Katalog

C S ? ABD’nin tohumu modifiye edilmiş mısır ihracatının AB tarafından durdurulması, ? 1989’dan bu yana Çin’e uygulanan silah ambargosunun kaldırılmasına ABD’nin karşı çıkması, TRATEJİ 13 konusunda Rusya’ya bağımlılığı artıyor… mücadeleyi yitiriyor 11 EYLÜL SONRASI İLİŞKİLER Bu süreçte Avrupa coğrafyasına hakim olma ve küresel bir güç merkezi haline gelme konusunda AB ve ABD politik ve ekonomik bir mücadele içine girdiler. Çünkü her iki tarafın Jeopolitik Bütünlük alanları çakışıyor. Bu çekişmeyi anlayabilmek için Jeopolitik Bütünlük kavramını açıklamak gerekmektedir.( ) Dünya üzerindeki bütün çekişme, savaş ve gerginliklerin ana nedeni ülkelerin Jeopolitik Bütünlüğe ulaşma mücadelesinden kaynaklanıyor. Bu olgu, tüm dünya siyasetine, ekonomik ve sosyokültürel ilişkilere yön veriyor. Bugün dünyamızda Jeopolitik Bütünlüğe ulaşmış ülke veya birlik PutinMerkel bulunmuyoyr. Ancak görüşmesinden... mevcut durum ve şartlar dahilinde en çok yaklaşmış tek ülke Rusya’dır. Bu nedenle Soğuk Savaş sonrası bütün mücadele Rusya’nın çevresindeki coğrafi alanlarda gerçekleşiyor. Jeopolitik Bütünlüğe ulaşmış bir ülke veya ülkeler grubu (Birlik); ? Otarşik bir yapıya kavuşmuş (Gıda, ham madde ve enerjide kendine yeterli) ? Güç Merkezi haline gelmiş (Çevresindeki ülkeleri kontrol edebilen) ? Savunma ve Güvenliğini sağlamış demektir. Osmanlı Devleti yükselme devrinde Jeopolitik Bütünlüğe ulaşmıştı. Her iki dünya savaşı bu nedenle çıktı. ABD tarafından petrol ambargosu ile köşeye sıkıştırılan Japonya’nın savaşmaktan başka seçeneği kalmamıştı. Almanya hammadde peşindeydi. AB için ABD’nin üye ülkeler üzerindeki etkisini azaltmanın veya yok etmenin üç yolu vardı: 1. Bağımsız ve etkili bir askeri güce sahip olmak, 2. Üye ülkeleri, politik ve hukuki açıdan bağlayıcı bir anayasa çatısına sokmak, 3. AB’yi tek bir para birimi altında toplamak kendine yeterli hale gelmek, ? Enerji bağımsızlığını ve enerji güvenliğini sağlamak, ? Federal bir anayasa ile ekonomik birliği, hukuki açıdan da bağlayıcı hale getirerek gerçek bir siyasi birlik yaratmak, ? Kontrollu bir şekilde genişleyerek güvenli bir ekonomik yapıya ve güvenli sınırlara ulaşmak, ? Bağımsız global uydu haberleşme ve konum tesbitine (Galileo) sahip olmaktı. ABD’nin dolaylı ve direkt müdaheleri sonucunda bu projelerin hiç biri şu ana kadar gerçekleştirilemedi. Sadece, büyük ölçüde ortak para birimi, kontrollu genişleme, tarımda kendi kendine yeterlilik ve Galileo projeleri realize edilebildi. ABD’nin Irak’a müdahelesi ile, Ortadoğu ve Körfezdeki değişen güç dengeleri AB’nin enerji güvenliği projelerinin Rusya ve Hazar Bölgesine odaklanmasına neden oldu. Böylece müdahelenin başlangıcında sürece dahil edilebilseydi, bu gün Irak’taki durum çok daha kısa zamanda istikrar kazanabilirdi. Fransa ve Almanya’nın bu katılımı, Türkiye’nin de ortak harekata katılımını kolaylaştırabilirdi. Irak savaşı ile birlikte Irak’tan Avrupa’ya olan petrol akışı sekteye uğradı. Bu durum ABRusya ve ABİran ilişkilerini ticari partnerlikten stratejik ortaklık seviyesine çıkardı. Bush’a karşı bir dönem direnen Fransa ve Almanya Bush’un ikinci dönem seçilmesi üzerine ülke çıkarlarının daha fazla etkilenmesini önlemek amacıyla Afganistan ve Irak’ta