank Aziz görüşmesinden önce De Cnellar'ın Amman'daki otelinin önündeki Filistinlilerin sorusu:
"Filistinlilerin ihtiyacı olduğunda neredeydiniz?" (Fotoğraf Reuter)
ABD VEIRAK'IN'KEMDİLERİNESAKLADIKLARI' HEDEFLER
Körfez'degizli hesaplarKörfez krizinin başaktörleri ABD ve Irak'ın bölgeye
ilişkin açıkça ortaya koydukları hedeflerinden ayrı, açığa
çıkarmadıkları hedefleri de var.
ABD'nin açıkça ortaya koymadığı hedeflerinin başında
Saddam Hüseyin'in devrilmesi ve Irak'ın OPEC içinde baskın
bir konuma gelmemesi yer alıyor.
labilme -abaları, Körfez'e yığılan 10 bin-
lerce askerin silahlannın namlusu ve bölge
üzerinde uçan, her iki tarafa ait binden faz-
la uçağın gölgesi altında sürdürülüyor. Her
gun yeni bir ülke veya bir başka lider
"arabulucu" olmayı öneriyor. Şu anda en
az 5 "banş planı", diplomatlann çantala-
nnda, bir başkentten bir başkente taşınıyor.
Şimdilik uydular aracılığı ile aktanlan me-
sajlann çarpıştığı Körfez krizini, silahlar
çarpışrnadan bitirebilmek için, olayın "baş
aktörleri" ABD ve Irak'ın, "dünyaya ilan
ettikleri" ve "kendilerine sakladıklan" he-
deflerinin iyi bilinmesi ve ancak bu hedef-
leri uzlaştırabilecek bir planın başanya ula-
şabileceği söyleniyor.
Dış Haberler Servisi — Tayland'dan Bre-
zilya'ya, Moritanya'dan Japonya'ya kadar,
dünyanın pek çok uikesinin "taraf" haline
geldiği Körfez krizine banşçı bir çozüm bu-
ABD'nin açıkça ortaya konan
hedefleri:
• Irak kuvvetlerinin tümünün Kuveyt'-
ten çekilmesi
• Irak ve Kuveyt'teki tüm Amerikalı re-
hinelerin serbest bırakılması.
• Irak'ın, Arap yarımadasında daha faz-
la yayılmaması
• Emir'in, bağımsız Kuveyt'in yönetici-
si olmasının sağlanması •
• Bölge petrolünün dünya pazarlarına
ulaşması.
ABD'nin açıkça ortaya
konmayan hedefleri
• Saddam Hüseyin'in devrilmesi
• Irak'ın OPEC içinde baskın bir konu-
ma gelmemesi
• Irak'ın nükleer silahlanmasımn durdu-
rulması
• Irak'ın sahip olduğu kimyasal silahla-
nn ve uzun menzilli füzelerin yok edilmesi.
Irak'ın açıkça ortaya konan
hedefleri
• Kuveyt'in, Irak'ın bir "ili" olarak
kalması
• Tüm yabancı güçlerin Körfez bölgesin-
den çekilmesi
• El-Sabah ailesinin Kuveyt'ten sürgün
edilmesi.
• Irak'ın sarsılan ekonomisini düze çı-
kartmayı finanse edebilmek için petrol fi-
yatlarımn arttırılması.
• Körfez limanlarından Irak'ın faydalana-
bilmesi.
• Irak'ın Körfez ülkelerine olan devasa
borçlannın silinmesi.
Irak'ın açıkça ortaya
konmayan hedefleri
• Arap dünyasının ve OPEC'in liderliği.
• Suudi Arabistan Kralı Fahd ve diğer
Körfez ülkelerinin yönetiminde olan şeyh-
lerin devrilmesi.
yor."
Irak Devlet Başkanı'nın kadıo ve çocuk-
lann serbest bırakılması konusunda önemli
bir jestte bulunduğunu söyleven Tank Aziz,
bu kişilerin artık istedikleri gibi hareket el-
mekte serbest olduklannı bildirdi ve "kı-
sitlamalar sadece bazı ülkeler icindir, Irak'a
karşı asker yollayanlar içindir" dedi.
