Katalog

ilk “istila kuvvetlerini” İzmir rıhrışmıştır. Tepe üzerinde Venetımına saldıkları zaman, bununla dik’ten kalma eski Venedik kaleTürk “milli vicdanında” yepyeni sinin harap ve yıkık duvarları, bir ürperişin uyanacağı, o zamana birkaç saat uzaktan görünür. kadar duyulmamış bir “idrak”in ilk “Kordon” denilen uzun ve geniş tecrübesi ile yeni bir “vatan bilinrıhtımı pek latiftir. Nısfı (yarısı) ci”ne varılacağı, belki çok az inher zaman ticarete ait eşya ile sanın aklından geçebilmişti. arabalarla, azim ekseriyetini TürkBaşında “hukukı hükümraler teşkil eden hamallarla doludur. nı“yi temsil eden bir valisi, bir asRıhtımın bu kısmı üzerinde ticakeri garnizonu ile İzmir, koparılret müesseseleri, bankalar, acenmaz ve alınmaz bir “Vilayeti Şateler ve Yunan kahvehaneleri… hane” idi ve bu gösterişli teminat, Daha ileride otel, birahane, sineyıllarca onun hiçbir biçimde başmatograf binaları… cesim (büyük) kasına mal edilemeyeceği hakkınİzmir tiyatrosu ve sonra bütün da güçlü ve kesin bir kanıt yerine Frenk zenginlerinin mükellef ve geçiyordu. İşte bu genel kanı ilemuhteşem kâşaneleri uzar, gidir ki bir gece önce Amiral Calthder…“ Frenk Sokağının rop tarafından ve “görülen lüFrenk mahallesi, zengin bir içinden bir görünü zum üzerine” İzmir’in işgal edileçarşıdır. Burada önemli bir yer tuceği “sadaret”e bildirildiği ve butan mahalleler, geniş ve temiz binalarla doludur. “çünkü ecnebiler mahallesidir”. nun hakkında henüz hiçbir karşılıklı antlaşmaya zaTürklerin oturduğu mahalleler, bir ikisi dışın man bırakılmadan, ertesi sabah, işgale “bilfiil” da hepsi dar ve düzensizdir. Özellikle daha yüksek başlandığında, hükümet bu olayda bir aşırılık görtaraflara çıkılırsa köy kulübelerine benzer evler ve meyecek, İzmir valisine “Kemali sükunla davranılıp barakalar görülecektir. Bu yerlerin uçurumlara hiçbir müdafaa ve kargaşalığa meydan verilmemebenzeyen kirli yollarında geceleri fener bile yanmaz. si ve herkesin işi ve gücünde bulunması“ emrediTürk Mahallesi’nin alt kesimlerindeki omnibüs lecekti (“İşgale Doğru”,gös.yer.) Somar, İzmir İşgali’nin Siyasi ve İçtimai Tarigarajından mahallenin görünümü Yazı, İzmir ticaretinden aslan payını yabancı hi’ni karanlıktan ve özellikle “senei devriye” haların yuttuğunu, Türklerin bu ticaretten hiçbir na tiplerinin kürsü belagatlarından kurtarmak ve gensibi olmadığını dile getirir. İzmir’de yabancıların ve çliğe mal etmek için uğraşıyordu. Bu büyük eser üç gayrimüslimlerin kurdukları ve geliştirdikleri ku cilt olacak, Türk Yunan antlaşmazlığı Şark Meselesi rumlar yanında İzmir Türklerinin dikmeye çalış bağlamında işlenecekti. İkinci cilt Balkan savaşlatıkları kuruluşlar henüz oldukça zayıftır. Çünkü, rının sonuçlarını ele alacaktı. Asıl ayrıntılı bölüm Türk fikir yapısı, bu kente damgasını vurmamıştı. üçüncü cilt olacak ve işgal olayı Megaloidea bağİzmir sözün tam anlamıyla, Türkçesi biraz Rumca, lamında yorumlanacaktı. Sanırım eser, bu plana uybiraz Fransızca ile dolanıp sırnaşan, İtalyanca ile kur gun olarak yazılamadı. Elde yaklaşık 120 sayfayı buyapan, İngilizceye boyun kıran bir Levanten ken lan eski harflerle yazılmış, tam olarak temize çekilmemiş bir metin bulunmaktadır. O da basılmatiydi. İzmir, Avrupalı‘nın gözünde “siyasi mülkiyet mıştır. Somar, İzmir’deki fikir ve dil hareketlerine de ve tamamiyeti” kime ait olursa olsun, bir Avrupa kentiydi. Fransız onda Fransız Akdeniz’inin bir li büyük önem veriyordu. Necip Türkçü, İzmir’de manını; İngiliz, Britanya sermayesinin yarattığı bir 1900 1901 yılında yazdığı makalelerle bir “dil cesömürge kenti; İtalya, Napoli’nin bir mahallesini gö reyanı“ yaratmıştı. Türk dilinin sadeleşmesi bakırecekler; fakat bütün bunlardan çok, şehir üzerin mından son derece önemli olan bu akıma, Somar, deki manevi “sahipliğini” gittikçe tüm Hıristiyan Tevfik Nevzat başlıklı eserinde önemli bir yer dünyasına kabul ettiren “Rumlar” olacaktır (Somar, ayırdı. (s. 77 79). Bu hareketin içinde tıpkı Türk“İşgale Doğru İzmir’de Kültür”, Edebiyat Dostla çü Necip gibi İzmir’e sürgün olarak gelip, daha sonrı, 1(1987). İzmir’in geleceğini etkileyen büyük dö ra Edirne milletvekili olan ve CHP içinde önemli mevkilere yükselen Mehmet Şeref (Aykut) de varnüşüm işgalle birlikte gündeme geldi. “15 Mayıs 1335 (1919) sabahı birkaç “itilaf” ge dı. Somar, bütün bu kültürel gelişmeleri Türkçü Nemisi koruyuculuğunda bir Yunan zengininin “iane” cip ve İzmir’de İçtimai Hareketler başlığını taşıyave armağanı olan Averof’la birkaç Yunan teknesi, cak eserinde ayrıntılı olarak açıklamayı planlıyor 78