kısıtlı da olsa işbirliğine yanaşmak zorunda kaldılar. ABD, bir yandan, Ukrayna, Moldovya, Beyaz Rusya, Gürcistan, Azerbeycan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Tacikistan’ı Rusya’nın çekim alanından ve ona olan bağımlılığından kurtarmayı hedef alan stratejisi ile kendi jeopolitik bütünlüğünü sağlamaya, bir yandan da Rusya’nın Jeopolitik bütünlüğünü engellemeye çalışıyor. Bu çekişmenin ana unsurunu enerji oluşturuyor. Şüphesiz en büyük ve nihai hedef Rusya’nın siyasi ve ekonomik olarak kontrol altına alınmasıdır. Sadece ekonomik bir birlik olan AB, jeopolitik bütünlük mücadelesini kaybetti. Şu anda yeniden Transatlantik ilişkilerini güçlendirme stratejisine dönerek ABD politikalarına boyun eğmek zorunda kaldı. ABD, AB üyesi bir çok ülke ile geliştirdiği ikili anlaşmalar imzaladı. Avrupa, Orta Asya ve Kafkasya coğrafyasındaki bu mücadelede 20. yüzyılın klasik ve direkt kuvvet unsurları yerine 21. yüzyılın ekonomik ve finansal ağırlıklı modern ve endirekt kuvvet unsurlarını kullanıyor. Her iki taraf da, bölgesel ittifaklar ile bu mücadeleye destek sağlamaya çalışıyor. ABD ve Batı yanlısı GUAM ile Rusya ve Çin ağırlıklı Şanghay İşbirliği Örgütü( ) bu konuda en aktif kuruluşlar olarak öne çıkıyor. ŞİÖ, 5 Temmuz 2005 de, 2001 terör saldırısından sonra bölgeye yerleşen ABD askeri varlığının artık çekilmesi gerektiğini belirten bir deklarasyon yayınladı.( ) ABD’nin Irak harekatındaki başarısızlığı ve insan hakları ihlalleri anılan ülkenin Orta Asya politikalarına olan güvenin sarsılmasına yol açtı. Rusya son iki yılda, Dugin’in Yeni Avrasyacılık Stratejisi( ) dahilinde, SSCB’den daha farklı olarak işbirliği, eşitlik, güven ve bağımsızlığa saygı prensipleri ile eski SSCB ülkelerinin politik desteğini sağlamayı başardı. Başlangıçta ABD yanlısı bir tutum içinde olan bir çok Orta Asya ülkesi Başkan Bush’un yanlış politikaları nedeniyle Rusya ve Çin yanlısı bir tutum JEOPOLİTİK BÜTÜNLÜK PROJELERİ Soğuk Savaş sonrasında, AB, Fransa ve Almanya’nın liderliğinde ABD’den bağımsız global ve bölgesel bir güç merkezi haline gelebilmek (jeopolitik bütünlüğe ulaşmak) amacıyla aşağıdaki önemli projeleri devreye soktu. Bunlar: ? Bağımsız bir askeri güç oluşturmak, ? ABD Doları karşısında güçlü bir ortak para birimine geçmek, ? Tarımda sağlanacak sübvansiyon ile kendi Rusya–AB ilişkileri bölgesel stratejik ortaklıktan, global stratejik ortaklık boyutuna yükseldi. Bu gerçek; Fransa Cumhurbaşkanı Chirac tarafından: RusyaAB ilişkileri dünya dengesi için önemlidir, söylemiyle ifade edildi.( ) Başta İngiltere olmak üzere, AB içindeki ABD yanlısı ülkeler Almanya ve Fransa’nın rüyalarını süsleyen gerçek bir AB’nin oluşmasına meydan vermeyecek gibi gözüküyorlar. SSCB’den kopan Avrupa’daki bir kısım ülkeler( ) AB üyesi olmasına rağmen ABD siyasal kontrolüne girerken, diğerleri AB’nin siyasi kontrolünde kaldı. Bunun en önemli nedeni AB’nin yeterli bir savunma ve güvenlik mekanizmasına sahip olamamasıdır. ABD NATO mekanziması ile bu ülkelere hem güvenlik garantisi vermiş hem de ikili anlaşmalarla yaşam standartlarının yükseltilmesi konusunda ekonomik destek sağladı. ABD STRATEJİSİ AB’nin lider ülkeleri ile mutabakat sağlayamayan ABD, Ortadoğu’da yalnız kaldı. Fransa ve Almanya