Katalog

14 Akademi 30 Ağustos 2017 Çarşamba ABD’de Başkan’ın yargılanması Nazım Tural ABD Anayasası’nda düzenlendiği biçimiyle, impeachment (görevi kötüye kullanma suçlaması) Başkan ve sınırlı sayıda yüksek görevlinin, Temsilciler Meclisi’nce suçlanması, Senato tarafından yargılanması, suçlu görülürse görevden alınmasını öngören özel bir yargılama yöntemi olarak tanımlanabilir. Böylesine önemli bir yetkinin düzenlenmesine ilişkin anayasal boşlukların bulunması, konu üzerindeki tartışmaların geçmişte olduğu gibi günümüzde de sürmesine, yoğun politik ve hukuki tartışmalara neden olmaktadır. Impeachment, İngiltere’de parlamentonun gelişmeye başladığı 14. yüzyılda Avam Kamarası’nın iddiasıyla, Lordlar Kamarası’nın büyük bir jüri gibi yargılama yaptığı parlamentoya özgü bir yargı biçimi olarak, krala karşı güç kazanma yolundaki çabalarında kullanılan siyasi bir araç olarak görülmektedir. Kralın dokunulmaz olduğunun kabul edildiği bu dönemde, parlamentonun, kralı temsil eden bakanlarını ve yargıçlarını yargılamasıdır. Büyük ölçüde Teamül Hukuku’na (Common Law) dayandırılan bu yargılamalarla, yalnızca cezai suçlar değil, siyasi eylemler de impeachment konusu yapılmış, ölüme kadar varan çeşitli yaptırımlar uygulanmıştır.1 lImpeachment kapsamına giren suçlar Impeachment konusunda, tartışma ların en yoğunlaştığı bölüm, impeachment nedeni olabilecek suçların belirlenebilmesidir. Anayasada impeachment kapsamına giren suçların genel olarak ve ABD hukukunda yeterince açıklığa kavuşmamış kavramlarla gösterilmiş olması, kavramların yeterince açıklık kazanmamış bulunması tartışmaların başlıca nedenidir. Anayasanın 2. maddesinin 4. bölüme göre, impeachment nedeni suçlar başlıca üç bölümde düzenlenmiştir: Vatana ihanet, rüşvet ve diğer ağır Nixon’ın görev kusurundan ötürü yargılanmasını talep eden göstericiler. cürüm ve kabahatler. 1787’de toplanmış olan Anayasa Konvansiyonu’nda, diğer ağır cürüm ve kabahatler kapsamında ilk düzenleme olarak, görevi kötüye kullanma ve hizmet kusuru benimsendiği halde, bu düzenleme alt komisyonda, “vatana ihanet, rüşvet veya yolsuzluk’’ olarak değiştirilerek kabul edildi. Ancak, taslağın ele alındığı Komisyonda taslaktan “yolsuzluk’’ çıkarılarak, yalnızca vatana ihanet ve rüşvet bırakıldı. Konvansiyona bu haliyle sunulan tasarının yeterli olamayacağı, vatana ihanetin soyutluğu ileri sürülerek impeachment kapsamının genişletilmesinin zorunlu olduğu ifade edildi. Eleştiriler sonrası, maddeye rüşvetten sonra, kötü yönetimin eklenmesi önerildi. Ancak, bu terime de kaypaklığı, Senato’ya çok geniş yorumlama yetkisi vereceği gerekçesi ile karşı çıkıldı. Yerine “diğer ağır cürüm ve kabahatler” önerildi ve Komisyon sonuç itibarıyla maddeyi bugünkü biçimiyle benimsedi.2 Terimin öğretide değerlendirilmesinde, geniş yorumu benimseyenler, terimin kapsamına girecek eylemler konusunda, Kongre’ye geniş yetki verme yanlısıdırlar. Ancak, bu yaklaşım Kongre’ye politik bir araç olarak kullanılabilecek bir yetki tanıması nedeniyle eleştirilmektedir. Dar yorum yanlılarına göre ise, bu suçların belirlenmesinde, Kongre’nin yetkisi ne bağlı olmaksızın yürürlükteki ceza sistemine göre suç oluşturan, dava edilebilecek eylemler ölçü alınmalıdır.3 lImpeachment sürecinde izlenen usul Anayasa hükümlerine göre, usule ilişkin pek az kuralın yer aldığı, bunların da Senato’daki yargılamaya ait olduğu görülmekte, Senato’daki yargılama aşamasında uygulanacak usul kuralları ise Senato tarafından belirlenmektedir. Impeachment, soruşturmayı yürüten savcının suçlamaları belirleyen raporunun Temsilciler Meclisi’nce değerlendirilmesiyle başlamaktadır. Savcının suçlamaları Adalet Komitesi’nce ele alınmakta, suçlamaları yerinde ve impeachment için yeterli bulursa, belirlediği suçları madde madde gösteren bir impeachment maddeleri belgesi hazırlamaktadır. Komisyon görüşü ile bağlı olmayan Temsilciler Meclisi, görüşmeler sırasında değişiklikler yapabilmekte, suçlama maddeleri ayrı ayrı oylanarak, yargılama için basit çoğunlukla karar alınmaktadır.4 Anayasaya göre Senato, impeachment sürecinde yargılama yetkisine sahip bulunmakta, bu görev için toplandığında tüm senatörler yemin etmekte, Başkan’ın yargılanmasında Yüksek Mahkeme Başkanı Senato’ya ?KİMDİR Nazım Tural, Ankara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. Kamu hukuku alanındaki çalışmalarını, Avrupa sistemi, Batı’nın demokratikleşme süreci ve insan hakları konularında sürdürüyor. başkanlık etmektedir. Başkan’ın suçlu bulunması için üçte iki çoğunluk oyu gerekmektedir. Senato, yargılama sürecinde uyulacak kural ve ilkeleri belirlemeye yetkilidir. Başkanlığın belirlenen usul kuralları çerçevesinde, delil toplamaya, tanık dinlemeye, gerekli talimatları çıkarmaya yetkisi vardır. Yargılamada, suçlanan Başkan kendisini avukatlarla ve her türlü delili kullanarak savunabilmektedir. Tüm kanıtların toplanması, savunmanın dinlenmesinden sonra, tartışmalara geçilmekte, her suçlama maddesi için ayrı ayrı oylama yapılmakta, Başkan’ın görevden alınabilmesi için üçte iki çoğunluk gerekmektedir. Anayasadaki düzenlemeye göre yaptırım, görevden alınma ve ABD’de her türlü ücretli, fahri ya da güven gerektiren yoksunluktan öteye geçemez. Ancak, işlendiği kabul edilen suç, yürürlükteki yasalara göre takibi gerekli bir suç oluşturuyorsa ceza kovuşturması yapılabilir. lGeçmiş Impeachment uygulamaları Andrew Johnson’ın 1868’da yargı lanması, ABD tarihinde tüm aşamaları tamamlanan ilk impeachment uygulamasıdır. İlk uygulama olması nedeniyle, Anayasa’da çok sınırlı biçimde düzenlenmiş bu konunun öğreti ve politik çevrelerde etraflıca tartışılmasına ve önemini günümüzde de koruyan hukuki ve politik yorumların gelişimine önemli katkı sağlamıştır. Andrew Johnson, Abraham Lincoln’un suikast sonucu öldürülmesi üzerine, yardımcısı olarak başkanlığı üstlenmişti. Güneyden gelen >>