Catalog

24 ARALIK 1987 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 YAY1N DÜN\ASINDA SANAT EDEBİYAT KtM KtME DUM DUMA BEHİÇ AK t>iti<fOr</um.NedeoTom£. Mrd,. Çağdaş ve tirpertici bîr masal Solak Kadtn/Peter Handke/Çeviren Tevfık Turan/Metis Yaymlan/100 sayfa. CEZMİ ERSÖZ Peter Handke, 'Solak Kadın^ da bize sakin, abartısız, tekdüze ama ürpertici bir çagdaş masal anlatır. Bu urpertici masakn edebi, hatta sinemasal yanından çok felsefi ve çağdaş bildirisi önemli okur için. Handke'nin diğer romanlannda da böyledir bu. Diğer bir yandan bu çağdaş masalı sinemaya aktarumak için hanrlamıştır P.Handke. Hatta Solak Kadını edebi bir tredman olarak okumak daha yerinde sanıyorum. Handke, çağdaş toplumlardaki iletişimsLzliği, yabancüaşma ve bireysel hiçlik sorunlannı sessizce süren ve sinsi, belirsiz bir panik gelişen felaketler dizisi olarak anlatıyor. Yani hiçbir şey yokmuş gibi ya$anan felaketlerdir bunlar... ..Masalın kahramanı Kadın (Marianne), satış görevlisi olarak gittiği karanlık kent Helsinki'de yalnızlıktan pisuara sidiğiyle şirketinin başharflerini çizen ve kendisini sevdiğini söyleyen kocasından ansmn aynlmaya karar vcrir. Oysa bir gece önce devlet adamlannın uğurlandığı kule odasında dakika başı takırdayan saat yelkovanı eşliğinde sevişmişlerdir. Aynlma nedeni Kadın'ın kafasının 'aydınlanıvermesidir'. Dahası Kadın, Iç*i, ruhu olduğunu hissetmiştir. Bruno, (Kadın'ın kocası) onu anlamamakla inceük yaptığını sanır: Çagdaş bir erkektir Bruno, oynadığı oyun için hiçbir riske girmcden, egemen erkek ideolojisinin içinden konuşur: Kötü bir oyuncudur. Rasyoneldir. Uğraş düzenini olumlar. Sıradan romanlardan edindiği, aşk, kadın, insan flişkileri bilgileri vardır. Kadın^ ın bir türlü kendi olma isteğini kavrayamaz. Verili, bağımlı ilişki dışında düşünemez onu. Kadın pozitivist bir eğitim gören çocuğuyla birlikte çeviri yaparak, yftşamaya başlar el yordamıyla. Her şeyi olduğu gibi ideolojik bügilerinden soyutlayarak çok zor da olsa görmeye çalışır. Y«lnızkgı ideolojik bilgisiyle, görünen haliyle değil, olduğu gibi yaşar, yani anlablmayacak şekilde. Onun, anlatacak yalnıdık hikftvar olan bir öze yabancılaşılır. Oysa çağdaş Batı toplumundaki insanda bir özün varlığı derin bir şüpheyle karşılanmalıdır. Rasyonelkşmiş uğraş düzenlerinde insamn kendi olabilmesine fırsat verilmemektedir. öyle ki çağdaş insanın ve moral değerlerinin eleştirisi ve analizi pozitivist bilimin kavram ve kategorileriyle yapıldığında her şey yeniden başa doner. Çünkü artık Peter Handke ve (düşünce akrabalarının) yaptığı egemen Batı moralitesinin değer yargılannı acımasızca sorgulamaktır: Başan, etkinlik, saglık, teknoloji, beceri vb. Bu garip ve urpertici kıtada duygular, ideolojik bOgjav le, öngörülen şekliyle vardır. Ornekse yalnızlık biraz bulasıa, ama gelip geçici gripal bir enfeksiyon gibidir. Yalnızlık, valmzfak değildir. Bruno, Kadın'a: "Çok fezla yainu kalayım deme ha! Yalnızlıktan ölürsiin de başıma!.." der. Tütuk ve kopya edilen romanesl' izkkler, mutluluk teorileri, aklı soylu kılma, kurumları rasyonel uğraş düzenini olumlar yainızca. Ve bir uyumlandırma işlevi görür. Bruno'ya göre kansı (Kadın) elektro şokluk bir hastadır, özel mistik bir hasta.. Farklı, tehlikeli biridir o, bir Solak'tır, gerçeği olduğu gibi, ideolojinin kavram ve kategorilerinin egemen davranış psikolojisinin ve pozitif verilerinin dışında kavrama sürecine girmiştir. Birileriyle beraber olmak istemez, çünkü kimse kimseyi diizeltmedigi gibi, birlikte olmak her şeyi zararsız kılar: Bazen öyle geliyor ki, insan başkalan hakkında yani her ne biliyorsa, o arada geçerliUgini kaybetmiş şeylerdir bildikleri" der Kadın masalın bir yerinde. Gerçekte Kadın'ın kötümserliği, hayata ilişkin değil.hayatın algılanışa ve sunuluşuna ilişkindir. Aksine kötümser değil, ihtivaüıdır, tabii bu ihtiyatlüık tek siyasal eylem cinnettir demesine engel değildir. Artık onu kimse kandıramaz, seyirci koltuğundan kalkmış, oyuncuları kulisten seyretmeye baslarmştır: "Yanındaki şoför bir hareket yaptı, sanki ellerini Kadın'ın saçlannda gezdirecekmiş gibi; sonra elini indirdi. Yayımcı, satıcı kadının önttnde diz çöktu, tek tek parmak uçlannı öptü. Şoför birbiri ardınca herkese cüzdanından çıkardığı fotografları gösterivordu. Franziska satıcıya: Niçin bir partiye girmiyorsunuz? Peter Handke'nin "Solak Kadın"ı fmlaiahihifO mvyvm? / 4hk. Jaafterce Peter Handke yeleri yoktur. The Lefthanded VVoman adlı plak döner ve Kadın yabancı bir kıtada yaşamayı sürdürür. Masalın diğer kahramanlan Fransizka, yayımcı, satıcı kadın, şoför, Bruno, Kadın'ın çevresinde ahşılmış ve anlamsız yaşam oyunlannı sürdürürler. Her şeyin yerinde gitmemesinden de öte, henüz yaşamaya başlanılmıştır. Kadın çok puslu bir aynada kendini seçer gibi olmuştur. Oysa kendi olmak, tehlikeli bir varoluş türüdür. Bu noktada sorun acaba yabancılaşma mıdır? Bizce hayır, çünkü yabancılaşmanın söz konusu olması için insanın bir öznnün olması gerekir, O benim 0özömö morarHt... pgndS onvr>kotonu kırmak zorvnda 6} * PİKNİK PİYALE MADRA o HÂLÂ PAUA \ [ ) Benzersiz bir bireysellik Dingin ve Kuşkusuz/ Kemal Durmaz/Yarın Yayınları/Ekim 1987 ARİF DAMAR Kemal Durmaz, kolayhktan kaçındı, zor olaııı seçti. Kitabının adını sonunda "Dingiıı ve Kuşkusuz" koydu Oncelen, "Bir Cama Yakın Dunıruz İçerde", "Bahara Doner Yuregimiz" gibi isimler de düşünmuştü, başka isimler de. Adının, şiırinin, okurunu bulması guçlüğe uğramayacaktı. Kemal, kitabının adını seçerken bıle "Halk için yazmak", "halka inmek" gibi yerleşik yanlışlıklardan uzak durdu. Daha doğrusu halka ınmeyi yadsırken, "halk için yazmanın" gerçek ve doğru anlamına bağlı kaldı. Kendisı de "halkü" çunkü, bilinçli, "kendfliginden sınıf" olmaktan "kendisi için sınır' olmaya varmış, halkın, okurun beğenisine