Katalog

10 GÜNCEL Bursa’nın anıt gibi ağaçları Levent Gencelli ursa doğal ve tarihi bir B anıttı, kollarını budadılar; boğazını sıktılar; akarsularını kirlettiler ama ülke turizminin tanıtım unsuru olmayı sürdürüyor. Tüm yanlışlara ve saldırılara hatta genetiğini değiştirme çabalarına karşın Bursa yaşıyor. Kentin asırlık çınarları dünden bugüne adına gelişme denilemeyecek bir arabesk büyümeye tanıklık ediyor. Kent direnmenin ekolojik tarihini adeta yeniden yazıyor. Bu ağaçların kabukları doğal güzelliklerle birlikte bir tarihi kentin nasıl yok edildiğinin izlerini taşıyan ‘‘mikro çip’’ kadar önemli. Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin 1997’de yaptığı envanter çalışmasına göre, kentte 100 yaşını devirmiş tam 833 anıt ağaç var ve bunlardan 13’ünün yaşı 608300 arasında. 599 yaşındaki İnkaya Çınarı, anıt ağaçların en ünlüsü ve en görkemlisi. Bu çınar, köyde kaldığı için çevresi baskılanmamış. Özgürce genişleyebilmiş. İnkaya’dan daha yaşlı bir başka doğu çınarı Hürriyet semtinde bulunuyor; Kadı Rumi mahallesinde önünden geçenlerin bile tarihinin farkında olamamasına içerlemeden yaşamaya çalışıyor. Hangi ay ekildi ya da bir tohum olarak savruldu bilinmez ama uzmanlar 1999 yılında yaşını 602 olarak belirlemişler ve yüzlerce ağaca yazdıkları gibi, ‘‘Doğal Anıttır Kesilemez’’ levhasını asmışlar. Bu çınar şimdi 608 yaşında. Başka ülkelerde olsa turistik turlarla gösterilecek yaştaki anıt ağaçların bilimsel bilgileri Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin arşivlerinde var. İki dönem öncesinin belediye başkanı Erdem Saker, oluşturduğu ekiple bu ağaçların künyelerini tek tek çıkarmış. Uludağ Üniversitesi FenEdebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Gönül Kaynak ile aynı bölümden Ruziye Daşkın ile Eyüp Erdoğan’ın, 1. Bursa Turizm Sempozyumu’na sundukları ‘‘Bursa’nın Anıt Ağaçları’’ başlıklı bildiriye göre, Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Yüksek Kurulu 28 Haziran 1988’de, ‘‘doğal yapısı, ölçüleri ve diğer özellikleri bakımından anıtsal nitelikler kazanmış bulunan ağaçlara anıt ağaç denir’’ kararıyla tescilin bir başka anlatımla ağaçların korunmasının yolunu açmış. Bursa’da tescil edilen anıt ağaç türleri ve sayıları şöyle: ADIM ADIM İSTANBUL PIERRE LOTI’NİN KAHVESİ yüp sırtlarının yeşilliği içindeki Mösyö Loti’nin kahvesinE deyiz. Sisle güneşin birbiriyle kucaklaştığı yarı ılıman bir kış gününde, İstanbul’a tepeden bakan bu tarihi kahvenin masalarından birine geçip odun kömürü üzerinde hazırlanmış halis bir İstanbul kahvesi yudumluyoruz. Türk’ü, yabancısı ne sevdalılar gelip gitmiş bu kahveye, kim bilir kaç bin fincan tüketilmiş bu eski İstanbul kahvehanesinde. Asırlık ulu ağaçların arasından çıkıp Haliç’e nazır masalardan birine oturarak kahvesini yudumlayıp, nargilesini fokurdatmış ünlü Fransız edibi Pierre Loti’nin sevmiş olduğu bir kız var. Yakalandığı kötü hastalığın pençesindeki güzel Çerkez kızı, gerçek adıyla Hatice’yi anlatan, yüzyılın başlarında Avrupa’da en çok satan kitaplar arasında yer almış ünlü ‘‘Aziyade’’ romanının, Loti tarafından kaleme alındığı yer burası. Pierre Loti’nin kısa bir dönem için de olsa, Eyüp’te kiralamış olduğu evde oturduğu günlerde, hemen her gün mezarlığın içinden geçen patika yokuşu çıkarak geldiği ve buradan İs Turgay Tuna tunaturgay?yahoo.fr tanbul’u seyredip dinlediği bu kahve aslında, günümüze gelmiş en eski İstanbul kahvelerinden bir tanesi. Yüzyılın başlarında Rabia Kadın Kahvesi olarak anılan bu mekanda Cuma günü tatillerinde çoğunluğunu neferlerinin, tulumbacıların oluşturduğu müşteriler gelip nargile içer, sohbet eder ve buradan İstanbul’un muhteşem manzarasını seyrederlermiş. İstanbul’da Fransa Sefareti’nin askeri ataşeliğini yapan, aynı zamanda da dönemin ünlü Fransız dergi ve gazetelerinde İstanbul’dan gönderdiği röportaj ve makaleleriyle Türk milletinin yanında yer aldığını üzerine basa basa vurgulayan Fransız yazarının adı; daha doğrusu takma adı, yıllar sonra gelip gittiği ve de çok sevdiği bu kahveye verilmiştir. Evet Pierre Loti’nin gerçek adının Julien Viaud olduğunu da ekleyelim burada. Tahiti dilinde lotus çiçeği anlamına gelen ‘‘Loti’’ ye bu adı vermiş olan kişi de, Tahiti adasının prensesi. Ünlü yazar görevli olarak çıktığı, bitmek tükenmek bilmeyen seyahatlerinden makalelerini ‘‘Pierre Loti’’ takma adıyla imzalayıp gönderirmiş. Onun İstanbul ve Aziyade’ye olan aşkı öylesine büyük, öy