Genel sekreterden garanti
WH[h/
ISİM
Tank Aziz genel sekreterden Irak'ın çev-
resine asker yığanlann ve Irak'a karşı sal-
dın tehdidinde bulunaniann bir savaş baş-
latmamaları için garanti vermesini istedi-
ğini ve garantiler verilirse yabancılann du-
rumunun da çözüme kavuşacağını vurgu-
ladı. Tank Aziz, "Flkirleri ve önerileri din-
lemeye her zaman açıgız, yapıcı duşünce-
lere j apıcı karşılık verecegiz. Avrupa lider-
leriyle görüşmekte olan Kral Hüseyin'in gi-
rişimlerini büyiik takdirle karşüıyornz.
Onun çabalan bizim Arap çözümü diye ta-
nımladığımız çözümün önemli bir
parçasıdır" diye konuştu.
Sorular ve cevaplar
Bir gazetecinin, 'Irak hükümeti Kuveyt'-
ten çekilecek mi" şeklindeki sorusuna kar-
şılık Tank Aziz, "Biz Cuellar'la sorunl»-
nn bazılannı görüşüyonız. Basın bu konu-
da bilgi istiyorsa göriişmelerden sonra
memnuniyetle konuşunım" dedi. Aziz,
"Bu sorunun yaşının 28 veya 29 gün olda-
ğunu unutmayalım bu çok kısa bir zaman-
dır, bu kısa zamanda birçok şey olmuştur
ve böyle bir durum sibirii bir şekilde çozüm-
lenemez. Sabıra ve sessiz diplomasiye ge-
rek var" diye konuştu.
De Cuellar da, "BM'nin görüşmeleri, beş
Güvenlik Konseyi karannın dışındaki diger
konulan da kapsayacak şekilde genişletme
karan alıp almadıgı" sorusuna, şu karşılı-
ğı verdi:
"Bütün BM Güvenlik Konseyi kararla-
nnın tam anlamıyla uygulanmasından mut-
luluk duyanm. Ancak Avrupa turuna bi-
tirince Kral Hüseyin ile goruşmek istiyo-
nım. Biz kalıa ve adil bir çözüm bulunması
için birbirimize yardımcı olabiliriz."
Arap Birliği
Arap Birliği üyesi 21 ülkeden 13'ünün
katıldığı Dışişleri Bakanlan Olağanüstü
Toplantısı dün Kahire'de sona erdi. Top-
lantının ardmdan yapüan açıklamada Irak'-
ın Kuveyt'ten koşulsuz olarak çekilmesi
çağnsında bulunuldu. tki gün süren toplan-
tıda alınan kararlar konusunda bugün ay-
nntılı açıklama yapüacağı büdirildi. Kuveyt
Devlet Bakanı Abdul Rahman Acvadi, top-
lantıda beş karar tasarısının kabul edildii-
ni söyledi, ancak aynntı vermedi. Mıstr'ın
resmi Ortadoğu haber ajansı karar tasarı-
lan arasında Irak'ın elindeki rehinelerin
derhal bırakılması, Kuveyt'in işgaline son
verümesi ve Kuveyt'e işgalden ötürü tazmi-
nat ödenmesi çağnlannm bulunduğunu bil-
dirdi. Toplantıda alınan kararlann bu sa-
bah 10.00'da açıklanacagı belirtildi, ancak
gecikmenin nedeni belirtilmedi.
Moskova'nın görtişü
SSCB Dışişleri Bakarüığı Sözcüsü Genadi
Gerasimov, Amerikan televizyonunda yap-
tığı açıklamada, Körfez krizinin çözümü
için tek yolun, Arap ülkelerinin bu görevi
üstlenmelerini istemek olduğunu belirtti.
CNN televizyonunda yer alan programda
Gerasimov, "Arap ülkelerine kendi aileie-
ri içinde banşı saglamalan için baskı yapd-
ması gerektiğini" kaydetti.
Batı'mn düşmanlıklann yayılmasından
hiçbir kazana olmayacağmı vurgulayan
sözcü, ABD eski Dışişleri Bakanı Henry
Kissinger'in diplomasinin başansızlığa uğ-
raması halinde "cerrahi müdahale" yapıl-
ması gerektiği yolundaki sözlerine katılma-
dığını, çünkü bunun çok tehlikeli olacağı-
nı belirtti. Gerasimov, "Dünyada kimse
Kıveyt için öbneye hazır degil" dedi.