şirin görünmemek gerektiğini, acımasızca cahıl bırakılmış genış halk tabakalannını beğerasini yukseltmenin de kendi i$i olduğunu bilerekten, göz ardı etmeden bu durumu. Halka gerçek saygının ona her şe>'in, şıirin, müziğin, yontunun yani tum guzel sanatlann resımin, fotoğrafın, en kusursuzunu, en gelişmışini ve yenismi sunmanın erdemiyle ona yakışır biçimde davrandı. Zorlamak istedi oluşmuş okur kitlesini de. Kemal Durmaz'ın yazıma eklediğım "Gidenlere" şıirini, beş altısını daha ilk önce Yann Dergisı'nde 1983 yılında okumuştum. "tik Yaz Soylentileri"ni de. tşte dedim yeni. beklenen bir şair. O yıllarda Yarın'da çok şiir yayımlanıyoTdu. Kemal Durmaz1 'Dingin ve Kuşkusuz' genç şair Kemal Durmaz'ın ilkkitabı HIZLI GAZETECİ SEC.DET Gidenlere Koyup gitti fırtınanın soz verip dönaceğins. inanmadtk ne onun par;ttılı suzierine, ne de bel bağladık geieceği güne. Bitiyoruz ki ne aradıktanmızı buiacak orada, ne de tstedikterirniz otacak bulduKtarı. Eksikliğimtzdt bizim, tamamlandık şimdi. Bıraktt kandiru bize, gitti. Öpnsrse bir gun, ilk açacak o!ar, kapryi çoktan terkedilen bir evde, ooşlukta dolanan bir soru olacak, asla yanıtı oimayan ve artık hep peşinden kosacağt. 1982 ca'yı, O. Elitis'.ı Y. Ritsosu, Mayakovski'yi, Eiiot'u, AJ>ound'u da. İlk aklıma gelenleri saydım. Bunun yanında geleneği içinde TOrk şıirini de. Divan ye halk şjirini de. özetle evrensel şiiri kavramak zomndadır. Iş bununla da bitmez. Belinski'den, Lukacs, Brecht, Kagan, Redeker'den, Picasso'dan da haberdar olmaya zonırüudur. tşte ben Kemal Durmaz'ın ilk yavımlanan şiirlerini gördüğüm, okuduğum zaman Kemal'in bu soylediklerimın aynmında olduğunu sezdim, anladım. Yamlmadığımı da açıklamak istenm. Kemal Dnrmaz ilk kitabını (biraz da benim zorumla) çıkardı. Şimdi bir bakıma her şey yeni başladı. Akif Kurtuluş gibi bu ilk kitabıyla beklenen ilgiyi görecek mi, bunu zamanIa anlayacağız. "lzm"in, bilinen doğrulann, eşitlik, kardeşlik, özgürlük vb. kolaylığma sığınmıyor Kemal Durmaz. Cezaevi yaşamından destek beklemiycr, toplumculuğundan medet ummuyor, şiir sanatımn kurallanna bağlı, kışıliğine, yaşamına, kendi nesnelliğine, gerçekliğine, bireysel özgünlüğüne, dOzenli okuma ve çalışmasma dayanarak on yılı aşkın bir bekleme döneminden sonra yazdığı şiirlerden bır bölümünu gün ışığına çıkanyor. "Benzersiz bireyselUgi" ve "ortak biriikteliği" içinde. Genç şaire çetin yolunda başanlar dileyebm. ÇİZGİLİK KÂMİL MASARACl CUMHURtYET KİTAP KULÜBÜ?NDEN HABERLER AYIN EN ÇOK SATAIS KÎTAPLARI ANIBELGERÖPORTAJ 25.11.198722.12.1987 Sn 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 RM 0Z7.