Katalog

2 Akademi 30 Ağustos 2017 Çarşamba Yeryüzündeki hayat, evrim ve semantik kalpazanlar Bülent ?KİMDİR Şık I Evrim teorisi ne anlatır? Hayat üzerine bildiğimiz hemen hemen her IIşeyi. Charles Darwin’in (18091882) Evrim Teorisi’nin kendisi evrim geçirdi. Bülent Şık, 22 Kasım 2016 tarihli 676 sayılı KHK ile ihraç edildi. Akdeniz Üniversitesi’nde öğretim üyesiydi. Gıda mühendisi. Ankara Büyükşehir Belediyesi ODTÜ ormanından yol geçirmek istiyor. Geçecek yol en az 10 bin ağacın yok olmasına neden olacak. Bu tip yıkım projelerine siyasal iktidarın “kesilecek her ağacın yerine en az iki katı ağaç dikeriz” söylemi eşlik ediyor. Dikip dikmediklerini bilmiyoruz. Zaten ağaç dikmek suretiyle bir ormandaki bitki ve diğer canlı türleri arasındaki karmaşık ilişkileri var etmek çok zor. Olağanüstü bir çaba ile on yıllar içinde yoktan var edilen ODTÜ ormanı gibi bir doğal ortamı korumak salt bu nedenle bile çok önemli. Bitkileri hayvanlar âleminin aşağısında yer alan, basit canlılar sanıyoruz. Bu derin bir yanılgı. Yeryüzündeki hayatın en asli oluşturucularından biri bitkiler. Dünya bir bitki gezegeni. Son yıllarda bitki nörofizyolojisi alanında gerçekleştirilen çalışmalar bitkilerin dış dünya hakkında bilgi topladıklarına, kimyasal moleküller aracılığıyla birbirleriyle iletişim kurduklarına işaret ediyor. Duyu organları biz insanlardan çok daha hassastır. Bir ormanda yaşayan ağaçlar birbirleriyle kökleri vasıtasıyla besin öğeleri nı hem kendi hem de bizim yaşamlarımız üzerinde olağanüstü bir belirleme yeteneğine sahip olduklarını yeni fark ediyoruz. Bu sessiz dünyayı ancak son 2030 yıl içinde daha iyi anlamaya başladık. Bu anlayış insan ve doğa ayrımını silikleştiriyor; bakış açımızı insan merkezci bir perspektiften uzaklaştırıyor. İnsan kendisini doğal hayatın ne kadar dışında ya da üstünde tasvir etse de evrim teorisi bize bunun doğru olmadığını gösteren IIIbambaşka hikâyeler anlatıyor. lar”. Oysa doğa insan için asla bir “dış dünya” değil, insanın da içinde yer aldığı bir/tek dünyadır. Yaşadığımız gezegendeki hayat, göz kamaştırıcı bir çeşitlilik ve karmaşıklık içeriyor. Hayat çok parçalı, çok merkezli; kökleri bu gezegenin dışına, evrenin başlangıç anlarına değin uzanan bir ilişkiler ağı ya da bütünü. İnsan bu bütünlüğü kavramak, varoluş denen sırrı çözmek için binlerce yıldır düşünüp dursa da anlayabildiği tek şey bu sırrın sürekli ötelendiği. Ne yaparsak yapalım bu sır hep saklı kalacak belki. En büyük sır hep saklı kalandır; öyle de ledi ve dallanıp budaklandı ki hemen her akademik disiplinde izini sürmek mümkün. Günümüzde sadece biyoloji biliminin değil jeoloji, ekoloji, antropoloji, zooloji, paleontoloji, moleküler biyoloji, başka gezegenlerde hayatı ve nasıl evrimleşebileceğini araştıran eksobiyoloji gibi disiplinlerin ku Vrucu teorik zeminini oluşturuyor. Gezegenimizdeki milyonlarca canlı türünden müteşekkil hayat daima karşılıklı bağımlılıklara dayanan bir örüntü oluşturarak yol alıyor. Tıpkı