Arafat Libya'da
FKÖ lideri Yaser Arafat, Körfez krizine
diplomatik çözüm bulmak amacıyla yaptı-
ğı gezi çerçevesinde önceki gün Libya'nın
Başkenti Trablus'a geldi. Libya haber ajan-
sı JANA, Arafat ile Libya lideri Muammer
Kaddafi'nin görüştüklerini duyurdu. Ancak
göruşmede ele alınan konular ve Arafat'ın
Libya'da ne kadar kalacağı konusunda bilgi
vermedi. AA'nın bildirdiğine göre ajans,
Kaddafi'nin, yönetime gelmesinin yıldönü-
mü dolayısıyla bugün yapılacak törenler sı-
rasında Körfez krizi konusunda yeni banş
planı açıklayacağını bildirdi.
ABD Başkanı George Bush, önceki ak-
şam Cumhurbaşkanı Turgut ÖzaJ ve diğer
bazı liderlerle telefon görüşmeleri yaptı.
AA'nın haberine göre Bush'un bu görüş-
melerde, bazı ülkelerin Körfez krizinden
kaynaklanan ihtiyaçlan ve bunlann telafi-
siyle ilgili "yiik paylaşımı" kampanyası
üzerinde durduğu belirtildi.
'TURKEYCONFIDENTIALDERGİSİNİN YORUMCUSU, TÜRKİYE UZMANIMANGO:
Türkiye'den daha ileri adım atmasmı isteyen yokAndrevv Mango: "Türkiye'den Körfez'e asker göndermesini
isteyen yok. Türkiye bunalımda gayet olumlu hareket etmiştir.
Daha ileri bir adım niye atsın? Ne isteyen var, ne de atmadığı
içintenkiteden."
EDİP EMİL ÖYMEN
LONDRA — Tanınmış tngiliz yorumcu
Aıdrew Mango, Türkiye"ye Kuveyt bunalı-
mnla yeni bir rol düşmediğini, şimdiye ka-
dar 3lçülü hareket eden Türkiye'den kim-
sean yeni bir yukümlülük altına girmesi
içnistemde bulunmadığını söyledi ve Su-
uû \rabistan'a asker gönderme tartışma-
laaıı *abes' diye niteledi.
tıgiltere Dışişleri Bakanlığı'na siyaset
üiîsn 'Kraliyet Uluslararası flişkiler Ens-
tiliiü'nün ileri gelen üyelerinden, Türkiye^
nnç ve dış siyaseti ile ekonomik durumu-
nırdeğerlendirildiği "Turkey Confıdential"
dapsinin yöneticisi Andrev» Mango, Turki-
yfnn Kuveyt bunalımına ilişkin rolü ko-
nısındaki sorularımızı Türkçe olarak şöyle
yaıtladı:
— Türkiye'de gönlerdir tarOşılan, sembo-
lik bir miktar askeri Korfez'deki Amerikan
kuvvetlerine katma dûşüncesi ne ölçüde ger-
çekçi?
MANGO — Ben Meclis'te bu yönde bir
karar ahnmasını çok uzak bir ihtimal ola-
rak görüyorum. Çünku çokuluslu güce ka-
tılanlar Irak'la sınırı olmayan devletler. Bir
yandan Suudi Arabistan'a saldırıyı önle-
mek, diğer yandan ablukayı uygulatmak
için bunu yaptılar. Oysa Türkiye'nin Irak-
la sınırı var ve ablukayı tam anlamıyla uy-
guluyor.
Dolayısıyla payına düşeni yapıyor. Asker
göndermesi için bir kere Suudi Arabistan-
ın bunu istemesi hukuki açıdan şarttır.
Turkiye asker gondermeden dahı Suudi
Arabistan'dan bazı taahhutler almıştır. Su-
udi Arabistan, Irak petrolü yerine Türkiye^
ye petrol ve daha önce Irak'tan alınan sıvı-
laştınlmış petrol gazını göndereceğini, fi-
nansman bakımından kolayhklar göstere-
ceğini söylemiş durumda zaten.
— Türkiye, Irak'a ablukaya ağır bir mali
külfete rağmen girişti. Bunun Türkiye'ye
Ortadoğu'da daha bir ağıriık vereceğine iliş-
kin beklentiler ne ölçüde gercekçi?
