23 Aralık 2024 Pazartesi Türkçe Subscribe Login

Catalog

Months
Days
Pages
DÜNYAULAR,GELECEGİNİZ TEHÜKEDE... iki beyinli / A\ ' âdâlTt michael y§3/ UYCAN YAYINLARI crichton Cumhuri 50. yıl, sayı: 17803 Kurucusn: nJNUS NADÎ 24 Şubat 1974 Pazar SÖZLOK DİZİMIZ İngflizce Türkçe 2 0 TL Tiirkçe İngflizce 20. TL. Fransızca Tiirkçe 20. I X . Tiirkçe Fransızca 25. T L Her bîrl en buyük sözlükler kadar yararlı, plastik ciltli, mükemmel baskılı... REMZI KlTABEVf Genel Dağıtım BATEŞ Alman îktisat Bakanlığının hazırladığı raporda şirketlerin yolsuzluğu belgelendi Raporda uluslararası beş petrol şirketinin muhasebe kayıtlarını tahrif ettiklerini ve Avrupa'da sunî petrol darlığı . yarattıkları belirtildi SPD Milletvekili Noelling, «Çok uluslu dev tekeller, petrol bunalımından yararlanarak tüketici kitleyi insafsızca sömürüyor» d e d i "Petrol şirketleri vergi kaçırıyor,, islâm Zirvesi ajadığntuB eağda dfauel ^ J ^ m e l l e r üzerine oturtul,1 \ mak istenea politik atı^" lunJar ister istemeı yadırganıyor. Layik Türkiye Cumhuriycti temsilcilerinin de katıldıgı görkemli bir cuma namanndan sonra Lahor'da açüan İslâm Zirve Toplantısını bu bakımdan çağ dısı (anskronik) bulduğumuru bclirtmeliyiz. Toplantı, on vedisi Arap. on dordü Afrikalı, besi de Asyalı olmak üzere 36 müsluman ulke delegasyonlanndan oluşmaktadır. Basta Soudi Arsp Kralı Faysal. kitni delegasyonlar doğrudan doğnıya deviet başkanlan tarafından yönetUmektedir. Halkının önemli bir böliimü müsluman olmadığı halde Uganda Deviet Başkanı esld boksor İdi Amin, Lahor'daki İslâm Zirvesine bizzat gitmeye önem vennlştir. Bunun yanuıra kendisi hıristiyan an» ülke halkının erici çoğunlufu müsluman oian Senegal Cumhurbaskam Leopold Sedar Senghor da toplantıy» bir delegasyon göndennistir. İran Şahı Rıza Pehlevi'nin Libya dik. tatörii Kaddafi ile arası iyi olmadıfı, Ürdün Kralı Hüseyin de Filirtin Kurtuluş Hareketi önderi Arafafla geçinemedjği Içta İslâm Zirvesine kendileri katılmamıj]ar, blrer delegasycm göndermekle yetinmislerdlr. Irak ise cadere gözlemci olarak Lahor'da bnlunmaktadır. Giındemde neler bulunduğnnu tam bilmiyorsak da Filistin ve Kudüs konulan ile Arap İsrail ilişkilerinin baş sıralarda ele alınacağı kuşkusuzdur. Özellikle kutsal topraklar üzerinde Kral Faysal m kesin ve uzlasma kabnl etmez istekleri vardır. Dünyanın en zengin petrol kaynaklanndan birini elinde tutan sayın Kral, Kudüs ün her dine, her mezhebe açık uluslararast bir statü ile yönetilmesine karşıdır. Buranın mutlaka bir islâm kenti haline getirilmesi hususunda, hiç bir ödün vermeksizin direnmektedir. Öteki müsluman ülkeleri bu konuda daha yumuşak bir politikadan yanadırlar. îsrailin ele geçirdiği topraklardan çekilmesi sorununa gelince; bu konuda müsluman olmayan bir çok devletler de Araplan desteklemektedirler. Hatta dinsiz Sovyel Rusya bile İsraU'in işgal ettiği topraklan bırakması tezini aavunmaktadır. (DIŞ HABERLER SERVİSİ) BONN Batı Almanya îktisat Bakanlığı tarafından hazırlanan gızli bir raporda, uluslararası beş petrol şirketinin muhasebe defterlerini tahrif ederek vergi kaçırdıklan, fıyatlarla dıledıkleri gıbi oynayarak iç pazarda tekel kurmayı amaçladıkları ve Batı Avrupa'da suni bir petrol darlığı yarattıkları belirtllmiştir. Raporda suçlanan uluslararası beş petrol şirketi, ESSO, MOBÎL, SHELL, BP ve CHEVRON'dur. l Petrol şirketlerinin sözcüleri, raporun basına sızması üzerine yaptıkları açıklamalarda raporda yeralan suçlamalan «gerçek dışı» olarak nitelemışlerdır. na gönderllmek Uzer« hanrlanan sekız sayfalık raporun basına sızması üzerine Batı Alman İktisat Bakanlığı uzunca bir süre herhangi bır yorum ya da açıklamada bulunmamıştır. Daha sonra konuşan Batı Alman İktisat Bakanı Hans Friderichs, raporun basına sızdınlmasını eleştirmis, şirketlerle ilgili arastir, (Devamı Sa. 7, Sü. 1 de), Ankara Tabip Odası, tutuklulara kötü davranan Dr. Denli'ye 2 ay daha meslekten men cezası verdi ANKARA, (CıunhuTİyet Bflromı) Ankara Tabip Odası Onur Kuru' lu, bütün çağrılara rağmen sa' vunmasmı yapmayan ve 12 Mart' • tan sonra gözaltına alınan ve , turuklanan kişilere kötü davran! dığı öne sürülen askerl doktor Metin Denli'ye «2 ay süre ile sa' natını lcradan men» cezaaı Ter1 miştir. ı (Deranu Sa. 7, St. t de) < Bir ABD Senatörü haşhaş ekimine başlanırsa Türkiye'ye tüm ekonomik yardımların kesilmesini istedi DIŞ HABERLER SERVİSt CHF MSP Hükümetinin haşhaş ekimi ile ilgili yasak kararını gözden geçireceğini açıklaması, bu konuda ABD ile goruşmeler yapılacağuıın bildirılmesi ve son olarak da Tarım Bakanı Korkut özal'ın verdiği bir demeçte haşhaş ekimine önümüzd«ki dönemde baslanacağım söylemesi ABD Kongresi'nde ilk yan kılarını yaratmaya başlamıştır. Amerikah Senatör James Buck ley, Washington'da verdiği demeçte, Turk Hükumetmin haşhaş ekimine yeniden izin vermesi halinde ABD'nin Türkiye'ye yapmakta olduğu tüm ekonomik yardımı kesmesini önereceğini açıklamıştır. Anadolu Ajansımn Washington kaynaklı haberine göre, Cumhu(Devamı Sa. 7, Sü. 4 de) Enerji tasarrufu konusunda alınan yeni tedbirler açıklandı • BAZI ÎŞYERLERÎ VE DÜKKÂNLAR YALNIZ GÜN IŞIĞI SÜRESİNCE ÇALIŞACAK, İSTEYEN SANAYİCtLER HAFTA TATİLLERİNÎ PAZARDAN BAŞKA GÜNLERE KAYDIRABİLECEKLER ANKARA Hükümet yayımladığı bir bildirıyle enerji tasarrufu konusunda alınacak tedbirleri açıklamıştır. Bildiride; sokak lâmbalannın azaltılması, reklâmların ışıklaıv dırılmaması, fabrikalarda ve ışyerlerinde aydınlatmaların en düşük seviyede tutulmasıyla ilgili tedbirlerin titizlikle uygulanacağı belirtilmiştir. «İnsafsız sömürü» öte yandan, Batı Alman Îktisat Bakanlığınn gizli raporunun aynntılarını basına açıklayan koahsyon ortağı Sosyal Demokrat Parti (SPD) milletvekili Willıam Noelling, «Çok uluslu dev tekeller, politik amaçlarla düzenledıkleri petrol ve enerji bunalımından tüketici kitlesini insafsızca sömürmek yolunda yararlanmaktadırlar» demiştir. Avrupa Ekonomik Topluluğu İslâm Zirvesinde tsraiVin; Kudüs dahil Arap topraklarından çekilmesini sağlamak için Jıertürlü tedbirin alınması kararlastırildı [DIŞ HABERLER SERVİSt] LAHOR İslâm ülkeleri Zirve Konferansının dünkü oturumunda, Ortadoğu sorunu, Kudüs Filistin halkmm haklan ve üçüncü dünya ülkeleri arasındaki dayanışmanm pekiştirilmesi konuların. da önemli kararlar alınmıştır. Dünkü oturumlarda kabul edilen iki karar tasarısı, İsrail'in Kudüs de dahil olmak üzere, Arap topraklarından derhal çekilmesini istemekte ve bu çekilmeyi sağlamak amacıyla îslâm ülkelerince bütün uygun tedbirlerin alınacağını beElindeki zengin olanaklarla La lirtmektedir. hor'da ağır basan, üstelik İslâm İslâm Zirve Konferansı, Kudüs' Zirvesinin bu seferld toplantısını ün Musevileştirilmesi yolundaki cebinden para ödeyerek sağladı her çeşit girişime karşı çıkmış Kuğı soylenen sayın Faysal ve onun düs'ün Arap egemenliğine yenidestekleyicisi sayın arap seyhJeri den verilmesinin hayati önem tane denli başarı sağlayabilecekler şıdığı belirtilmiş ve bunu sağladir? Ortadoğu sorununda doğru mayacak hiçbir çözümün îslâm dan çıkarlan bulunmayan ama ülkelerince kabul edilmeyeceğini ekonomik kalkınnıalaruıı gerçek açıklamıştır. leştirebilmek uğruna enerji geBu arada Konferansın dün sareksinimi içinde çırpuıan yoksul Afrika müslümanlan sayın Fay bahki oturumunda Şeyh Muciburrahman ba$kanhğmda Lahor'a sal'ın bu sert tutumu karşısında ne yapacaklardır? Yartn öğ gelen Bangladeş Heyeti de katılmıştır. retıeceğiz. Bu arada Pakistan Başbakanı Lahor Zirve Toplantısınm en Zülfikâr Ali Butto, toplantıda büyük başarısı, şimdilik Banglasürpriz olarak karşılanan bir deş'in Pakistan, İran ve Türkikonuşma yapmış ve zengin petye tarafmdan resmen tanınmış rolcü ülkelerin servetlerini sz olmasıdır. Görkemli cuma nama gelişmıs üçüncü dünya ülkelezına yetişememis olsa da bir Ban riyle paylaşmalannı istemiştir. gladeş heyeti dün Lahor a ulaşZirve gündeminde yalnız Ormıs, görüşmelere katıbnıştır. Böy tadoğu sorunu bulunduğundan. lece birbirüıden kopan iki müsButto'nun petrol konusunu orluman topluluğu barışmış olmak(Devamı Sa, 7, Sü. 3 de) tadır. Bağımsızlığını kazandığuıdan bu yana Hindistan'ın desteğinden yararlanan genç devletle 15 YILLIK CEZASI iliskUer knrabilmesi, Pakistan lideri sayın Zülftkâr AJi Butto he•abına kusknsuz büyük bir ba KESİNLEŞEN fandır. Ama İslâm Zirvesi dedikleri çağ dışı bir kurulus ol KUDRET BAYHAN masaydı, aynı dine bağlt bu iki toplurau karsıhklı düsmanlık PARİS'TE BİR tan kurtanp birbirlne yaklaştırmak olanagı yine de bulunamaz CEZAEVİNE ınıydı? Hele bn yaklaşmanın eerçeklestirilemediğini bir düsiine KONULACAK lim. o zaman İslâm Zirvesi deyi mi boş bir söz olarak havada kal. K. DAPONTE mayacak mıydı? Batılı gazetelerin süper Mac VARİS Esrar kaçakçılığınhiavel diye adlandırdığı, her bu dan 15'er yıla mahkum olan esluştuğu Arap lideri ile kucakla ki Senatör Kudret Bayhan ile fip sapur şupur öpüsen yahu şoförü İbrahim İkier. Temyizce di asıllı ABD Dışişleri Bakanı Kissingere soralım, yanıtı o ver de onavlanan cezalannı çekmek üzere Paris yakınıanndaki bir «in. cezaevine nakledileceklerdır NAOİR NADİ (Devamı Sa. 7, Sü. 2 de) Hükümet bıldirisine gdre; mağaza ve dükkânlarla vardiye çalışan ışyerlerınin yalnız gun ışığı süresince çalışmaları