Katalog

nüz bir yaşını dolduran sevgili yavrum Gizem’in bu güzelim kıyı kentinde büyüdüğünü düşlemek bile bana yetiyordu. Ticaret kenti!.. Evet, yıllarca çoğu kimse İzmir’i öyle düşündü, öyle algıladı. Bu elbette doğruydu. İzmir tarih boyunca bu özelliğini korudu. Ancak İzmir’in başka özellikleri de vardı. Nitekim Ziya Somar, burada, XIX. yüzyılın ikinci yarısında başlayan fikir hareketlerinden yola çıkarak, İzmir’in, bu Levanten kentinin, bu uluslararası ticaret merkezinin, bu evrensel pazar yerinin nasıl yepyeni bir kimliğe kavuştuğunu bütün ayrıntılarıyla ortaya koyan büyük bir bilgin olarak sivrildi. Somar’ın yaşamında İzmir çok önemli ve özel bir yer tutar. Bu bağlamda İzmir’in de, Somar’a çok şey borçlu olduğunu unut Ziya Somar çalışma ofisinde mamak gerekir, diye düşünüyorum. Aşağıda görüleceği gibi Somar, bizden neredeyse yarım yüz nün özelliklerini taşıdığına dikkatimizi çekmekteyıl önce burada öğretmen olarak görev yapmış; okul, dirler. Balkan savaşı bozgunundan sonra ailesi ile Milli Kütüphane, evi ve dostları arasında mekik do birlikte İstanbul’a göç etti. Küçük yaşta babasını yikumuş, ürettikçe üretmiş ve İzmir’in kültürel tari tirince, ailenin sorumluluğunu, subay olan eniştesi hinin araştırılmasına yepyeni ufuklar açmıştı. Bu ile dayısı üstlendiler. Küçük Ziya, Bursa Sultanisibüyük insanın çalışkanlığı, enerjisi, üretkenliği be nin (lise) ilk bölümüne parasız yatılı olarak yazıldıni her zaman şaşırtmıştır. Ben İzmir’e geldiğim za ğında henüz altı yaşındaydı. Okulunu ve Bursa’yı çok sevdi. Orada son sınıfa kadar okudu. Bu yüzden Burman onun yakın çalışma arkasa’yı doğum yeri gibi kabul etmiş, daşlarından emekli Tarih öğhep Bursalı olduğunu söylemiştir. retmeni Garra Sarmat sağdı. Nezahat Somar’ın Yaşar Aksoy’a Ondan Somar’la ilgili önemli verdiği Somar’ın anılarına göre, bilgiler aldım. Somar’ın İstanÇanakkale’de savaşan büyük dabul’da oturan eşi rahmetli Neyısının yanına gitmek için kendi zahat hanımın adresini de Eray kendine karar vermiştir. ŞarapCanberk’ten edindim. Kendinellerin altından geçerek bu issiyle tanışma ve konuşma fırsateğine ulaşmıştır da. Orada düştını buldum. man gemilerinin batırıldığını, Nezahat Hanı Somar’la geMaydos’ta genç subay dayısının çen uzun ve verimli yılların anılarıyla yaşıyordu. İstanbul Bü Bugün, Bursa Erkek Lisesi olarak yanında izledi. “Küçücük başımda top sesleri, şimşeklerle ve hizmet veren Bursa idadisi yükşehir Belediye Başkanlığı, yağmurlarla beraber hemen deKültür İşleri Daire Başkanlığı 12 Aralık 1992’de Atatürk Kütüphanesi’nde, ölümü ğişmeyen bir mevsim halinde sürüp gidiyordu” (Aynün 14. yılında Somar’ı anma toplantısı düzenledi. dınlar Kenti İzmir, İzmir, 2000, 11). Bursa’da henüz öğrenciliği sürerken kent YuToplantının amacı, “Fikir adamı, yazar, öğretmen, nan işgaline uğradı, o günün acılarını yaşadı. İşgal araştırmacı Ziya Somar’ın anısını tazelemek, onun düşünce tarihimizdeki yerini açıklamak ve eserle dolayısıyla İstanbul’daki ailesinin yanına döndü. Birrinin toplu bir değerlendirmesini yapmak”tı. Bu top kaç gün sonra bir arkadaşıyla, Karadeniz vapurlalantıya konuşmacı olarak ben de katıldım. Somar’ın rından birinin ambarına sığınarak İnebolu’ya oradostlarını, öğrencilerini yakından görmek olanağı dan da Ankara’ya geçti. Savaşın sona ermesine yanı buldum. Bir süre önce yitirdiğimiz değerli fel kın günlerde Bursa’da okuluna döndü. Bursa’nın işsefecimiz Arslan Kaynardağ‘ın Somar üzerindeki de gali gibi kurtuluşuna da tanık oldu. Mustafa Kemal rin birikimine yine bu toplantıda tanık oldum Paşa’nın Fevzi Paşa’nın ve öteki komutanların kur(Zeki Arıkan, “Dr. Ziya Somar’ın Anısı“, Tarih Vak tuluştan sonra kente girdikleri zaman orada öğrenciydi. Onları arkadaşları ile birlikte coşkuyla karşıfından Haberler, 20 Şubat 1993, 11). Somar, bir asker ailesinin çocuğu olarak ladı. Felsefeye, felsefe kitaplarına çok düşkündü. Bu 1906’da Yanya’da doğdu. Kendisini tanıyanlar, onun ilginin Bursa Sultanisinde yardımcı öğretmenlik yayüzünde ve psikolojisinde bir Makedonya Türkü 74