Catalog

CUMHURÎYET 3 Ağustos 1974 ABDULCANBAZ TURHAN 8ELÇUK MıLlî«WMA ZfONANM/lMA(W(ij... I ONöıM ALîlNPAM ZDOKW ULlHfMAh JİTA, <£LM£. t&LMu vc (îi)t,.. J ^ ^ r ü HEU Gifo' t t f & M &IIÂH. ı3iliyöWuM tei&M VUUAtf oiij.ru. * yS 47'LİLER FÜRUZAN 39 «Yani köylü çocuklarına sen tahsıl et ama hep köyde rai kal diyeceğiz Nüveyre öğretmen?» diye sordu. Bu, tam bir sınıf avırımı de?i! miymış. «Sen hep köyde kal, oiz sana bunu uygur. gördük. daha farlasmı ögrenme» mı diyeeeğız • Yok. yanlıştır bu. dinleyen de olmaz. aiyur. Kim boyle ciiyor Selâhattın. irzurum Üniversitesinin açıhşında da geçen v\\ ılerı geri konuşmuş, törene bile katılmarmştı. Hı, hı, Resul öğreîmenin öu ıkinci sürgtinü. Daha olmazsa bakanlık emrınf: aiırlar Dediklerindeki doğruluk payım ararnak. bilmen bızım becerebilecegimiz bi is m;? Bıliyorsun programlan da e!eşi.iriyor o Kım umar kı Tunceli'den derienen Dir köy çocuju boylesı beğennıezlensin. Bizleri kıskanıyor Selâhattin. Bu tür toplantıların sonundaki olumlu noktalarnalarla bitirdikleri. konuşmaıannaan binne daha girişrnişlerdi anne&iyie babası. Bunun verdiği kurtuluş olanagıyla Emıne abıasına efcilmiş: Hadi içeri gidelim, annem d&lmısJcen, demişti. Seçil susuyordu. Yatak odalarına yönelmişlerdi. Onlan artlarından iz'eyen olmamıştı. Karanlıkta ablasına uzanıp, onun yluünü aramıştı Emine Kiraz anlamadı dedin ya abla. bıltyor bak. O olmasa annem iyice haşlurd, bızı. Artık haşlayacagı bir şey kalmadı. Seçil'in sesi sönüktü: Niye? Ablasınm terine karışarak dağılan limon kolonyasımn karan'.ıgı ılıklaştıran kokusunu içine çekmişt: Emıne. Her şey bitti. Kansını getirsin. Ben ona kaçarım diye yazmıştım yoîladıgım mektupta. A, köylü kızı mısın sen abla? Yo, değilim tabi. bitti. Keşke o yaprağı ilijtirmeyeydim, ne anlar o! Kuru yaprağa Ertegün Üsteğmenin gösterdiği duyarl'k içinde kabanp yatışmıştı. Sonra kısa sürmüş ama etkili bir dostluga verilmiş sözü anımsayıp, susmuştu. Ertegün Üsteğmerrin ablasım çok sevmiş oldugunu da yaprak sözü geçince kesinlikle anlayıvermisti. Senin iyiligin içinmiş bütün yapacaklan. Ablası fırlayıp yeniden çökmüştU yerine: Artık iyiliğim için kimse bir sey yapmasu. Çünkü ne yaparlarsa ağlamamla. yakarmamla bitiyor sonu. Onlann beni dlişünmeleri çirri' ye dek beni hiç sevindirmedi. Büvtikler bu iyilikleri neden kendıleri için düîünmüyorlar. İğrenç hepsi bunlann. Ertegün'ü öpmüş olnıaktan şimdi utanıyorum. Emine ter içinde kalmış. ablası susmaz daha ileri giderse fırlayacakmısca çarpan yüreğini gögsürün engelleyemeyeceğini sanmıştı: Sus sııs. deme o şeyleri... tnanmıyorum ben... Bana denıe. Peki kardeşim. demişti Seçil. Mfet, sustum. Baska sryler anlatacagım sana Peki sövle. eskisi gibi olalım. öyle konıışalım. Eskisi gibi olamayız ama, ben sana kararlanmı anlatacagım. Korr.ma Palandöken'lerde kalmış, yol iz yitirmiş ceylanlar gibi korkma. Leylim nine böyle diyor ya bize. Pismiş ya, konuşunca tertemiz oluyor ihtiyar. Yok. o pis değil. Peki YıUarca sonra çamurlanmış karlan sıçratan taksilerden konurken dolmuş durağı kuyruğunda anımsayacaktı Erzurum'dak: yoksul yatak odalarını. Arkasındaki genç kıza dönüp dönüp bakmajn gereksindiginde onu neden böyle yakını duydugunu arayacaktı. Grev işçüerindendi kız. Pınltılı kara kaşlannın şakaklarında gerilen uzantısından