Katalog

Bu gelişmelerden kuşkulanan Reşit Paşa, Mustafa Kemal’den eğer çok gerekli değilse bu ikinci kongrenin toplanmamasını, mutlaka yapılması gerekiyorsa da işgali pek kolay olan Sivas’tan vazgeçilerek toplantının Erzurum’da ya da Erzincan’da yapılmasını rica ediyordu. Mustafa Kemal, Reşit Paşa’nın bu istihbaratına cevaben öncelikle teşekkür etti ve söz konusu tehditlerin “yüzde yüz kuru sıkı” olduğunu söyledi. İkinci görüşmedeki üslup değişikliği, belli ki kendisini kazanmaya yönelikti. Binbaşı Brunot’nun dediği gibi, beş on günde Sivas’ın işgal edilmesi o kadar kolay bir iş değildi. Ayrıca Sivas Kongresi’nde görüşülecek konular, Erzurum Kongresi beyannamesinden de kolayca anlaşılabileceği gibi, İtilaf Devletleri’ne karşı kışkırtma içermemekteydi. Mustafa Kemal, bunları söyledikten sonra, kendisi için sığınılacak en büyük yer ve yardım kaynağının milletinin sinesi olduğunu, kongrenin gerekliliği ve toplanma zaman ve yeri konusunun millet kararına bağlı olduğunu ekliyordu. Bu haberleşmelerin ardından Mustafa Kemal, Diyarbakır ve Bitlis çevresinde halkı aydınlatmak amacıyla bazı kişilere özel mektuplar yazıp, Van ve Beyazıt yörelerindeki bazı aşiret reisleriyle bağlantı kurdu. Ardından ağustos ayı içinde delegelerin Sivas’a doğru yola çıktıklarını ve bir kısmının Sivas’a ulaşmaya başladıklarını öğrendi. Artık Erzurum’dan ayrılmak gerekiyordu. Kendisi de Sivas Kongresi’ne, Heyeti Temsiliye reisi sıfatıyla katılmak üzere 29 Ağustos 1919 günü Erzurum’dan yola çıktı. Heyet, Erzincan Boğazı girişine ulaştığında, jandarma er ve subaylarından oluşan bir birlik telaşla otomobilleri durdurarak Dersim Kürtlerinin boğazı tuttuğunu, geçişin imkânsız olduğunu, bu yüzden de merkezden gelecek bir kuvvetin beklendiğini söyledi. Oysa vakit yoktu ve tek çare tehlikeyi göze alıp yola devam etmekti. Ellerinde hafif makineli tüfekler bulunan birkaç kişi bir otomobil ile öne geçti. Boğaz kazasız belasız aşılarak 2 Eylül 1919 günü Sivas’a varıldı ve coşkulu gösterilerle şehre girildi. Kongre yaklaştığında, bir başkanlık tartışması da yaşanmaya başlamıştı. Delegelerden Hüsrev Sami Bey, Mustafa Kemal’e, Rauf Bey ve bazı kişilerin özel bir toplantı yaparak kendisini başkan yapmamaya Üstte Kongreye evsahipliği yapan Sivas’tan bir görünüm. Solda üstte Sivas Valisi Reşit Paşa. Solda altta Mustafa Kemal, Sivas Kongresi günlerinde Sivas’ta. Soldan Sağa: Yaver Muzaffer (Kılıç), Rauf (Orbay), Bekir Sami (Kunduh), Mustafa Kemal, Ruşen Eşref (Ünaydın), Cemil Cahit (Toydemir), Yaver Cevat Abbas (Gürer). 89