Katalog

Esad, Baas çizgisini güçlendiriyor C S TRATEJİ 5 Haddam’ın yerine ElŞara Sami Moubayed AlAhram Weekly (Mısır) Çeviri: İbrahim Özgür Bektaş uriye’de aylar süren spekülasyonlardan sonra Devlet Başkanı Beşar ElEsad, 11 Şubat’ta Başbakan Muhammed Naci ElItri’nin kabinesini yeniden düzenledi. Suriye’de her zaman olduğu gibi üst idare içişleri, dışişleri, savunma, eğitim, ekonomi, finans ve enformasyon bakanlıklarının kontrolünü elinde tutan, yönetimdeki Baas Partisi’ne gitti. Bu yeni yapı Suriyeliler için sürpriz değildi. Bir Baasçı olan Itri, yavaş yürüyen reformlardaki büyük başarısızlığına rağmen görevinde kalırken Hafız ElEsad döneminden beri uzun yıllardır Dışişleri Bakanlığı koltuğunda oturan 68 yaşındaki Faruk ElŞara Devlet Başkanı Yardımcısı oldu. Tecrübeli ElŞara, Haziran 2005’te görevinden ayrılan ve Aralık’ta muhalefet saflarına geçen eski başkan yardımcısı Abdülhalim Haddam’dın yerine geldi. ElŞara’nın yeni görevi bir yükselme ise kendisine ne şekilde gerçek güç ve manevra alanı verileceği yakında görülecek. Bir önceki önermenin aksine, şayet bu atama Şara’nın politik yaşamının bittiğine dair bir işaretse, ElŞara tarih yıllıklarındaki yerini yavaş yavaş alacak demektir. Ne de olsa başkan yardımcılığı, 1984 yılında Hafız ElEsad tarafından yaratılan, görece yeni bir makam. Esad’ın iki yardımcısı vardı, Züheyr Maşarka ve Abdulhalim Haddam. Maşarka, renksiz ve güçsüzdü; buna karşılık Haddam, elindeki "Lübnan Dosyası" nedeniyle çok büyük bir etkiye ve yetkiye sahipti. S ve Suriye halkının gözünde Şara’nın nispeten temiz bir mali sicili olması. Şara, bu artılarına rağmen Mart 2003’teki Irak Savaşı öncesinde, savaş sırasında ve sonrasında büyük gafları nedeniyle şiddetle eleştirildi ve BM Güvenlik Konseyi’nin 1559 sayılı kararından sorumlu tutuldu. Ancak Şara’nın, 22 yıldır sürdürdüğü Dışişleri Bakanlığı koltuğundan birden bire alaşağı edilmesi yeni bir Haddam yaratabilirdi ve Beşşar bu nedenle bu yolu seçmedi. ŞARA’NIN SİYASET YOLCULUĞU E ElŞara’nın siyaset yolculuğu 1976 yılında dönemin Dışişleri Bakanı Haddam tarafından İtalya Büyükelçiliği’ne atanması ile başladı. Dışişlerine deyim yerindeyse adeta paraşütle inen Şara bu görevden önce SuriyeArap Havayollarının müdürüydü. Siyasi karakter olarak, uzlaşmaya yatkın olmayan, tutucu birisi olarak bilinen ElŞara, hala Suriye’nin Amerika’ya hiçbir ödün vermemesi gerektiğine inanıyor. ElŞara aynı zamanda agresif politikaları ve özellikle 11 Eylül’den sonra dünyanın ne kadar değiştiğini anlayamamakla eleştiriliyor. Itri kabinesindeki diğer değişikliklere bakıldığında, Basçıların kabinede endişe verici bir şekilde arttığını gösteriyor. Dikkati çeken bir değişiklik de Yüksek Öğrenim Bakanlığı’na, Baasçı olmayan Hani Murtada’nın yerine üst rütbeli bir Baasçı olan Giath Barakat’ın getirilmesiydi. İki yıl önce Murtada’nın atanması Suriyelilerde ElEsad’ın, 1963 yılından beri Baasçıların elinde olan bakanlığı Baas etkisinden kurtarmak istediği "ümidini" doğurmuştu. Bir diğer dikkat çekici değişiklik de yine yüksek rütbeli bir Baasçı olan Enformasyon Bakanı Mehdi Daklallah’ın, yine bir Baasçı olan, Suriye’nin İspanya Büyükelçisi Muhsin Bilal ile değiştirilmesiydi. Aynı zamanda, Baas Partisi’nin günlük gazetesi ElBaas’ın eski editörü olan LŞARA, İKİNCİ BİR HADDAM MI? Daklallah’ın