Katalog

Cumhuriyet Strateji 28 Temmuz 2008 / 213 G İsrailli uzmanlardan Golan tepelerindeki siperler... Zaslavsky de bu konuya açık bir şekilde dikkat çekmiştir: "Suriyeliler yarım milyonluk halkı ile kendi kontrollerine geçtikten sonra Golan’a yerleşme niyetlerini açıklamışlardır. Suriye’deki çevre koruma ve atık idaresi düzeyi düşünüldüğünde, bu nüfusun yaratacağı kirlilik, Galile’yi iğrenç kokan bir havuza dönüştürecek ve turizmi engelleyecek ve çok pahalı bir arıtma olmaksızın içme suyu temin etmek kesinlikle mümkün olmayacaktır(4)4." Böylece Suriye’nin tarımı geliştirme uygulamaları, alt yapı sisteminin inşası ve endüstri bölgelerinin kurulması ve Golan’daki yerleşim yerleri kimyasal kirletici maddelerin ve kanalizasyonun Galile Gölü drenaj sistemine kontrolsüz akması ve göldeki ekolojikdengenin bozulması söz konusu olacaktır. Bu gölün içme suyu olarak Suriye’nin inisiyatifinde olacaktır. Bir ulusun yaşamsal taşıdığı hayati önemin tehlikeye atılması anlamına kaynağının diğer bir ulusun iyi niyetine bağlı olduğu gelecektir. Buna örnek olarak da İsrail’in su böyle bir durum, Kliot’un çok doğru bir şekilde dikkat kaynaklarının Filistin’deki kirlenmenin etkisinde çektiği gibi(6), "bağımsız ülkelerin ancak tereddütle kalması verilmektedir. kabul edecekleri jeopolitik bir kısıtlamadır." Bu çıkmaz İsrail’in Golan’daki yerleşimcilerin su talepleri için durumun ciddiyeti, Oslo Antlaşmasının imzalandığı ve bölgedeki bazı suları küçük barajlarla depolama Golan’ın boşaltılmasının ciddi olarak tartışılmaya girişimleri olmuştur. Bu uygulamaların Galile Gölü’nün başlandığı, hem Rubin hem de Perez hükümeti sırasında beslenmesi üzerindeki olumsuz etkileri göz önüne tarım bakanlığı yapmış, Ya'acov Tsur’un sözlerinden de alındığında buradaki kontrolün önemi daha açık olarak anlaşılmaktadır: anlaşılmaktadır. Ancak diğer taraftan göle akan "Golan’ın su kaynakları ülkenin (İsrail’in) geleceği nehirlerin drenaj alanındaki fiziksel koşullar sürdüğü konusunda kritik, yaşamsal ve ulusun kaderini sürece, bu uygulamaların İsrail tarafından tespit ve etkileyecek bir öneme sahiptir. Söylemeliyim ki, bu kontrol edilebileceği de düşünülmektedir. suyun herhangi bir kaynakla değiştirilme olasılığını ben Diğer taraftan Galile Gölü’nden Sorumlu Kurumun bilmiyorum(7)." Golan Tepelerinde çöp toplama ve kanalizasyon arıtma gibi yöntemlerle kirliliği önlemeye çalıştığı SRAİL ÇEKİLİR Mİ? belirtilmekte ve İsrail’in boşaltması durumunda bu çalışmaların sona ereceğine dikkat çekilmektedir. İsrail’in, 1967 yılında savaş tarihinde "en kısa sürede en fazla toprak işgal etme rekoru"nu kırdığı Altı Gün Savaşı sırasında işgal ettiği Golan Tepeleri, İsrail ÖLÜN SONU ve Suriye arasındaki tüm barış görüşmelerinin bir İsrail Su Kurumundan Meir Ben Meir, Galile Gölü yerlerde tıkanıp, sonuçsuz kalmasının en önemli nedeni Kontrol Komitesi kurulmadan önce aşağıdaki olmuştur. açıklamayı yapmıştır(5): Ancak işgalinden 41 yıl sonra 25 Nisan 2008’de "Eğer Suriyeliler, gerekli kanalizasyon arıtma ve İsrail, Suriye ile arasında anlaşmazlık konusu olan diğer kirlenme önlemlerini almadan, yüzbinler olarak Golan Tepeleri'nden çekilebileceğini bildirmiştir. Golan’a yerleşirlerse, bu durum her hangi bir şüpheye İsrail’in Golan tepelerinden çekilmesi bir diğer yer vermeksizin Galile Gölü’’nün sonu olur." deyişle Galile Gölünün kontrolünü ve bunun sonucunda Bazı uzmanlara göre İsrail’in Golan’dan çekilmesi tüm su sisteminin mevcut işletme planını durumunda Suriye tarafında yalnızca kasıtlı bir kötü etkileyebilecek bir kontrolü devretmesi anlamına niyet olmaması bile Galile Gölü’nün geleceğini güvenli gelecektir. Bunun yanı sıra Galile Gölü’nden beslenen kılmaya yetmeyecektir. Gölde oluşacak büyük zararı yeraltı suyu rezervinin miktarı konusunda emin önlemek için Suriye kendi topraklarında etkisi çok az olabilmek mümkün olmayabilecektir. Örneğin İsrail’in olacak olmasına rağmen, kendi kontrolünde sınırları Golan Tepelerinden çekilmesi Suriye’yi Ürdün dışına akan suyun kalitesini garantilemek için Nehri’nin membasındaki akımı kullanarak büyük kanalizasyon ve atık su arıtması işlemlerine ölçekli projeler yapma konusunda özgür ülkelerindeki genel seviyenin üzerinde ciddi yatırım bırakabilecektir. yapacaktır. Aynı şekilde Suriye yazın yoğun kayıplardan Kurulduğu 1948 yılından bu yana