Katalog

16 Barış ADIBELLİ Ankara Üniversitesi SBF Uluslararası İlişkiler Bölümü Kasım ayı, iki ülkenin diplomasi atağına sahne oldu C S TRATEJİ ikinci, Hindistan da Çin'in Güney Asya bölgesindeki en büyük ticaret ortağı konumunda. Çin'in Hindistan'la ekonomik ve teknik işbirliği alanında imzaladığı sözleşmelerin toplam tutarı, Haziran 2006 itibarıyla 6.1 milyar dolara ulaştı. Hindistan, Çin'in önemli dış müteahhitlik piyasalarından biri haline geldi. Karşılıklı yatırımlar, telekomünikasyon, bilgisayar yazılım programları ve eczacılık gibi yeni sektörlerde de artıyor. Ayrıca petrol şirketleri, üçüncü ülkelerde işbirliği yapıyor. Hızlı gelişme döneminden geçen Çin ve Hindistan'ın dünyada en hızlı gelişme kaydeden iki ülke konumunda bulunduklarını hatırlatan Hu Jintao, daha hızlı gelişme için tarihi olanaklarla karşı karşıya olduklarını vurguladı. Çin'in Hindistan'ı dost ve ortak olarak gördüğüne, Hindistan'ın gelişmesini takdirle karşıladığına işaret eden Hu Jintao, her iki ülkenin gelişmesinin aralarındaki kapsamlı işbirliğinin derinleştirilerek karşılıklı yarar ve ortak kazancın gerçekleştirilmesine önemli olanaklar sunduğunun altını çizdi. Çin ve Hindistan'ın var olan olanakları değerlendirerek işbirliğini genişletmeleri, ekonomik ve ticari işbirliğini daha geniş bir perspektifle ve derinliğine hızlandırmaları çağrısında bulunan Hu Jintao, şu önerilerde de bulundu: "Öncelikle ticaretimizi çeşitlendirmeli, öncelikli alanlardaki işbirliğini genişletmeliyiz. Bunun yanı sıra ticaret ve yatırım ortamlarını daha da düzeltmeli, çok taraflı boyutta ve üçüncü ülkelerdeki işbirliğini yoğunlaştırmalı, ticaretin liberalleştirilmesi için de etkin arayışlarda bulunmalıyız." Hindistan Başbakanı Manmohan Singh'in ise, "Asya, Çin ve Hindistan'ın gelişmesi için yeterli olanağa sahip iki ülkenin barış içinde bir arada yaşayarak el ele işbirliği yapmaları için de her türlü olanağın var olduğunu söyleyerek, Hindistan ve Çin'in ortak çaba harcamaları durumunda, 21. yüzyıl, Asya Yüzyılı olacaktır" değerlendirmesinde bulundu. Bu arada Hu Jintao’nun ziyareti Hindistan’da bulunan sürgündeki Tibetliler tarafından protesto edildi. K asım ayı, uluslararası politikanın büyük güçleri açısından AsyaPasifik ayı olarak değerlendiriliyor. Hemen hemen her yıl Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) toplantıları bu dönemde yapılıyor. Bu nedenle, örgüte üye olan AsyaPasifik ülkeleri her yıl bir üye ülkede toplanıyor. Böylece, özellikle ABD, Rusya ve Çin gibi ülkeler de bu toplantı vesilesiyle yıllık olarak Asya’ya yönelik politikalarını da gözden geçiriyor. APEC Zirvesi nedeniyle ilk geziyi Bush başlattı. Bush, 15 Kasım günü, APEC toplantısına katılmak üzere Vietnam’a giderken kısa bir süreliğine Moskova’ya uğrayarak Putin ile görüştü. Moskova hava alanında öğle yemeğinde bir araya gelen Bush ve Putin’in Rusya’nın Dünya Ticaret Örgütüne üyeliği konusunda anlaştıkları Kremlin tarafından açıklandı. Ayrıca İran konusunun da görüşmelerde gündeme geldiği bildirildi. Vietnam ziyaretinden sonra Bush, Endonezya’yı ziyaret etti. Yoğun protestolarla karşılanan Bush, protestoların sağlıklı bir demokrasinin işareti olduğunu söyleyerek üstü kapalı Endonezya’yı övdü. Bu ziyaret sonucunda Endonezya, Irak’a aksar göndereceğini açıkladı, diğer İslam ülkelerinden de Irak’a asker göndermelerini istedi. Kuşkusuz Bush’un Endonezya ziyareti ABD’nin AsyaPasifik politikalarının da bu yıl yine değiştiğinin bir göstergesiydi. Farklı bir İslam yorumuna sahip olan ve AsyaPasifik bölgesinin güçlü Müslüman ülkesi olan Endonezya’nın ABD’nin yanında yer alması başta Çin olmak üzere bölge ülkelerini ve İslam dünyasını kaygılandırıyor. Çin açısından ABD’nin Endonezya hamlesi D8 örgütü ile bağlantılı bulunuyor. Geçtiğimiz yıl Endonezya’da toplanan D8 örgütünün kurumsallaşma kararı alması, Şanghay İşbirliği Örgütü için bir alternatif proje olduğu daha önce de ifade edilmişti. Bugün gelinen noktada ABD’nin yeni hamlesi geçmişte yapılan değerlendirmeleri haklı çıkardı. ABD’nin bu girişimlerinin yanında Washington yönetiminin İran ve Suriye’nin Irak konusundaki sürece katılabileceklerini açıklaması, Rusya’nın Suriye, Çin’in de İran üzerinden Ortadoğu’da söz sahibi olmalarını engellemeyi amaçlıyor. 