ötesi, sönük kuru bir esmerlikti. Elindeki sefertasını bezle santııştı. înce yağmurluğunun içinde üşümeylşi saşılacak gibiydi. Kuyruktaki dizili kalabalıkta îstanbul"un riitubetli, yapışan sogunu bir o dik omuzlarla boTOunu kısmadan yükleniyordu. Ağız agıza dolu bir minibüs geçerken yan açık kapıyı tutan kürtlk bir çocuk: Ümmü abla hey diye bağırrmştı. îstersen yemeği ver. Yer yok ki seni alalım. Geçerken Faruk ablm durdurur. atıveririr grevciler» yemeğı. Kızdaki her şpy anlatılmaz bir canlanmaya dönüşmüş, minibüs durmamış. yavaşlamamıştı bile. Peki nasıl iletivermıştı elmdekini, çıkarmak zordu Tutuşturmuştu sefertasını. Hadi Zaloğlu. Ümmü ablan sana kurban. Kırkıncı gün. kolay mı bu. Sözleri duymamış'.ı çocufc. Minibüs çıgırtkan yeşüiyle karanlıja hızla karışmıştı. Konusmasının ortada kalmasından tedirjrinleşip sönen genç kız, sırasını alırken: Greviniz başanlı olsun. demıştı, Emine. Genç kız dostça bir yakınltkla bakmtş: Sağolasın. demişti. Biz ikı bacı bir ağa bey ne olsa bir göz odada karanhk maranlık barınıyoruz. Onler iyiden zor durumda. Kar, çamur, soguk. bir de aç olmaz. Sen çalışmıyor musun? Olur mu öyle $ey. Adını bagışlar mısın? Emine. Olas: yok Emine bacı çalışmamamn. Grev gözcülüğünü yeni devrettim. Sıra bana dönene kadar. yiyecek işini yuklendim. Ne yanda oturuyorsun? Bayrampaşa'da. Çok uzak Ümmü kardeş. Bayrampaşa nere, bura nere. Fabrikadan buradan da uzak. Ümmü kapanıvermişti birden. Kilis nere. İstanbul nere. Yakında tj bulduk da tutmadık mı ki? Gelen arabaya doğru itişen sırada ilerlemeyi unutan Emine şaşkm kalakalmıştı. Kınlıveren neydı? Hangi sozıi yanlıştı bilememişti. Yalnız ıkı bacı bir agnbeyin banndıgı o karanhk oda, eskılerde kendı odalanmn eşı savılabilirdi. İstanbula severek. sevınerek gıdecegıml bu gece ya da yarın anneme söv'.eyeceğim. îstanbul senin ıçın zor olurmuş. öyle dedi, onu katılaştırır dedı O ne anlar. neyı bılır! Erzurum'un daglannda kalmak dana ıru iyiymiş? ö>le olsa bütün menıur aıleleri burayi sürgün diye anlatmarlar. Bt»n de vaşamak istiyorum. Erzurum'ıı ıstemiyorum: üniversitesi bile olsa, tstanbul olamaz. Yaşamak burda dapdaracık. Abla biz yaşamıyor muyuz? Yaşamak bu degil. Hem artık o yok. Olsaydı onunla her yana giderdim. Bundan sonra da hıç kimseyle bir yana gitmek yok Gitmek yok mu? Ne demek0 Annemle, babam gidiyorlar ya. Ağlıyor musun, göreraiyorum. Karanlık. Hem sevinçliyim diyorsun. Küçüksün sen. bitti. anlamazsın. Ağlamıyorum, elektriği yakma sakın. Kimseyle bir yana Ritmek yok dedimse anla işte Dergilerden kestigim bütün şiirleri yakacağım. Çöpe atacağım. Bitti, küçüksün, anlamazsın. Bugün bana hep sen Küçüksün dıyor herkes. Ertegün Üsteğmeni grtreydin hiç de öyle konuşmazdın. Sen yaşamaya gıt bakalım. Hem sen çok (rüzelmıssin bunu o söyledi Güzelligimln onunla (lgist ne? Annemin bozmalarından da gıyinmeyecegim artık. tstanbul'da yeni ekose etekler yapacağım Sinemalara. çaylara gidecetim. Şeyin teyze kızının yolladığı tıbbiye çayında çektirdiği fotojraftaki gibi kabank etekli muare tuvalet diktireceğim Topuklu papuç, naylon çorap gij'eceğim. Erzurum aklıma bile gelmeyecek. Davetlere gideceğim. vasamaya gidecegim. Birden Emine'nin dizlerine dayayıvermiştl başını ablası. Kınk bir hıçkırık tutturmuştu. Peki. hepsini yap demişti Emine ablacığım. YalniT