bir araya getirilen yapboz parçalarının anlaşılır bir görüntü açığa çıkarması gibi. Aradaki tek fark, bu görüntüyü oluşturan parçaların zaman içinde değişiyor, kimi parçalar daha belirgin hale gelirken kimilerinin silikleşiyor oluşu. Her şeyin birbiri ile bağlantılı olduğu, usul usul bir yandan örülen öte yandan sökülen, desenleri sürekli değişen zarif bir örüntü bu. Bu örüntü içindeki hangi canlıya odaklanırsak odaklanalım zaman içinde fark ettiğimiz en önemli şey o canlının diğer canlılarla kurduğu ilişkilerin kar paylaşıyor. Yaşlı ağaçlar çeşitli zararlılara karşı nasıl bir kimyasal savunma yapılacağına dair bilgileri de genç İnsan ile doğa arasındaki ayrım, sınırları oldukça belirsiz, yapay bir ayrım. Doğa ilişkisel bir bütünlük ve IVğil mi? VImaşıklığı oluyor. fidanlarla paylaşarak onların hayatta insan türü de bu bütünlüğün ayrı Evrim teorisi yeryüzündeki hayatın Yeryüzündeki hayatı olanaklı kı kalmasına yardım ediyor. Bir orman calıksız bir üyesi. Hiç kuşku yok oluşumu üzerine bir teori. Tabir caiz lan pek çok unsur var. Örneğin yer daki yaşlı ağaçlar biyolojik çeşitliliğin ki doğanın kendisinden çok, bizim se her şeyin teorisi. Varoluşun sırrı yüzünün hayata elverişli olması Gol sigortası gibi ve yok edilmeleri orman “doğamız”dan kaynaklanan yapay bir na temas edebilmemizi sağlayan çok dilocks Bölgesi’nde yer almasından ekosistemi üzerinde çok ağır tahriba ayrım bu. İnsan, “doğası gereği”, do güçlü ve zarif bir teori. Darwin’in ev kaynaklanıyor. Gezegenimizin yıldı ta yol açabiliyor. Bitkilerin doğal ha ğayı karşısına alır. Bilen ya da bilmek rim üzerine öne sürdüğü kuramsal zına uzaklığı, yeterli bir atmosfer ba yatın sessiz, pasif üyeleri olmadığı isteyen bir özne olarak, doğayı “dış çerçeve zaman içinde öylesine geniş sıncı altında yüzeyinde sıvı su >> Akademi 30 AĞUSTOS 2017 Çarşamba SAYI: 17 Tek sayfa için boşluklu 6 bin, çift sayfa için boşluklu 12 bin karakterlik yazılarınız için adresimiz: [email protected] İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç l Genel Yayın Yönetmeni: Murat Sabuncu l Yayın Yönetmeni: Özgür Gökmen l Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Faruk Eren l Görsel Yönetmen: Hakan Akarsu l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişliİstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam ve Pazarlama Danışmanı: Ayşe Cemal l Reklam Müdürü: Ayla Atamer l Tel: (0212) 343 72 74 l Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. Danışma kurulu l Ali Tayfun Atay, Antropoloji ve Sosyoloji l Ayşe Erzan, Fizik l Beliz Güçbilmez, Tiyatro l Gençay Gürsoy, Sağlık Bilimleri l İbrahim Ö. Kaboğlu, Hukuk l İlhan Uzgel, Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika l Korkut Boratav, İktisat l Necmiye Alpay, Dilbilim l Nilgün Toker Kılınç, Felsefe l Özdemir Aktan, Sağlık Bilimleri l Reşit Canbeyli, Psikoloji l Sefa Feza Arslan, Matematik l Uygur Kocabaşoğlu, Tarih ve İletişim l Zeliha Etöz, Sosyoloji ve Siyasal Antropoloji