Katalog

14 Cavid VELİEV TUSAM Yakındoğu ve Kafkasya Araştırmaları Masası [email protected] Gürcistan Devlet Başkanlığına Saakaşvili yeniden seçildi… C S TRATEJİ zafiyeti dört yıllık iktidar döneminde "devrim arkadaşları"nın onu terk etmesiydi. Birinci cumhurbaşkanlığı sırasında birçok arkadaşı onu ölüm veya istifa nedeniyle terk etmiş ve bakanlıklarda sık sık değişiklikler yapılmıştır. Bazı devrim arkadaşları ise yolsuzluk ve görevi kötüye kullanmaktan yargılanmıştır. Bu nedenle seçim öncesi son kozlarını oynayan Saakaşvili kabinede köklü değişikler yapacağının işaretini de vermişti. Gürcistan merkezi seçim komisyonu, 10–15 Aralık ve 16–22 Aralık’ta iki defa televizyon kanallarını gözlemlemiş ve Saakaşvili’nin diğer adaylara göre daha çok ücretli yayın hakkı kullandığı tespitinde bulunmuştur. Diğer adaylar ise daha ziyade ücretsiz yayın hakkından yararlanmıştır. 23–29 Aralık’ta altı televizyon kanalında yapılan gözlemlerde Saakaşvili hakkında 506, muhalif konseyin adayı ve Saakaşvili’nin esas rakibi Levan Kaçeçiladze hakkında 352, Badri Patarkatsishvili hakkında ise 87 spot kullanılmıştır. Saakaşvili’nin 423 Aralık arasında propaganda çalışmaları için 4.1 milyon dolar para harcadığı tespit edilmişse de harcanan paranın kaynağı belirlenmemiştir. Bu gözlemler sonucu Merkezi Seçim Komisyonu’nun "kampanya sürecinde medyada adaylar arasındaki denge korunmuştur" iddiasına karşılık, AGİT seçim gözlemcileri dengenin gözetilmediğini açıklamıştır. AGİT, 14–24 Aralık arasında adayların medyada yer alması bakımından gerçekleştirdiği çalışmada Saakaşvili’nin seçim kampanyasına medyada daha çok yer verildiğini gözlemlemiştir. Gözlemler rapora "Gözlemlerin sonucunda adayların medyadan yararlanma konusunda Saakaşvili lehine bir dengesizlik olduğu ortaya çıkmıştır" şeklinde yansımıştır. Saakaşvili, televizyon programlarında olduğu gibi afiş panoları, siyasi programlar ve bölgesel seçim kampanyalarında da ön plandaydı. Hiçbir aday yılbaşında ulusa sesleniş konuşması yapmazken görevinden seçim öncesinde istifa etmiş olan Saakaşvili’nin Gürcistan’ın Cumhurbaşkanıymış gibi ulusa sesleniş gerçekleştirmesi yine eleştirilen yöntemlerinden birisiydi. Televizyon kanalları da çekimlerinde Saakaşvili’ye ayrıcalık tanındığı, diğer adaylar için yakın çekim yapılırken, Saakaşvili için "halkın adamı" şeklinde algı yaratacak biçimde çekim yapıldığı iddialar arasındaydı. Uluslararası Kriz Grubu da bu süreci değerlendirirken, memurların Saakaşvili’ye oy vermemeleri halinde işlerine son verilmekle tehdit edildiğine ilişkin iddialara raporlarında yer verdi. B aşkanlık sistemiyle yönetilen Gürcistan’da devlet başkanı sıfatında olan cumhurbaşkanı 5 yılda bir halk tarafından seçiliyor. Soğuk Savaş sonrası eski BDT ülkelerinde arasında ilk devrimin yaşandığı Gürcistan’da 2003 yılında Cumhurbaşkanı Eduard Şevardnadze devrimciler tarafından istifaya zorlanmıştı. 2004 yılında seçmenlerin yüzde 83’nün katıldığı seçimlerde yüzde 85 oranında oy alan Mihail Saakaşvili cumhurbaşkanı oldu. Ancak istikrarsızlığın giderilememesi, Gürcistan’ın erken bir seçim için tekrar sandık başına gitmesine neden oldu. Saakaşvili’yi devleti tekelleştirmekle suçlayan muhalefet ve polis arasında 2007 sonbaharında sokak çatışmaları yaşanmıştı. 2007 yılının sonbaharında ülkede başlayan iç istikrarsızlık yönetimin erken cumhurbaşkanlığı seçimi kararı almasıyla geçici olarak çözüme kavuşturuldu. Bu karardan sonra cumhurbaşkanlığından istifa eden Saakaşvili ve erken seçim kararı isteyen muhalif partiler seçim kampanyasına başladı. Ne seçim kampanyası ne de seçimin kendisi kolay olmadıysa da Gürcistan’da 5 Ocak’ta seçimler gerçekleştirildi. Çok büyük vaatlerle iktidara gelmesine rağmen son seçimlerde sandık başına giden seçmen sayısındaki düşüş Saakaşvili’nin demokratik Gürcistan iddialarına halkın artık prim vermediğinin göstergesi oldu. Bunun bir nedeni ülkedeki huzursuzluğun giderilememesi iken diğer bir nedeni de iktidar çevresindeki insanların da ya yolsuzluğa bulaşmış ya da görevinden istifa etmesi nedeniyle ortaya çıkan güven bunalımıydı. Cumhurbaşkanının yetkileri Gürcistan’ı otoriter bir yönetim düzenine getirmiş, bu iç kamuoyunda tartışıldığı kadar dışarıdan da baskılar yapılmasına neden olmuştu. Bir reform süreci başlatılmışsa da istenen düzeyde ilerleme sağlanmadı ve Gürcistan istikrara kavuşturulamadı. Saakaşvili seçim kampanyasında dört yıllık iktidar sürecini kendi sözleriyle şöyle anlatıyor: "Kabineyi yeniden gözden geçirmek gerekiyor. Çünkü benim takımım dört yıl önce kuruldu ve çok ateşli, gayretli ve devrimci takımdı. Bazen sert bazen de acı veren adımlar atmak gerekiyordu. Fakat şimdi profesyonel takıma ihtiyaç var." ABD çıkarlarına uygun seçim Eski Sovyet coğrafyasında ilk ‘renkli devrimin’ ülkesi Gürcistan’da sağlanamayan istikrar yeniden devlet başkanlığı seçimini gündeme getirmişti. Seçim, ocak ayının ilk hafta sonu gerçekleştirildi ve Saakaşvili yeniden kazandı. sonuçları henüz ilan edilmemişken açıkladı. Raporda şu ifadeler yer aldı. "Seçim günü genel olarak istikrar vardı. Oy kullanma süreci olumlu olarak değerlendirilmektedir. Fakat özellikle parmakların mürekkeple işaretlenmesinde olduğu gibi organizasyonel ve prosedürel kusurlar nedeni ile mükerrer oy kullanma yaşanmıştır." Muhalefetin de şikâyet ettiği konular bu raporda belirtilen kusurlarla örtüşmektedir; seçmenlerin otobüslere doldurularak sandık sandık dolaştırılması ve tekrar tekrar oy kullanmaları, devlet memurlarının Saakaşvili’ye oy vermeleri için baskıya maruz kalmaları şikâyetlerin bir parçasıydı. Seçim çalışmalarında Saakaşvili daha çok sosyal konulara önem verirken, muhalifler Saakaşvili’nin hatalarını eleştirdiler. Muhalif adayların hedefinde sadece Saakaşvili değil birbirleri de olmuştur ki, bu da Saakaşvili’nin kampanya sürecini kolaylaştırmıştır. Seçimlerde esas rakip olarak görünen Saakaşvili ve Kaçeçiladze’nin NATO ve AB konusunda aynı stratejiyi savundukları ve Gürcistan’ın bu yönde ilerlemesi gerektiği mesajı verdikleri görülmüştür. Saakaşvili’nin seçimler sırasındaki en büyük KAMPANYAYA GÖLGE DÜŞTÜ Eski SSCB ülkelerinde genellikle devlet memurları zorla iktidar partisi üyesi olmakta veya iktidara oy vermekteydi. Devlet memuru sayısı özel sektörde çalışandan daha çok olduğu için iktidar partileri baskı veya işten atma tehdidiyle memurları kendilerine oy vermeye zorlayabilmektedir. Uluslararası gözlemcilerin ilk belirlemelerine göre, seçim kampanyası sürecinde devlet memurlarına karşı tehdit ve baskılar kampanyaya gölge düşürdü. AGİT, AGİT Parlamenter Birliği, Avrupa Konseyi ve Avrupa Parlamentosu’ndan gelen gözlemciler ilk değerlendirmelerini 6 Ocak’ta resmi seçim SANDIK BAŞI ANKETLERİ Seçim süreci boyunca Gürcistan’da kısa ve uzun dönemli olmak üzere 400 ila 1200 arası gözlemci görev yaptı. Gürcistan Parlamentosunun Saakaşvili’nin muhalifleri... aldığı karar doğrultusunda Rusya’dan gözlemciler katılamadı. Rus gözlemciler sadece uluslararası örgütler çerçevesinde seçime gözlemci statüsünde katılabildi. Seçim öncesi muhalefet ve iktidar arasında devam eden pazarlıklar sonucu seçim komisyonu yeniden oluşturuldu. Seçimlere paralel olarak dört televizyon kanalıGürcistan Halk Yayını, Rustavi2, Mze TV ve Acara TV ile Gürcistan Halkla İlişkiler Enstitüsü, İlia Chavchavadze Devlet Üniversitesi ve iki ayrı tink tank kuruluşu tarafından sandık başı anketi yapıldı. Seçmenin sandıkta oy kullandıktan sonra dışarıda tekrar oy kullandığı bu uygulamanın amacı seçim sonuçlarıyla kendi sonuçlarını kıyaslamak ve seçimin