ne olur ağlama. Hiç ağlamayı filan düşünmüyorum. Bir mayıslarda arkadaşlanmla adaya gidecesım. Danslara gidecegim. Bu ya^laı nıye akıyor bilmiyorum ki. Aslında seyinıyorum Emine. Emine içine çöken sertllğir acının kanırtan paralamasını engellemeye çalışıyordu Ablasının saçlarında parmaklarını gezdiriyor. gür »&ç ların ipeksi kayganlığını o'ssarken kendisini çok değişmiş, ders aralarında okulunun bahvesinde gerekmeden bagırarak koşamayacak denli, büyümüş buluyorda (AKKASI VAR) Yüzbaşı Selahiullnln Romanı Mustafa Kemal 9 haztran gun:u Şifresiyiâ biîim 'i\ mayısta Alaşehirden yazdıîımız şifreye cevap veriyor, «Vaziyetten müteessir oldugunu, çalıçılmasını, ve gülişmelerden haberdar edilmesini» rica ediyordu. Yine Mustafa Kemal Paşa 22 Durum böyleyken Bekir Sıhaziran 1919 tarihlı ikl şifresimi'nin Bursa'ya geleceği dJnin birincisinde «Vazıyetin kur yulunca Vali tsmaıl Beyde ?atarılması için düşman teMrinfak atmıştı. Bir vandan y»ratdcn azade bır kuvvetın toplantığı olaylann £ittık(,e büvüyen ması lâzım oldugunu ve bu tepkileri, öte vandan Bekir Sanun ıçin de Sıvas'ta bir kongre mi'nin çabucak yayilan ünü, yaptlacagım Bursa'dan murahadamı korkutmuştu. Çünkü haslar intıhahını» ıstlyordu. Bekir Sami'nin aclmasız eytkincisinric. vanına gelmiş olan lpmlerinin söylentilerı her yaRauf Beyın Aydın bolgesindsn na yayılıp kumandanı canavar tpmsllci seçilmesini ve bu volgibi me«;hur etmışti. Bi?ira Bıırdaki belgelerin gönderilmesınl pa'ya varmamızdan önce Vali rica edivordu. Gümülcirkeli tsmail Bey M;ıİkincı Ürdu Kıımanrtarı 20 danya'dan vapııra atlayarak IsHaziran 1919'da Mersin'p bir tanbı:l'a kaçmıçtı. Fransız hölüeünün çıktıâını rıaGeldijimizin üçüncü günü bpr veriyorriu Utanbul'dan bir telgraf aldık: Dfmpk ki 15 mavısts l^mır'e «Bur«a'da lıain, namu"iız, ka Yıın.ınlılar. 13 ha^iıanria Anialtil Miralay Bekir Sami'ye, va'ya ltalvanlar. 20 ha/iranda Şımdiye kadar döktÜRÜn kan Mpr=;in'e Fran.«i7.lar çıkmıştı. lardan utanmadan Bur«a gilıi 29 haziranda Harbiye Nazırı nıpdpni bir şehre geldin Ya Şrvkpt Turgut Paşa Kabinedcn defo!. veya başına geleceğe ra«yrıldı, yerine Damat Ferit Pazı ol. hain, tvamussuz adam. şa geçti Spbebi açıktı. Şevkd Bana Vali*i Turgut Paş.T işgal kuvveflerinin tsmail Hskkı» hoşuna (tidecek bir kişi rfeBekir Sami bu telgrafa şöyle cevap verdi: Bursa'daki hayat «Bursa Valisi Gümülcineli lsBursa'ya biz gelmedtn fince ır.ail Hakkı Beye, valı Gümülcmeli tşmail BeyBabıâli istanbul di. Mı Berayı tedavi Mazhar OsBüyük Savaş döneminde mem man'a müracıatınızı tavsiye İPkettPn sürülmüş oian Rum ve ederim. Ermenileri tekTar üetirtmiş, Bekir Sami» gpne bu dönemde Hıristiyanlara zulnıettiklerı iddiasiyla bir Bir selâm olayı 5iirü Türk'ii tutuklamış, ağır kosuüerda mapushaneiere dolHenüı Çekirge'de oturduğudıırmu'tu. Tutuklananlar aramuz günlerdi. Ben bir gün Bur?