MANGO — Türkiye'nin Ortadoğu'da
ağırhğının duyulması isteniyorsa, bu ağır-
hk kendiliğinden duyulacaktır. Madem ki
Irak'ın en önemli petrol hattı Türkiye'den
geçiyor, madem ki Irak, Basra Körfezi'nden
yapacağı ihracat ne olursa olsun Türkiye
üzerinden karadan nakliyata da muhtaç,
madem ki Türkiye'nin Ortadoğu'nun zaten
muhtaç olduğu bazı ihraç maddeleri var,
Ortadoğu Türkiye'den yiyecek ve su, bazı
sınai teçhızat almak durumunda, madem ki
Ortadoğu Türkiye'nin müteahhit şirketleri-
ne muhtaç, Turkiye*nin ağıriığı zaten duyu-
lacaktır. Coğrafi konumu ve ekonomisinin
gücu dolayısıyla Türkiye orada var. Türki-
ye'nin ablukayı uygulamak suretiyle zaten
Ortadoğu'daki şimdiki fiili durumda payı
da vardır.
— Askeri güce katılmaya yönelik tartış-
malar, Türkiye'nin Amerika'nın sultası al-
tına girmesi anlamına gelmiyor muydu?
MANGO — Amerika, Türkiye'den bu-
nu istemiş değil ki? Şimdiki halde Türkiye
yardım taahhütlerini almıştır Kuveyt'ten,
Suudi Arabistan'dan. Amerika, kolaylık
göstereceğini söylemiştir James Baker'ın zi-
yaretinden sonra. NATO, Türkiye saldınya
uğrarsa yardımına koşacağını resmen açık-
lamış durumda. Bütün bunlar varken Tür-
kiye'de Amerika'nın sultası altına ginnek ve
asker yollamak gibi ihtimaller üzerinde dur-
mak abestir. Bunlar olmadan da Turkiye
payına duşeni yapmıştır. Başka adımlar
Türkiye'den şimdiki durumda beklenmiyor.
— Son barts girişimleri dünyanın gözü-
nü boynyor. Oysa Amerikan >ığınağı olanca
hızıyla süriıyor. Tiirkiye'deki usltr ne ola-
cak bir savaşta?
MANGO — Ortada hukuki bir durum
var. Bu üsler NATO üsleridir. Amerikan üs-
leri değil. NATO şartlarına gore ancak NA-
TO bölgesi içinde kullanılabilir. Bölge dışı
harekât için bunlar otomatik olarak kulla-
nılamaz. NATO dışında bir amaçla kulla-
nılması için NATO'nun bir karan gerekmek-
te.
— NATO böyle bir karan ne zaman ve
hangi hukuki gerekçeyle ven bilir? NATO-
nun nerede faaliyet gösterebilecegi belli.
NATO'nun alan dışı faaliyetler için yeniden
örgütlenmesi tartışmalan sürekli gündem-
de olsa dahi?
MANGO — Nihayet.ittifak anlaşmasın-
da değişiklik yapmak mümkündür. NATO
herhalde böyle bir yetkiyi verebilir. İttifa-
kın caiz gördüğü bölge dışı bir harekâtta bu
üslerin kullamlmasına yetki veriyorum di-
yebilir. tttifakta buna mani herhangi bir ko-
şul yok.
— Son banş girişimleri soruna banşçı
yollardan görüşmelere dayalı bir çözüm bu-
lunabikceği iyimserliği yarattı. Sizce böyle
bir iyimserlik haklı mı?
MANGO — Böyle düşünen çok. Gerçi
mantıklı düşünulürse bir çıkış yolu gözük-
müyor. Saddam Hüseyin şimdiki halde sı-
kıştınldığı köşeden çıkmak için yollar an-
yor. Bulabilmesine fazla ihtimal veremeyiz,
fakat ünlü bir söz vardır: Polhikada bir haf-
ta uzun bir süredir. Bir hafta sonra herhangi
bir yol bulunup bulunmayacağını kestirmek
son derece güç. Bugünlerde bir kaza vuku
bulmazsa bir savaş düşünülmüyor.
-— Bu kadar degişken bir ortamda Türki
ye'nin yapabildiğini yapbğı görüşünde mi-
siniz?
MANGO — Türkiye hukuki vecibeleri-
ni yerine getirmiştir. Irak'tan sığınanlara ka-
pılannı açmak, kolaylık gösteraıek, Irak'-
ın gözetim altında bulunmasına yardım et-
mek suretiyle barışçıl maksatlarla üslerden
yararlarulmasına izin vermek suretiyle Türki
ye dünya nizamına yardımda bulunmuştur.
Türkiye'den daha fazlasmı şimdiki halde
bekleyen kimse yoktur. Türkiye, gayet öl-
çülü hareket etmiştir. Türkiye daha ileri bir
adım niye atsın? Ne isteyen var, ne atmadı-
ğı için tenkit eden var.