Katalog

KÜLTÜR 13 lonuna aitti. Ayasofya’yı yaptıran Bizans’ın büyük imparatoru Jüstinyanus (527565) bu salonda kabullerini yapardı. Mozaiklerinin güzelliği dillerden düşmeyen sarayda mozaikler 1872 metrekarelik bir alanı kaplıyordu. Ülkenin değişik yerlerinden getirilen usta sanatçılarca adeta bir halı gibi tabana işlenen mozaiklerde metrekarede 40 bin mozaik parçası yer almıştı. 7.8. yüzyıllarda resim yasağı yüzünden mozaiklerin üzeri mermer levhalarla örtüldü ve unutuldu. İlerleyen yüzyıllarda Bizans gücünü yitirdikçe imparatorluğun korunması sorun oluyordu. Denizden gelecek tehlikeler dikkate alınarak saraylar Haliç kıyısına taşındı, eski saraylar terk edildi. Saraylar zamanın ve doğanın yıkıcı etkisiyle tahrip oldu. Üzerleri toprakla örtülen saraylar bölgesinde İstanbul’un Fatih Sultan Mehmet tarafından alınmasından sonra bir Türk mahallesi kuruldu. 1912’de 3 Haziran gecesi çıkan ve tüm İshakpaşa mahallesini yok eden büyük bir yangınla Büyük Saray tekrar keşfedildi. Yangın sonrasında mahalle terk edilmiş ve yanan evlerin altında Bizans’ın yapılarının kalıntıları belirmişti. koruması yeterince yapılamayan mozaikler her geçen gün tahrip olmaya başlamıştı. Bu nedenle, kazılarda gün ışığına çıkarılan Büyük Saray Mozaiği’nin kurtarılması, onarılması ve bilimsel çalışmalarının yapılabilmesi için Kültür Bakanlığı ile Avusturya Bilimler Akademisi bir araya gelerek ortak çalışma grubu kurdular. Prof. Dr. Werner Jobst bilimsel çalışmaların başkanlığını üstlendi. Bilimsel ekip l983’den itibaren 15 yıllık yoğun bir çalışma temposuna girdi. Çalışmalar büyük bir titizlikle tam yirmi sezon devam etti. Muhteşem eserler Öncelikle mozaiği rutubet ve nemden korumak gerekiyordu. Zeminden gelen rutubetin önlemesi için drenaj çalışmaları yapıldı. Mozaikler yerinden sökülerek Aya İrini Kilise’sinin üst katlarına taşındı. Arka yüzleri çevrilerek onarıma başlandı. Kopan parçalar tek tek yerine yerleştirildi. Mozaiğin altına sağlamlaştırılması için uçak yapımında denenmiş alüminyum petekli laminatlar yerleştirildi. Bu hafif yapı levhaları bir reçine yardımıyla kireç bazlı yatak harcı üzerine yapıştırıldı. Mozaiklerin yüzlerce yıllık kiri, mikro buhar püskürtücü aletleriyle temizlendi. Mozaikler büyük panolar haline getirilerek tekrar orijinal yerinde birleştirildi. Bu arada bu güzel mozaiklere yakışacak yeni bir müze binası yaptırıldı. Avusturya hükümeti çalışmalara 5 milyon dolar harcadı.. Her iki 15 yıllık çalışma Bizans araştırmacıları İstanbul’da ortaya çıkan yapı kalıntılarının Bizans’ın saraylar bölgesine ait olduğunu tespit edip kazılara başladı. Kazılar sırasında güney batıda ‘‘Büyük Saray’’ olarak tanımlanan yapının bir bölümü saptandı. Kazılarda büyük peristilli bir avlu, avluyla aynı eksende oturmuş apsisli bir salon ve bunların etrafında toplanmış çeşitli yapılarla birlikte muhteşem mozaikler ortaya çıkarıldı. Böylece 20. yüzyılda İstanbul’un en önemli arkeolojik buluşu yapılmış oldu. Ancak, çıkarıldıktan sonra ülkenin ortak çalışmalarıyla dünyada 6. yüzyılda yapılmış en büyük ve en muhteşem mozaik yeniden hayata kavuşturularak 1997 yılında tekrar ziyarete açıldı.