Û72 200.017 200.008 027.017 117.217 200.006 294.203 124.283 126.069 126.068 Ziverbey K&şku/tlhan Selçuk Kanlı BimeceGuneyrJoflii/Ceial Başlangıç Gızti urgut Nası! Kurulur/Hasan Uysal Söyiev/Gazi Mustafa Kemal Ataturk 12 Eytül Adaleti/UOur Mumcu KusaDlmış SckaMar/Hikmet Çerjnkaya Che'nm ArrJından/Derleme Kalkın Nâzım'a Gıdeiım/Fahrı Erdinç Tariş Olaylan/Hacay Yılmaz Bir Mahkumun Anılan/Namık Kemal Behramofllu Mtfftan Kemal Durmaz, bilinen doğrulann, eşitlik, kardeşlik, özgürlük vb. kolaylığma sığınmıyor. Cezaevi yaşamından destek beklemiyor, toplumculuğundan medet ummuyor, şiir sanatımn kurallarına bağlı, kişiliğine, yaşamma, kendi nesnelliğine, bireysel özgünlüğüne dayanarak on yılı aşkın bir bekleme döneminden sonra yazdığı şiirlerden bir bölümünü gün ışığma çıkanyor. ın şıirlennin az kişinin ilgisıni çekmesi bu çokluktandı. Yann Dergisi'nin belli bır amacı vardı, genellikle basılan şiirler de bu amaç doğrultusunda işlevi açısından seçiliyordu. Estetik değer açıandan pek titiz davranılmıyordu kısaca. "GMenlere'' şıirinin şairini, öteki söylediğim şiirleri yazanlardan ayıran önce bellı bir "birikim" olduğunu söyleyebiliriz. Benim de gözüme çarpan ilk özelliğı bu olmustu. Söylemek jerınde mi bilemiyorum. Yann dergısine mektup yazdım. Kendisiyle ilgüı bilgı istedim. O sırada Kemal, Urla Cezaevi'nde yatıyormuş. Sonralan, Yarın'alar da izini kaybetmişler. Meğer cezasını bitırir bıtirmez askere alınmış. Birkaç yılı da böyle geçmış. O arada şair Hılmi Yavuz'dan Boğaziçi Ünıversitesi'nde öğrenci olduğunu, Yavuz'un da kendisiyle ilgilendığını öğrendırn. Bilmem anırnsanacak mı, geçen yıl Duşun dergisınin duzenlediği bir söyleşıde "kendisine umut bagladığun tek genç şairin Kemal Durmaz" olduğunu söyledım. Bu yılın başlannda izini buldum. Çalıştığı yere gittim. O gün yerinde yoktu. Turga> Flşekçı'ye adresimi, telefon nuraararru bıraküm. Beni arzu ederse aramasıru rica ettim Şimdi en yakın dostlanm, arkadaşlanm arasındadır. Kemal Durmaz "Gidenlere" şiirini yazmadan önce belli bir birıkim edinmiş, hemen anlaşılıyor bu dedik. Nedir bu birikim, açıklamak isterim: 1980'lerden sonra şiir yazan, yayımlayan bir şair çağdaş bütün büyük şairleri okumak, özumsemek zorundadır. Brecht'i, P. Neruda'yı. F.G. Lor Hyan 1500^ 23101260t 2500^ 14702100^ 1050r105O945^ 945^ AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKHAS ama h«p m«Rak ediupRum: ciniveR5ibe bitijıdiçlı dalde dloymak. meyen 43 j^aşırtdak; smıf 3 ***** A & B İ Cumhuriyet Takvim Cumhuriyet arşivinden 53 özel gün, 53 birinci sayfa... ^Cumhuriyet'fîîIHl! KnçdUka ve lîrtiyttti isienı 23 UnHrdpr t r W»ırt Hmf k^a UnHrdp \M*i* î l f ^ ^ j j i * i n TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKAM 24 Aralık 1867'OB gU6üU,UAJLU OZAN TEVFK FlK/ZET DOGMUÇTV >UC ŞİİR. D6ISSLERIMI GALAT4SARAY SULTAASlSI 'MDE, MUALL/M HA /S.BCAIZADE EK££M 6l8ı OĞeETMENLE&HDEH AL4AI FIKKET, OKULU glRJNCtUiaE BirKMlÇTl. HAe.lCIXE VE SAOARETTE SUİSE MEMUR.LUK. YAPpKTAM SONRA, "SERt/ETl FilUUK G'SINIH gAfyA&qec/6iw usrvE^Mifn DAUA SONRALAR!, gu 183619O1 Y/LdRf, EDES>yAT74,*S£/ZveTf FÜHUH PBVZt " PıYE AMlLfiCAKTIf?.. OZ.eLUKL£ vuZYfL 8AÇLAf?r*JDA, TEVFrK A&TAN MILUYETTÇILIK: CXJY6ULA£tyLA VAZARKEN, ZSÜRLUIC SıSı TE^ALARA DA AGtgL/IC VER.ITUZK Şt'IZlUE SerıBDiĞl YEUİUK.Leg, <OUULAR.I DlpMDAKİ YAPlSAL A/ır£LtKLEe/\ll DE <APSIYOHJ ooĞea OUEMLI gm ATTUMI GEISÇE<LEŞTİ Sağola t Tevf,k F,krer "ı, ı4ş,yan tföfkıi 'n TEVFIK F/KRET'/N DOGUMU.. 