ıçın gerekli kararlar yetkili mahalli kuruluşlarca alınacaktır. Bu arada tek. ya da iki vardiye halinde çalışan sanayicilerin çalışma sürelerıni saat 17 ile 23 arasındaki sürenin dışına çıkarmalarını sağlayıcı tedbirler almalan da gerekli olacaktır. Isteyen sanayıciler de elektrü enerjisi fağladıkları kuruluşlarla temasa geçerek hafta tatıllerıni Pazar riısındaki bir günde yapabiİPceklerdir. Bllriırlde ayrıca, butün oto produktor santralların üretımlerine devam ederegı, daha once durdurulmuş olan bu fur santrallenn çahştlrılmasinın sağlanacağı da belırtilmektedir. Valilenn, Beledıve Baçkanlarınin ve diğer görevli sorumluların bu tedbirlenn alınmasını saglamalarının ya da teribirlerın ahnmasına yardımcı olmalarının gerekli olduğu belirtilen bıldirı. şövle son bulmaktadır«Hükümelimizde elektrik ihtiyacının uzun dönemde güvenilır bir sekilde karşılanmasıyla ilgili butün tedbirler alınmakla beraber geçici dönenı içm tasa sürede ba^ka olanaklar bulunmadığından vatandaşlanmızdan bu hususlara gereken özen içinda ve daha ?üç durumlara düşülANKARA (Cumhuriyet Bürosu) memesi için vardımlannı bekleBakanhklararası Ekonomik Ku mekteyiz ve bu mılli davada gösrul bir süredir devam eden çalışmalarını dün tamamlamış, Ku terecekleri anlavışa ve yardıma şimdiden tcşekkür ederiz.» rulun almış olduğu zam kararlan dun saat 17.25'de Başbakan Bülent Ecevit'in başkanlığuıda topDEVLET BAKANI lanan Bakanlar Kurulu'nda görü 4C yıl 6nceki tarifeden yararlanmak isteyenler uzun süre kuyrukta bekleıneyi de göıe aldılar şülmeye başlanmıştır. Başbakan Bülent Ecevit, dün j EMRE, VAKIF Cumhurbaşkanı Fahrl Korutürk TESISLERINI ile olağan haftalık görüşmesini yaptıktan sonra gazetecilere zam TURİŞTİK OTEL konusunda bugün bir açıklama meği yiyerek bu özlemlerini ji ba, döner, salata, pilâv ve kom ğu yemek yemek için lokantanın Yalçın DOĞAN yapılacağıru sanmadığını söyle VE EĞLENCE YERİ derdiler. posto'dan olusan bir yemek 55 önünde uzun kuyruk meydar.a miştir. Halk arasında «Konyalı» ola kuruşa yemyordu. 5 Kuruş da getirirken polis düzen; sağlamak rak tarunan Konya Lezzet Lo bahşış verilıyordu. Konya Lez ıçın gerekli tedbirleri almış, buEcevit, Cumhurbaşkanı Koru OLARAK türk'ün sağlık durumunun çok Uzun süredir ete hasret kalan kantası dün Sirkeci Şubesinde zet Lokantası'nın şımdiki sahibi, na rağmen trafik zaman zaman KİRALAYANLARIN iyi olduğunu bildirmiş ve şunlalar, salatayı, kompostoyu lokan halka kırk yıl önceki tarıfeyi uy aynı menüyü «dedesınden kalma aksamıştır. Dün öğleyin 12 14.30 n söylemiştir: ta vitrinlerinden izleyenler dün gulayarak 55 kuruşa yemek ver fiyatla» halka uyguladı. arası yapılan serviste iki bıne MUKAVELELERİNİN Çok kalabalık bir halk toplulu«Konyalı»da 55 kuruşa öğle ye di. 23 Şubat 1934 tarthinde çor(Devamı Sa. 7, Sü. 4 de) «Sayın Cumhurbaşkanımıza haftalık olağan ziyaretimi yap YENİLENMEMESİNİ tım. Kendllerinin sıhhati çok İyi. Bu bakımdan çok memnuİSTEDİ cum. Kendılerine bir haftalık çalışmalanmız hakkında tnaruANK.4RA Deviet Bakanı Sü zatta bulundum. leyman Arif Emre. Vakıflar GeBugün (dün) öğleden sonra nel Müdürlüğüne bir genelge gon Bakanlar Kurulu var. Bakandererek. Vakıf tesislprinin amaçlıklararası Ekonomik Kurulun larma avkın işler için kullanılçahşmalannı bıtirmesinı beklımamasını ve bu tesislerden kiyoruz. Bakanlar Kurulu toplan raya verilip de turistik otel, eğtısından sonra açıklama yapaJence yeri veya içkili lokanta obiliriz. Ama o açıklamanm da larak kullanılanların mukavelebugün olacağını zannetmiyolerinin yenılenmemesini istemişrum. Bakanlar Kurulu bugün tir. başlar fakat her halde bugün Emre. genelgesinde, amacı dıbitmez.» şmda kirava verilen yerler için Öte yandan Özellikle petrole ya hazırli. lacak olan kira şartname pılacak zammın çok teknik bir ko lerinde de bu nususlarm temel şart veya âmir hüküm olarak yer nu olması nedeniyle çalışmaların almasını bildirmiştır. uzun süreceği ve bakanların Emre. Vakıflara ait. musakkaf alınacak kararlar üzerinde düMüdürü ve Yönetim Kurulu ü ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Doğan KATIRCIOĞLU şüncelerinı bıldırmelerinden ve vsya gayri musakkaf Vakıf gay yesi Emil Galip Sandalcı, eski TRT eski Genel Müdürü Geikna olunmaîarından sonra nınmenkTillerin okul. vurt, hasGenel Müdürün hakkuıda uygu «Sol Yayınlan» sahip ve yönetneral Musa Öğün'ün, görevine ladığı işlemlenn iptal' ıçın Da j meni Muzaffer Erdost hakkında hal karara varılacağı bır hütane. ibadethane, kütüphane, ima Istanbul 5. Ağır Ceza Mahkeson verdiği TRT Dıs Haberler kümet üyesi tarafmdan belirtılrethane, darülaceze, müze ve nıştay'da açtığı davayı kazana j verilmiş olan 7,5 yıllık bir mahkumiyet karan, Yargıtay tarafm mesinde başlıyan «Türkiye Halk miştir. (Devxmı Sa. 7, Sü. 1 de) f rak. görevine dönmeye hak ka ' dan bozuhnuştur. Kurtuluş Partisi ve Cephesi» dazanmıştır. Muzaffer Erdost, çevirip ya vasının dünkü ilk duruşmasuıda ADALET BAKANI: yımladığı «Halk Savaşı, Halk sanıklardan Ali Alpaklı ile S ı m Danıştay karan Ordusu» adlı kitaptan dolayı, bır Öztürk tahliye edilmiştir. «AFTAN ÖNCE Sandalcı ayrıca, Sıkıyönetim Sıkıyönetimin sona ermesi nesüre önce Ankara 3. Ağır Ceza tarafmdan bır sure tumklanma Mahkemesi tarafından 7,5 yıl a deniyle Sıkıyönetim mahkemeleDİN ADAMLARI sı ile ilgili olarak açtığ tazrn: ğır hapis cezasma çarptınlmıştı. rinin görevsizlık karan verdiği nat davasıru da kazanmıştır. Erdost'un avukatı Halit Çelenk bu davanm dosyasıyla iddianame MAHKÛMLARA TRT Dış Haberler Müdürlütarafından temyiz edilen bu mah si Istanbul Cumhuriyet Savcüı ğına gönderilmiş ve Savcı Yardım NASİHAT EDECEK» ğü gorevıni Tyürütmekte ılcen, kumiyet karan, Yargıtay 8. Da cısı Feridun Erkon'un hazırladığı dış basında ürkiye nakkında iresi tarafından «Bir eerekçeye çıkan yazıları «Dünya sorunları« dayanmadığı» öne sürülerek bo yeni iddianame ile Ziya Yılmaz, Adalet Bakanı Şevket Kazan,! adı altında hizmete özel bir Sım Öztürk, Cengiz Solak, Zekı zulmuştur. affm şeklini milletin tayin ede bulten halinde derleyen Emil Öte yandan yine Erdost'un çe Öztürk, Faruk Koz, Ali Alfatlı ceğini belirtmiş ve «Mıllet isteğiGalip Sandalcı, bültenın 