Katalog

12 C S TRATEJİ Moskova, Washington’u yeni bir Rusya, ABD’ye Anar SOMUNCUOĞLU TUSAM RusyaUkrayna Araştırmaları Masası [email protected] G eride bırakmaya hazırlandığımız 2007’yi Rusya açısından tam anlamıyla "yeni dünya düzenine" bir "başkaldırı" yılı olarak değerlendirmek mümkün. Bu "başkaldırının" arka planında, hem Rusya’nın güçlenmesi hem de ABD "taarruzunun" Rus hayati çıkarlarını zedeleyecek seviyeye gelmesi bulunuyor. Münih güvenlik konferansında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, artık Rusya’nın mağlup edilmiş ve sınırlı egemenliğe sahip olan bir devlet olarak muamele görmeye tahammül etmeyeceğini göstermeye çalışmıştı. ABD’ye yönelik tepkilerini en yüksek düzeyde dünyaya duyuran Rus yönetimi, kısa süre içerisinde aktif icraata geçti. Yılın ilk yarısında Rusya’nın Avrupa Konvansiyonel Kuvvetler Anlaşması’nı (AKKA) tek taraflı olarak askıya alması konusu gündeme getirildi ve sene sonunda AKKA askıya alındı. Avrupa’da konvansiyonel kuvvet dengesinin NATO tarafından çoktan bozulduğunu, AKKA’ya uyan tek ülke olduğunu ifade eden Rus yönetimi, bu durumda söz konusu dengenin varlığına göre çalışan denetim ve sınırlama mekanizmasının bir anlamının kalmadığını ifade ediyor. AKKA’dan çıkan Rusya, kendi topraklarında istediği gibi kuvvetlerini kaydırma ve askeri faaliyetlerinin dışarıdan denetlenmeme özgürlüğüne kavuştu. Zaten Rus Genelkurmay Başkanına göre, Batı ülkelerinin AKKA’ya ihtiyaç duymalarının sebebi, AKKA çerçevesinde Rus askeri faaliyetlerini denetleyebilmeleridir. AKKA’yı tek taraflı olarak askıya alan Rusya, Avrupa kıtasında konvansiyonel kuvvet dengesinin NATO lehine bozulmasından ve Avrupa’da ABD askeri varlığının artmasından hayati çıkarlarına yönelik olarak tehdit algıladığını gösteriyor. Bu tehdit algılaması sadece konvansiyonel değil, stratejik kuvvet dengesinin bozulmasından da ileri geliyor. Rusya’ya göre ABD’nin Doğu Avrupa’da füze savunma sistemi ABD’nin Polonya ve Çek Cumhuriyeti’ne füze kalkanı konuşlandırma girişimi Rusya’nın ‘başkaldırmasına’ neden oldu. Münih Güvenlik Konferansı’nda konuşan Putin, kaygılarını tüm dünyaya ilan etti. İzleyen süreçte Rus askeri yetkililer, dünya kamuoyunu mesaj bombardımanına tuttu. kurması, Rusya’nın stratejik savunma potansiyelini zedeleyecektir. Buna karşılık olarak Rusya’nın alabileceği askeri önlemler ise, Avrupa güvenliğini olumsuz olarak etkileyecektir. yapılabileceği konusunda yorumların yapılmasına neden oldu. Nitekim 12 Ekim 2007 tarihindeki ABD Dışişleri ve Savunma Bakanlarının Rusya temasları sırasında ABD’nin ödün olarak sayılabilecek bazı ciddi önerilerde bulunduğu anlaşıldı. Bunlar arasında İran’dan Avrupa’yı tehdit edebilecek askeri teknolojiye sahip olana dek Polonya’daki füze karşıtı üssün aktif hale getirilmeyeceği ile ilgili bir öneri bulunuyordu. ABD ayrıca Rus askeri uzmanlarının sürekli olarak Polonya ve Çek Cumhuriyeti’ndeki füze kalkanı tesislerinde bulunabilecekleri konusunda da öneri getirmişti. Washington’un