ında, savaşta Burşa Valiliği sa'ya atla iniyordum. Yolda yapmış Osman Bev vp Ziya Şabir arabada bir siville bir Fran kir de vardı. Ziya Şakir, kasız subayı gördüm. Bursa'da tiliprin hırsiJİann vanına atı!Fransız asksri olduğunu bilmıştı. çok kötü koçullar içinde mıyordum Hayretle baktım. yasıvordu. Vali Osmar. Beyi ıse Dört gün sonra Fransız TemEeldiğimiz zaman Şube binasısilciliğinden bir vazı geldl: ııın üstıjnde bir odaya hapsed.lmiş bulduk Zavillı adam < gün yerde hir «ubitlenmışti. Ahlâksızlık ve benbay Fransız Askeri Temsilcisizeri nedenlerle ordudan v« ne selâm vermemiştir. Cezarievlet görevlerinden atılmış ns lardırılmafinı ve bir daha bu kadar sdanı varsa, kaymakam, gibi olaylara meydan verilmebucak müdürü. mektupçu vb. mesini rica ederim.» Eörpvlere atanmıştı. Her yanda Bekir Sami bu yazı üzerine Ermeni. Rum, vb. çevrelerin subayları topladl ve Fransız kulüpleriyle Hürriyet ve ttilâTemsilcisinı de davet etti. Bu fın yetmış ikı şubesi açılmıştı. ortak topiantıda bir söylev verGümülcineli tsmsil BPV burw di: lari giivenle yapabilmek ıçin şehre bir Fransız Somürge Biri'jri getirmijtı tz.nır'den Kacarak ve çekllerek gelen subay ve erata da her türlü hakareti reva görmüs: subaylara nıa^ş verdirmemiç, erat aç kalmış, firarlar yoğunlaşmıştı. Bazı subaylar dükkân açarak veya baş ka isler yaparak karınlanm do yurmaya çabalıyorlardı. Bur.lar yetmezmiş iib' çeteler ortalığı sarmıştı. Koyler. kaşabalar, hatta Bursa'da soygunlar sayısızcfı Fransız birlikleri topraklanmıza misafir olarak gelmişlerdir. Askeıi yöntem geregince subay ve erat birbirlerine selâm vermek zorundadırlar. Bunun ıçin size Fransız Kuvvetleri Temsildsini tanıtıyorum. Rütbesı binbaşıdır. Binbaşı rütbesine kadar her subay kendisine selâm vermek zorundadır. Subaylarının rütbelerine göre, misafirlere nezaket geregi selâm »erilecektir. Ayrıca Temsilci. burada misafir bulunan Fransız subay ve eratına tebligatla Türk ordusu rütbelerini ögretecektir. Her Fransız subay ve eri. üst nitbedeki Türk subayına selâm vermek zorundadır. Bu konuşma gerçekte Fransız subayına haddini bildirıyordu. İKİNCİ BÖLÜM Anadolu Ihtilaline Doğru İlhan SELÇUK BeUiz Sami Bey Fransız subayına haudini biluitipot yorduk. Ermenilere verilmiş mai lan alıp sahiplerine vermeye, Hürriyet ve îtilat Şubelerınin kapatılmasına başladık Askeri düzenlemelere. Dırhklenn eksıklenni gidermeye. rnilli amaçlan saglayacak kuvvetleri toparhra>a yöneldik. Ermeni Taktil ve Tehcın (öidürmesürme) ile ilgili görülerek tutuklananların tü münü napisten çıkardık. Vali Osman Beyı de , tahlıye ettik. Tehcır ve Taktil Divanı Harbının çalışmasını durdurduk. Subayların maaşlan artık veriliyor. durumları düzelıvor, bırçok laşe ve para kaynağı bulunuyordu. Bu gimlerde bazı adamlar evlerinde ö!ü bulunmaya. ya da kaybolmaya başladı. Bunlar Milll Mücadeleye iha» net edenlerdi. (1) Sonradan 150 liklerle dışına kaçtı furt YARIN İSTANBUL G EZ İ M MALKOCOÖLU yazan veçizen.Ayhan BAŞOĞLU BANYA LUKA'NIN TOPLARI TİFFANY JONES Eylemler Bursa'da bir ordu otoritesi kurmaya. bitkin, yılgın, ve korkmuş halkı canlandırmaya çalışı gınıııııııııııuıuuııııııııııuıuutuııııuHBiıını ı:ııııu1.;.<mı<miiuııı«ııııiüiiı||ııiH^ SUNAR GARTH Yeni Krallar Yeni Soytarılar İLHAN SELÇUK Devlet însan mı? VEDAT GÜNYOL Kahramanlar Doğmalıydı Şevket Süreyya AYDEMİR 1 = İl ll Olümsüz Oyun OKTAY AKBAL Biifün Kitapçılarda bulunur ÇAĞDAŞ YAYINLAR tSTEME ADRESt CAĞALOĞLU HALKEVÎ MELtH CEVDET ANDAY SOKAK 3941 ıtnı u H u ıı J t ııt ı uı ı ıı ıui ını ııumuuHHHHituıuHiııt ı»111 ıı 111 rı t ıı tı ıı ı nı u ıi 11 n n H 11 H tı t i ı m m ıı ım ımmıı ırnıııuüunımnııın nnnı luaıuuıauıuııuıuııı 111 u u«11: ı î utuunuııuutıuıuu ııuuu ııu ııuuııııı ı uıııuııiimuuıııuiuu uuiuu HU Yeni Tanrılar