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet 24 Arahk 1937 19371987 ile ilanı için salonda tertibat alınacaktır. Devlete aid olan çiftlikler ANKARA 23(A.A) Devlete aid arazi ve çiftliklerin bir elden idaresi tekarrur etmiş bulunuyor. Ziraat Vekaletinde hazırlanmakta olan bir kanun layihasile bu arazi ve çiftlikleri işletecek bir devlet ışletme idaresi tesis edilmektedir. Işletme idaresi, şahsi hukmiyeti haiz bir müessese olacaktır. Diğer taraftan memleketi zirai mıntakalara ayırmak üzere tetkiklere devam ediliyor. Atatürk'ün nutuklarında zirai sahaya aid mühim direktiflerin tatbik planını teşkil edecek bu kanun layihaları pek yakında Meclise verilecektır. Yılbaşı tayyare piynngosu Yılbaşı tayyare piyangosunun keşidesine aid hazırlıklar tamamlanmak üzeredir. Keşide kânunuevvelin otuz birinci günu akşamı saat sekizde Beyoğlu Asrî sinemada yapılacaktır. Çekilecek numaralann radyo ' 27,7 x 48^ cm. boyuüannda birinci hamur kâğıda baskı, 6000 TL. Bayinizden isteyin. 1 ADET BASINÇ ÖLÇME SÎSTEMİ, 6 ADET KATRAN TANKI SEVİYE ÖLÇME SİSTEMİ SATTN ALINACAKTIR Şartnamesi bedelsiz olarak aşağıdaki adreslerden alınabilir. 1Iskendcrun'da müessesemiz tedarik ıkmaJ müdürlüğünden 2Ankara'da Ziya Gökalp Cad. No: 80 KurtuluşAnkara adresindeki genel müdürlüğümüz, Isteklilenn şartnamemiz esaslanna göre hazırlayacaklan 872255 nolu dosyayla ilgüıdir. Meşnıhatlı kapalı teklif raektuplannın geçici teminatlan ile birlikte en geç 17.12.1987 günü saat 14.30'a kadar Türkiye Demir ve Çelik lşletmeleri Genel Müdürlügü î.ikenderun Demir ve Çelik Fabrikaları Müessese Müdürlügü lskenderun Haberlesme ve Arsiv Müdürlüftünde bulundurmaları ılan olunur. ÎLAN SASON ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNDEN Esas: 1987/41 Davacı Sason ilçesi Dortböluk köyünden Suleyman Işık tarafından davalılar Hazine ve köy muhtarlığı aleyhlerine açtıgı tescil davasırun yapılan açık duruşmasında; Dava konusu yer Sason ilçesi Dortbolük köyfl Gomi mevkünde doğusu arkı, batısı Ali Aktaş tarlası, kuzeyi dere, guneyi dere Ue çevnli 1750 m'lik sulu tarlanın Mederu Kanun'un 639. maddesi uyannca davacı adına tapuya tesciline karar verileceğinden bu yer Ue ilgili itirazi olarun kanuni üç ayük süre içerisinde müracaatlan mahkemeraizin 1987/41 esas sa>ilı dosyaya yapmaJan Uan olunur. 26.11.1987 StPARİŞ KUPONU CumhurtyetTakvnn 1988'den adet isliyorum. Tutarı olan TL.'yi Cumhuriyet Mubuahk vc Gazctecılık T.A.Ş.'nin ifagıda işaretledijim hesabına yatırdım. Dckoat fMokopU I Adı Soyadı: Adresi: C U Bankası, Türbe 1Î946 u Akbank, Türbe 636 G Garanti Bankası. Çembcrhtaş 1200869 • tmza: