Katalog

1 ıckivı m oı\\ ı;ı 1 \ı »ı\\\v\ v\v \\L\K 1 1 StNA KOLOĞLU tanıtılması, Türkıye'nın "dışandaki konuTürkiye'nin imajı"süreklı üstüne Bu soşulan ve çözüm aranan sorunlardan. şıyordu." Ajans yetkılılerı kendılennın "objektif olduklannı" defalarca tekrarladılar. "Yetkililer soyledikleri soderle olayları kendileri yaratıyorlar, biz de bunları yansıtıyoruz" dedıler. Bır ajans görevlisi buna örnek olarak kuduz haberinı gösterdi: "Ku«luz sayısında artış var diye haber geçtik, korkunç tepki geldi. Eğer Turkiye'de bu sonına bir çozum bulunamıyorsa, buna yerii basın gibi yabancı basının da ilgi duyması yetkilileri neden kızdınyor?" Başka bir ajansta görevlınin anlattığı olay Turizm Bakanına ılişkındı: "Mayonun uslu açık olsun mıı olmasın mı tartışmaları ile ilgili bir haber geçtik. Krlesi gun bakan yabancı ajansları suçladı." Batıh ajans yetkilileri ne kadar "objektıf haber venyoruz" deseler de bağlı bulundukları abonelerinin isteklerini yerine getirdiklerinı de saklamıyorlar. AFP'nin TUrkiye ile ilgili verdiğı haberlere Almanya ve Ingıltere, Fransa'dan daha fazla ilgi gösteriyor. AFP bu nedenle Türkıye ile ilgili haberler verırken, ingılız ve Alman abonelerını gözönünde bulunduruyor. AFP'nin abonesı olan İngılız Tımes gazetesinde Fransa'da çıkmayan haberlere rastlamak mümkun oluyor ABD basını ıse ılgisıni "hiç beklenmedik bir alanda" yoğunlaştırıyor: Ekonomık gelışmelerin yanı sıra polisın gecelerı randevu evlerıne, ge run çevresındeki tartışmalardan hiç etkilenmeyen bır büyük güç; her gün kesintisiz olarak, süratle Manıla'dan Tokyo'ya Londra'dan Paris'e, Türkıye'yı konu edıyor, Türkıye'den bır şeyler aktanyor: Ulusİararası haber ajansları. Basın Yayın Ge Yabancı ajans temsilcileri daha fazla açıklık istiyor nel MüdUrlUğU'nün ıstatıstıklerıne görc 1983 yılında günlük haber veren yabancı radyoTV kuruluşları ile haber ajanslarının Türkıye'ye ılışkın haber oranları %43. Bu yüzde kırk üçün %23.8'ı ise haber ajanslarının payı, Ankara'da büroları bulunan bazı uluslararası haber ajanslarının temsilcileri ile konuştuk. öğrenmek ıstediğımiz, Türkıye'ye ilişkin haberlerde hangı ölçütlerı kullandıkları, Türkiye'nin ajanslardaki önem sırası, hangi konulara daha çok önem verdıklerı, haber kaynakları ve Türkıye'dekı çalışma ortamlarını nasıl değerlendirdikleriydi. Yabancı ajansların temsilcileri, Türkıye'yı "Olaylarla on plana çıkan ulke" kategonsıne sokuyor. AhP Aııkara Sorumlusu Serge Arnold, Türkiye'nin durumunu şöyle anlattı: "Bazı ulkeler var ki, çok onemli haberler verildigi /aman on plana çıkarlar. Işte Turkiye de bu ulkelerden biri. Genel olarak bizim için 2. derecede onemli ulkeler kategorisinde yer alıyor." Reuter Ajansının Ankara Sorumlusu Hugh Carnegy, aynı konuda kendi görü şünü şöyle belırtti: "Zaman içinde oluşan olaylar Turkiye'ye ilgiyi arttınyor. Turkiye NATO uyeliği ile en ufak olayda dikkatleri uzerine çekiyor" Carnegy buna rağmen Turkiye'de 80'lı yılların öncesindekı hareketliliğin olmadığını, bu nedenle haberlerde bir düşüş olduğunu söyledi. Carnegy, "Batı basınında bugun Turkiye çok çok seyrek 1. sayfada yer alır" dedi. UPI Ankara Sorumlusu Ismet Imset, daha değişik bir yorum getirdı: "Türklye ajans biıltenlerinde yalnızca haber olarak yer alıyor. örnegin 12 Eylul Harekfltı Turkiye'yi onemli kılabiliyor. Ondan onceki donemde ise Türkiye'nin dışandaki imajı terör içinde olan bir ulkeydi." Ajans yetkilileri "Neden hep olayh Türİciye?" sorusuna kendı açılarından değişik karşılıklar verdıler. öne sürdüklerı, "Olayları biz degil Turkiye kendisi yaralıyor " savı "Belirli bir Turkiye imajı varatma w niyetimiz yok ce kulüplerıne yaptığı baskınlar. UPI Turkiye'ye ilişkin haberlerınde bu