1971 virip yayımladığı «Sosyalist Eko ile İlyas Aydın, Gülten Çayan nin ağırlığını Meclislere ve hıi temmuz sayısında suç unsuru (Mahir Çayan'ın eşi), Enver Ü(Devamı Sa. 7, Sü. 3 de) kümete hissettirir. Hissettirdiği şe. bulunduğu gerekçesi ile Sıkıyönal, Osman Tokcan, Ercan Erkil de Af Kanununu çıkarmaya j netim makamları tara/ından 11.8. ciyas, Sedat Ülker, Cemile Çerzorlar. Bugün millet, anarşik ey 1971 tarihinde gözaltma almaçel, Mustafa Karadağ ve makyajcı lemlere katüanlann affına kar , rak hakkında TCK'nun 142/4, 5, Faik haklarmda dava açılmıştır. şıdır. Ancak ilerde millet buna 6 ve TCK'nun 159/1 maddesı geda ağırhğını koyar, affettirebilir» reğince kovuşturma açılmıştı. Dünkü duruşmaya sanıklardan demiştir. Fakat yapılan yargılaması sonun tutuklu bulunan Ziya Yılrnaz, Sırn Öztürk, kardeşi Zeki ÖzKazan. Diyanet îşleri Başkan da işlenen fiilin suy sayııamatürk, Cengiz Solak, Faruk Koz lığıyla diyalog halinde bulunduk yacağı gerekçesı 5.11972 tarihinve Ali Alfatlı getirilmişlerdir. lannı, affın çıkacağı bugünlerde de Ankara Sıkıyönetım Komutanlığı 3 Numaraü Askeri MahMahkeme, soruşturma sonunda vaizlerin haftada üç saat mahkum kemesince beraat karan verilhenüz ele geçmemiş olan davanın ve tutuklularla görüşerek onlara diğer sanıklarını ise geçici olarak bir kez daha suça yönelmemele miştir. Ancak tahıiyesinden son ra görevine dönen Emil Galip davadan çıkarmışhr. rinin teminine çalışüdığını söySandalcı'yı TRT Geneı Mııdülemiştir. Sıkıyönetim mahkemesince Srü Musa öğün. nem görevıne lüm cezasma mahkum olan ve Adalet Bakanı, dün Istanbul'da başlattırmamış. hem de unuklu Yazan ve çizen bu cezası Askerî Yargıtayca da Bayrampaşa, optaşı ve Paşakakaldığı tarıhlerde tahakkuk eden oniylanmış bulunan bu davanm pısı ceza ve tutukevlerini gez ücret ve tazminatlarj kendısıne bı. numarab sanığı Ziya Yılmaz, miş ve tutuklularla görüsmüştür. Ayhan ödetmemişti. mahkemeye tomsonlu erlerin kor Mahkum ve tutuklulardan cedonunda getirilmiîtlr. Duruşma zaevlerine girme nedenlerini uBu kararlar üzerine Sandaln BAŞOĞLU sırasında da tomsonlu erler mahnutmamalarını. geleceklerir.e Damştay'a başvurmuş Oanıştsv i keme kapısında beklemişlerdir. bakmalarına ve cezaevinö*e kal 5 Dairesi Genel Müdüı Mı«a 4. SayfamızHa Başkan Ziya Yılmaz'a daha öğün'ün 24.12.1972 günlü işlemmayı «Öğunme» olarak göster(Devamı Sa. 7, Sü. 3 de) (Devamı Sa. 7, Sü. 6 da) (Devamı Sa. 7, Sü. 2 de) Hükümet, Ekonomik: Kurulun saptadığı zamları görüşmeye başladı Yer bulabilenler 55 kuruşa öğle yemeğı yedi Musa Öğün'ün görevine son verdiği TRT Dış Haberler Müdürü, kararın iptali için açtığı davayı kazandı Çevirmen Erdost'un 7,5 yıllık cezasmı Yargıtay bozdu Ağırcezada başlayan THKP davasında iki sanık salıverildi Malkoçoğlu'nun yeni serüveni MACLUP KAHRAMAN
Subscribe Login
Home Subscription Packages Publications Help Contact Türkçe
x
Find from the following publications
Select all
|
Clear all
Find articles published in the following date range
Find articles containing words via the following methods
and and
and and
Clear