çevresinde bir su sonra Galile Gölü’nü besleyen kışın akışa geçen suları güvenlik bölgesi yaratmaya çalışan ve bütün depolama veya yönünü değiştirme girişimlerinde komşularından su temin edebilmek için uzun erimli bulunmayacak veya en azından bu girişimleri İsrail ile politikalar geliştiren(8) İsrail’in Golan’dan çekilme koordineli ve antlaşmaya vararak gerçekleştirecektir. kararı su konusunu güvence altına almadan Gölün Kış sularıyla beslemesinde herhangi bir gerçekleşmeyecektir. Çünkü kurulduğundan bu yana azalma, İsrail’in su kaynağının kapasitesini tehlikeye hem artan nüfusuna su sağlamak, hem de bölgede sokacak ve büyük bir tartışma yaratacaktır. politik açıdan elini güçlendirebilmek için kaynaklar İsrail’in Golan’dan çekilmesi durumunda, göle giren yaratan İsrail kendisi için çok önemli olan bir su suyun hem kalitesi hem de miktarı büyük oranda C S TRATEJİ kaynağının kontrolünü kolayca bırakması düşünülemez. Bu durum ancak stratejik bir plan dahilinde ve bu "su kaynağı" üzerinden geliştireceği politik manevralar kapsamında gerçekleşebilir. 9 SUYUN MALİYETİ İsrail’de yayınlanan bazı resmi raporlarda Golan’dan çekilmenin İsrail su sistemini büyük oranda etkileyeceği ve bu su açığının planlanmış deniz suyu arıtma tesislerinde üretilecek suyla karşılanması gerekeceği belirtilmektedir(9). Bu raporlarda derin yer altı suyunun birim arıtma maliyeti 2535 cent deniz suyunun ise 7085 cent olarak verilmektedir. İsrail’in Golan Tepeleri’nden kayıtsız şartsız çekilmesi durumunda mevcut yapay su üretiminin yıllık miktarı iki veya üç katına çıkacaktır. Ancak İsrail’in bu alana bu yüzyılın başından itibaren plan kapsamında büyük yatırımlar yaptığı görülmektedir. Suriye ve İsrail arasında Golan Tepeleri konusunda yapılan görüşmeler sonucu ulaşılabilecek bir anlaşmanın İsrail Politikacıları için önemli hidrostratejik kısıtlamalar oluşturacaktır. Bunlardan en önemlisi Golan Tepeleri’nden Suriye kontrolünde gelecek olan suya bağımlı kalınmasıdır. Diğeri ise İsrail’in tüm su taşıma sistemini Arap ülkeleri kontrolünden çıkartacak şekilde yeniden inşa etmesidir. Golan Tepeleri’nden İsrail’in çekilmesi kararı tabii ki sadece hidrolojik etkenler dikkate alınarak verilecek bir karar değildir. Bunun yanı sıra güvenlik, stratejik, diplomatik, politik ve ekonomik faktörler de dikkate alınacaktır. Ancak bu konuda atılacak her adım ve alınacak her kararın sadece İsrail için değil tüm bölge için Hidro–stratejik, Hidropolitik, Hidrojeopolitik sonuçları ve yansımaları olacaktır. Golan Tepeleri’nin işgali Ortadoğu’daki öncelikli hedefi su kaynakları olan sudan savaşlardan birisidir. Yukarıdaki bölümde açıklanan birçok kısıta rağmen su konusu yıllar sonra barış masasında ele alınabilmiştir. Bugünkü barış görüşmelerinin başka örtülü stratejik amaçları olabilir. Bu nedenle de beklenen şekilde sonuçlanmayabilir. Ancak anlaşma süreci su konusunda tüm bölgede etkili olabilecek bir uzlaşma gerektirmesi nedeniyle önemli olup dikkatle izlenmelidir. Kaynaklar: 1Y. Schwarz and A. Zohar. Water in the Middle East: Solutions to Water Problems in the Context of Arrangements Between Israel and the Arabs, (Tel Aviv, 1991), p.15. Zaslavsky, 19992000 passim. p. 113. 2 Mekorot, Background Materilan for the Peace Talks on Water Issues betwen Israel and Syria:Situation Assesment and Risk Analysis, Tel Aviv, 1996, p.19 also see p. IV of "Summary and Recommendations" 3 Mekorot, p.20 also see p. V of "Summary and Recommendations". 4 Z aslavsky, The State of Water in Israel (pnei Ha’Mayim B’Yisrael), Haifa:Technion, 2000, p. 29 (Hebrew ) Assuming a population and domestic consumption rate of 130 m3 per capita.2000, p. 72. 5 Testimony before Knesset State Control Committee 3.1.2000. 6 Kliot N.Water Resources and Conflict in the Middle East.New York: Rotledge,1994 p.204 7 Jerusalem Post, 27.12.1995. 8 Dr.Gamze Güngörmüş Kona "İsrail'in Su politikası Karizma Dergisi 2006, Yıl 7, Sayı 27, ss.5762. Therman M. Water in İsrail: The Dry Facts .Herzilya Papers İnterdisciplinary Center Herzilya April 2001 Herzilya.İsrail Golan’ın Suriye’ye bırakılması, bu bölgenin su kaynaklarının kaybedilmesinin yanı sıra Galile Gölü’nün kaynaklarını da gündeme getiriyor. İsrail’in tüm tatlı su ihtiyacının yüzde 15’ini karşıladığı Golan’dan çekilmesi için ciddi pazarlıkların yapılması gereği ortada… İ