daha önce verdiği, ancak asla tutmadığı sözlere karnı tok olan Moskova, önerilerin yazılı olarak iletilmesini istedi. Ancak Rusya Genelkurmay Başkanı Yuriy Baluyevskiy’nin yaptığı açıklamalara göre, 21 Kasım 2007 tarihinde ABD tarafından Rusya’ya iletilen öneri paketi içerisinde Moskova’da dile getirilen öneriler bulunmuyordu. RUSYA’NIN ENDİŞELERİ Füze savunma sistemi konusunda Rusya ve ABD arasındaki görüşmeler devam ederken, iki ülke de küresel propagandaya özel önem veriyor. Buradaki esas mücadele ise, "Avrupa’nın ruhu" için yürütülüyor. Bu durumda Rusya baştan avantajsız durumdadır. Zira bu mücadele geleneksel olarak Rusya’ya karşı takındığı şüpheci tutumla tanınan Batı’nın enformasyon alanında yapılıyor. Rusya, füze kalkanı ve bir dizi uluslararası politika sorunu konusunda kendi görüşünü Avrupa’ya duyurmak amacıyla Münih güvenlik konferansı platformunu kullandı. Rusya’ya göre füze kalkanının asıl amacı, Rusya ve ABD arasında halen korunmakta olan stratejik dengenin Rusya aleyhine bozulmasıdır. Putin, Doğu Avrupa’da kurulması muhtemel füze kalkanının ABD stratejik potansiyelinin bir parçası olacağını üstüne basa basa söyledi. Buna göre böylesine bir olay tarihte emsali olmayan bir durumu ortaya çıkaracaktır. Zira ABD artık Avrupa’da sadece konvansiyonel kuvvetleriyle değil, stratejik kuvvetleriyle de var olacaktır. Putin, füze savunma sisteminin İran’dan gelebilecek muhtemel saldırıya karşı koyma amacını sorguladı. Putin’e göre İran’ın ne şimdi ne de yakın gelecekte Avrupa’ya ulaşabilecek füzelere sahip olması mümkün görünmüyor. Nitekim Putin, füze kalkanı gerçekte Rusya’ya değil de, İran’a yönelikse, İran’ın 2.500 km menzili üstündeki füzeleri üretene dek Azerbaycan’daki Gebele izleme istasyonunu kullanmayı önerdi. EN İYİ SAVUNMA... Füze kalkanı konusunda sözlü olarak yapılan görüşmelerin aksine ABD’nin yazılı öneri paketinde hiçbir ciddi önerinin bulunmaması, ABD açısından yapılan görüşmelerin dünya kamuoyu karşısında göstermelik olduğu şüphesini doğruladı. Görüşmelerden sonuç alamayan Rusya, krizi tırmandırma yaklaşımının daha fazla sonuç getireceği kanaatine varmış olmalıdır. Zira yazılı öneriler incelendikten sonra Rus yetkililer hayal kırıklığına uğradıklarını vurguladı. Sonraki süreçte Rus yönetimi, daha önce planlanmadığı halde elinde bulunan tek uçak gemisini ve bir grup askeri gemiyi Atlantik sularına ABD’NİN ÖNERİLERİ Putin’in önerisinin propagandist etki düşünülerek yapıldığı açıktır. Akabindeki süreçte ABD bu etkiyi sıfırlamak için uğraştı. Gebele’deki istasyonun füze kalkanı görevini göremeyeceği belirtildi ve sürekli olarak İran’dan gelebilecek tehlike üzerinde duruldu. Ancak Putin’in çıkışı üzerine ABD, Rusya’nın önerilerini görüşmek durumunda kaldı. Bu görüşmeler sürecinin bir aşamasında ABD’nin, Rusya’nın endişelerini bertaraf etmek için bazı önerilerde bulunduğu gözlendi. Dünya kamuoyuna da yansıtılan önerilerin yapılmış olması, Rusya ve ABD arasında "büyük anlaşmanın" Bush Putin