15 Kasım günü, diğer önemli gelişme ise, Hindistan ve Pakistan’ın teröre karşı mücadele ve nükleer kaza riskini azaltmak amacıyla bir ortak komisyon kurma kararı alması oldu. Pakistan Dışişleri Bakanı Rıza Muhammed Han, Yeni Delhi’de Hintli meslektaşı Şiv Şankar Menon’la iki gün süren görüşmelerden sonra bu konuda anlaşmaya varıldığını açıkladı. Anımsanacağı üzere, Hindistan ve Pakistan arasındaki barış süreci Temmuz ayında Mumbai (Bombay) kentinde trenlere düzenlenen bombalı saldırılardan sonra kesilmişti. Hindistan, saldırıdan Pakistan istihbaratını sorumlu tutmuş, İslamabat ise suçlamayı reddetmiş, kanıt istemişti. Çin ve ABD’nin Asya yarışı ÇinHindistan nükleer işbirliğini önleyeceği hesapları yapılmıştı. Kuşkusuz bu gelişme Pakistan’ın işine yaradı. Çin ile ABD arasındaki küresel yarış, geçtiğimiz ay Asya’da yoğunlaştı. APEC Zirvesi nedeniyle iki ülke liderleri, bölgede diplomasi turu düzenledi. ‘ASYA YÜZYILI’ Hu Jintao, dört gün süren Hindistan ziyaretine 20 Kasım günü başladı. Ziyaretinin ilk gününde Çin ve Hindistan arasında Yatırımları Karşılıklı Koruma Anlaşması imzalandı. Çin ve Hindistan arasındaki ekonomik ve ticari işbirliğini hızlandırmayı amacıyla iki ülke arasında düzenlenen ÇinHindistan Ekonomi, Ticaret ve Yatırım İşbirliği Zirvesi, 23 Kasım günü Hindistan’ın ticaret ve finans merkezi Bombay'da yapıldı. Hu Jintao, her iki ülkeden 400'den fazla hükümet yetkilisi, sanayici ve işadamının katıldığı zirvede yaptığı konuşmada, iki ülke arasında karşılıklı yarara dayalı ekonomik ve ticari işbirliğinin her iki tarafa da somut kazanç sağladığını ve ikili ilişkilerin zeminini sağlamlaştırdığını anımsatarak, iki ülkenin kaydettiği ilerlemenin, aralarında kapsamlı işbirliğinin derinleştirilmesi, karşılıklı yarar ve ortak kazancın gerçekleştirilmesine önemli olanaklar sunduğunu savundu. İki ülke arasındaki ticaret hacminin, 2008 için belirlenen 20 milyar dolarlık hedefi bu yıl gerçekleştirmesi bekleniyor. Bugün, Çin, Hindistan'ın Jintao’nun Pakistan’da karşılama töreninden... PAKİSTAN ZİYARETİ Hindistan ziyaretinin ardından Hu Jintao, 23 Kasım günün son durağı olan Pakistan’a geçti. Döt gün boyunca Pakistan’da çeşitli temaslarda bulundu. Hu Jintao Pakistan ziyaretinde politika, ekonomi, ticaret, askeri, bilim, teknoloji ve eğitim konularında müşerref ile görüşmelerde bulundu. Hu Jintao, Pakistan’a Tayvan, Tibet, insan hakları ve Doğu Türkistan’da terörizmle mücadele konusunda Çin’e verdiği destek nedeniyle teşekkür etti. Çin tarafının daima Pakistan’ın ulusal bağımsızlığına, egemenliğine ve toprak bütünlüğüne yönelik çabalarını desteklediği ve destekleyeceğini ifade etti. Bu sözden son günlerde Ralph Peters’ın makalesinde ve haritasında dile getirilen Belucistan’ın Pakistan’dan ayrılması önerisi Pekin’i de rahatsız ettiğini gösteriyor. Bunun yanında Keşmir sorununa da Çin üstü kapalı destek sözü verdi. Hindistan kontrolündeki bir Keşmir, Çin için en büyük tehdidi oluşturacaktır. Bu nedenle, Pakistan destekleniyor. Pakistan Devlet Başkanı General Pervez Müşerref ise, bu ziyaretin Çin ÇİN DİPLOMASİSİ DEVREDE Bu ziyaret diplomasisine Pekin’den yanıt gecikmedi. Hu Jintao da geniş kapsamlı Asya gezisine başlayarak 15 ile 26 Kasım günleri arasında Vietnam'ın başkenti Hanoi'de düzenlenen AsyaPasifik Ekonomik İşbirliği Örgütü (APEC) 14. Liderler Gayri resmi Toplantısı'na katılarak, Vietnam, Laos, Hindistan ve Pakistan'a resmî ziyaretler yaptı. Çin liderinin ziyaretlerinin en önemli ve dikkat çekici olanları Hindistan ve Pakistan gezileriydi. Özellikle, Hu Jintao’nun Hindistan’ı ziyaretinden birkaç gün önce ABD Senatosunun Hindistan ile sivil amaçlı nükleer işbirliğini öngören anlaşmayı onaylaması oldukça dikkat çekti. Gezi öncesi böyle bir gelişmenin