konuya dikkat ediyor. ABD basınını ılgılendıren diğer bir konu, Turkiye'de Islâm hareketının yaygınlaşıp yaygınlaşmadığı Reuters'e göre, kendı aboneleri, öncelikle ekonomik konularda bılgı istiyor. Daha sonra sıra sıyla Yunanistan TUrkiye ılışkılerı, tran olayları ve her Ulkenin TUrkiye ile ılışkileri yer alıyor. "İyi haber alan kaynaklar" Ajans haberlerinde sık sık rastlanan bır ifade "iyi haber alan kaynaklar". Ajans yetkilileri ılke olarak haberın kaynağını vermekten yana olduklannı söylediler, ama Türkiye'dekı koşullann kendılenni sık sık "iyi haber alan kaynaklar" tcrımını kullanmaya ittiğini belirttiler. Bunun ikı nedenı var: Yetkılilerin konuşmaması ve bazı haberlerin yerli basında yayınlanamayışı Reuters yetkilileri şöyle dedr "Sistem olarak kabul etmiyoruz, ama Türkiye'nin kendi koşullan geregi bazı haberlerde kimlik belirtilmek istenmlyor. Çok emin olduktan sonra kimligini saklayarak 'gözlemciler' sıfalını koyuyoruz." AI P temsılcisi, "Bakanlıklardan kimse konuşmuyor, basit istatistikleri bile vermiyorlar. Bu durumda resmi olmayan kaynaklara yonelmek zorunda kalıyoruz," dedı. UPI'nın sistemı daha ilgınç: "Haberi veren kişinin zarar görmeyeceği cumleleri adını vererek yazdıklan sonra, haberin can alıcı cümlesinde haber aynı şahsa ait olmasına ragmen 'dığer ıyı haber alan kaynaklar' lerimini kullanmak zorunda kalıyoruz." Yabancı ajansların bu konuda ıstediklerı, resmı kaynakların özellikle dış ilışkilere yönehk olaylarda hız.lı bir şekilde resmı görüşü ıletmelerı, basına görüş bıldırecek yetkılı kışilerın saptanması. Nasıl bir Turkiye imajı? Neden hep eleştirel? Ajans yetkılılenne kendılennın "Turki>e'yi hep eleştirel gozle ele aldıklan" yol lu elestırılerı lidtırlattık AFP yetkılısı Serge Arnold, "Ki'sinlikk1 boyle bir şeyin soz konusu olmadığını" belırtırken şu örnekler verdı: "Noel Baba bayramı olmuştu Kas'ta. Bununla ilgili olarak bir yazı hazırladım. Çok ilgi çekti. Hatta oğrendigime gore Manila'da çıkan gazeteler bile haberi kullandılar. Bu Turkiye için olumlu bir haberdi. Yine 1 urkiye'ye gelen tranlı mullcciler ve Afganlı mülteciler ile roportajlar hazırladım ve yayınladım. Zannederim bunlar Türkiye'nin dışandaki imajını sempatik kılmıştır." UPI yetkilisi İmset, "Evet, hep politik deniyor " dıye konuştu. "Ama genellikle olaylar bu noktada odaklanıyor. örnegin Turkiye'ye 80 bin Yunanlının gelmesi de onemli bir haberdi ve turistik bir nitelik ta YABANCI AJANSLARIN GEÇTİGİ TURKİYE'YE İLİŞKİN HABERLERİN KONULARA GÖRE DAĞIUMI (%) YABANCI HABER AJANSLARI 00 AFP AP REUTER DPA 30.5 29 24 2 79 32 4 98 77 79 26 20 7 17.3 4 1 09 06 17 14 20 96 Ajans temsilcileri, özellikle belirli bir "Turkiye imajı" yaratmak niyetinde olmadıklannı söylediler. AFP sorumlusu Serge Arnold, şöyle konuştu "Batılı ajanslann kendi ortak ideolojileri var. Bu bir gerçek. Bu ideoloji Batı dunyasının degerlerini on plana çıkanyor. Buradan giden haberlerin buyuk bolumu kesilmiyor, ama baıen su oluyor, bazı kışiler haberlere kendilerinden bir şeyler katmak istiyorlar." Reuters sorumlusu Hugh Cargey; "Turkiye imajı Batıda halkın belleftinde. Bi/ haberi yolluyoruz, ga/eleler alıp kullanıvorlar. Biz haberin kendi kendisine açıklamasına izin veriyoruz " dıye konuştu. 46 17 9 11 5 32 34 23 19 189 06 92 Geçen yılın olayları Konuştuğumuz yabancı ajans yetkilileri Türkıye'de geçen yılın üzerınde yoğunlaştıkları önemlı olavlarıııı şoyle sıraladılar 1 Demokrasıye geçış ve seçımler, 2 Erzurum depremı, 3 lnsan hakları, hapıshatıelerde durum, 4 KKTC'nın kurulması, 5Ekonomik olaylar, 6 Uçak kaçırma, 7Avrupa Konseyi ile ılişkiler 12 6 26 177 100 47 102 70 1 1 06 51 05 39 4 84 126 1 9 79 Kaynak Basın Yayın Gn Md 1983 Istatıstıklerı