görevinden alınmasına ise, özellikle de Şara’nın yeni görevinin emekliliğe giden kibar bir Lübnan Başbakanı Refik Hariri’nin öldürülmesinden yol olmadığını belirtmek gerekir. Şara, bu makama sonraki süreçte yaptığı şahsi hatalarının neden gelmekle dış politikayla birlikte medya politikasını olduğu konuşuluyor. takip etmekle de görevlendirildi. Beşşar El Esad’ın Kabinedeki önemli değişikliklerden birisi de bu görevlere Şara’yı getirmesinin en büyük nedeni, General Bassam Abdülmecid’in İçişleri Bakanı Beşşar’ın Şara’nın "sadakatine" olan sonsuz güveni olarak atanması idi. Bu makam, General Gazi Kenan’ın "şüpheli" ölümünden beri boştu. 1963 yılından beri bu kadar kıdemli bir görevi eşşar Esad, iktidara geldiği 2000 yılından bu yana çift yönlü bir revizyon poüstlenen ilk litikası izliyordu. Esad, hem Baas içerisinde hem de kabinede bir takım değişikliklere giderek reform sürecini hızlandırmayı planlıyordu. Esad bu bağlamda, Baas kadrolarında yumuşatılmış bir temizlik harekatına girişirken bir yandan kabinedeki Basçıların sayısını da azaltmaya çalışıyordu. Nitekim, 2005 yılına yapılan son Baas kongresinde Baas’ın eski tüfekleri Haddam ve Talas’ın "tasfiye" edilmesi Esad’ın Baas operasyonunun en keskin kararı olmuştu. Ancak, bu iki "tasfiye" dışında beklenen reformlar yapılamamış ve "Şam Baharı" yine başka bir Bahar’a kalmıştı. Tasfiye edilen Haddam ve Talas ise, görevlerinden uzaklaştırıldıktan sonra Suriye’den ayrılarak, Fransa’ya yerleştiler. Bu süreç içerisinde Baas’ın "çok şey bilen" adamlarından olan Talas sessizliğini korurken, Haddam tasfiye edilmesinin "intikamını" son derece sert bir şekilde aldı. Aralık 2005’de El Arabiya televizyonu ile başlayan röportajlar dizisi ile Hariri suikasti ile ilgili Beşşar Esad’ı ve Suriye’yi açıkça "sanık" ilan eden Haddam’ın intikamı Beşşar Esad’ı korkutmuş olacak ki, Esad, çok geçmeden geriye kalan Basçıların gönlünü almak için kabinede bir Baas revizyonu gerçekleştirdi. Ancak, Beşşar Esad’ın yeni Haddamlar’ı engellemek için giriştiği bu kabine değişikliğinin Esad’ı ne kadar ve nereye kadar "koruyabileceği" ise tartışmalı. Görevden alınan Suriye Yüksek Öğrenim Bakanı Hani Murtada Çerkez olan Abdülmecid ise, 2003 yılından beri Askeri Polis’in başındaydı. Yeni gelenlerden diğer ikisi de, Suriye Sosyal Milliyetçi Partisi (SSNP) üyesi ve Millet Meclisi’nde milletvekili olan Joseph Süveyd ve ElEsad’ın danışmanı olan Emir Salem idi. Devlet Bakanlığına getirilen Süveyd, 1954’ten beri SSNP’den kabineye giren ilk kişi. (SNNP, 1954 yılında kapatılmış; 2005’de Beşşar Esad partinin yeniden açılmasına izin vermişti.) Yine Baas dışından olan ve ABD’de Microsoft Şirketi’nde yöneticilik yapmış olan Salem ise, Telekomünikasyon Bakanlığına getirildi. Baasçılar iki parti dışı bakanın daha yerini aldılar: Ulaştırma Bakanı Makram Obeid ve Petrol Bakanı İbrahim Haddad. DEĞİŞMEYENLER, BAASÇI Savunma Bakanı Hasan Türkmeni, Finans Bakanı Muhammed ElHüseyin, Ekonomi Bakanı Ömer Lutfi, Adalet Bakanı Mohamed AlGhufary, Turizm Bakanı Saadallah Agha AlKalaa, Başkanlık İşleri Bakanı Ghassan AlLahham, Eğitim Bakanı Ali AlSaad ve Göçmenlik Bakanı Buthaina Şaban ise koltuğunu koruyan Baasçılar. Görüldüğü üzere yerini koruyan bakanlıklarda da Baas’ın mutlakıyeti söz konusu. ‘Şam baharı’ tasfiyeleri B Faruk ElŞara