Katalog

MUSTAFA KEMAL PAŞA’NIN GÖZÜNDEN SOVYETLER’LE İLİŞKİLER Mustafa Kemal Paşa, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin üçüncü ve dördüncü yıllarını açış konuşmalarında Sovyetler’le ilişkilere ve yapılan antlaşmalara şu sözlerle değiniyordu: “Efendiler, Bu yıl dış ilişkilerimiz, sonuçlarına göre, bizce hayırlı birçok güzel olayla doludur. ... Rus Şuralar Cumhuriyeti’yle mevcut ilişkilerimiz ve iyi bağlarımız bu geçirdiğimiz yıl içinde, kusursuz bir şekilde gelişmeye devam etmiştir. (Alkışlar) 16 Mart’ta Moskova’da bir dostluk anlaşması imzaladık. ... TürkiyeRusya anlaşması, Rusya’nın müttefiki olan diğer devletlerle yaptığımız mutlu antlaşmaların birincisidir. Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan, Sovyet Cumhuriyetleriyle Moskova Antlaşması’nın esasları içinde, Kars’ta 13 Ekim tarihli antlaşmayı imzaladık. Bu antlaşma, Doğu’da hukuki bir biçim alan fiili durumumuza Sevr Antlaşması’nın uygulanamaz olduğunu gösteren bir olaydır. (Şiddetli alkışlar) Ermeni sorunu denilen ve Ermeni milletinin gerçek olmayan isteklerinden çok, dünya kapitalistlerinin ekonomik yararlarına göre çözülmek istenilen sorun, Kars Antlaşması ile, en doğru şekilde çözüme ulaştırılmış oldu. (Alkışlar) Yüzyıllardan beri dostluk içinde yaşayan iki çalışkan halkın iyi ilişkileri memnuniyetle yeniden kuruldu. Kars Antlaşması hükümlerine göre, antlaşmayı yapan taraflar arasında ticari ve ekonomik ilişkilerin kurulması ve bir konsolosluk antlaşmasının imzalanması için, Tiflis’e bir kurul gönderdik. Bu kurul halen Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan Cumhuriyetlerinin delegeleri ile görüşme yapmaktadır. Tarafların yararına uygun kararlar kabul edilerek, görüşmelerin yakında iyi bir şekilde sona ereceğini ümit etmekteyim.” “Rus Şuralar Cumhuriyetiyle Moskova Antlaşması hükümleri içinde dostluk ilişkilerimizi güçlendirmek ve her iki ulusun yürürlükteki kanunlarının uygunluğu oranında ekonomik ilişkilerimizi ilerletmek Doğu politikamızın temelidir. (“Tabii, tabii” sesleri) ... Komşularımız Kafkas cumhuriyetlerine gelince: Bildiğiniz gibi, Kars Antlaşması ile aramızda bulunan dostça ilişkiler komşuluğu sağlamlaştırmış ve kuvvetlendirmiş ve yine Kars Antlaşması hükümlerine göre, Tiflis’e gönderdiğimiz delegeler kurulu, Kafkas Cumhuriyetleriyle konsolosluk, adli yardım, posta ve telgraf, demiryolları sözleşmelerinin görüşmelerini iyi bir şekilde sonuçlandırarak imzalamış ve kabul edilmek üzere bu sözleşmeler yüce Meclis’e arz edilmiştir. ... Sayın komşularımız olan Kafkas Cumhuriyetleri ve onların müttefiki olan Rus Şuralar Cumhuriyeti ile ilişkilerimizi, iyi komşuluk ve dostluğumuz bu şekilde sözleşmeye bağlayarak düzen altına almak bizim için sevinç kaynağı olan bir durumdur. ...” 1 Mayıs 1922 günü İşçi Bayramı dolayısıyla Ankara’da Rus Elçiliği’nde verilen çaya İmalatı Harbiyeliler de davet edilmişlerdi. 191