Katalog

16 SİYASET 84 FKÖ için son geldi mi? J ^ P u lıaftanın ilk günü, aynı zamanda yılın ilk günü. Ve aynı zamanda Filislin Devrimi'nin 19. yıldönümü. Filistin halkının kendi kaderini eline alışı olarak kabul edilen silahlı kurtuluş mücadelesi, I ocak 1965'te başlatnıştı. 11er yıl görkemli törenlerle kutlanarı 1 Ocak, uzun yıllardan beri ilk kez gösterişsiz biçimde gcçiştirilmişti. Filistin Devrimi'nin 18. yıldönümü, Filistifı halkının biricik meşru temsilcisi sayılan Filistin Kurtuluş Örgutü'nün, merkez ussünü, Beyrut'ıı terkedcrek dağıldığı bir döneme denk gelmişti. Bu yıl, bu ke/ 19. yıldönumünde kutlanacak hıçbir şey kalrnadı. Beyrut'u lsrail namluları altında Batılı savaş gemilerinin hinıayesinde terk eden FKÖ önderliğı, bu ke/ Beyrut'un 80 kilometrc kuzeyindekı Trablusşam'ı Suriyeli ve bir grup Filistinli namlunuıı tehdidi ve yine Fransız savaş gemilerinin hımayesi altında terk ederek denİ7e açıldı. l.arnaka Havaalanı pistinde bizi Beyrut'a götiırecck uçağa yururken, Rum Milli Muhafızlarının oluşturduğu güvenlik kordonu aıasında bir Irak jumbo jetıne biıımeyc hazırlanan Filistinli savaşçılara lastladık. 1982'dc Beyıut'taıı ayrıldıklan /.anıan Kıbrıs Ruııı kesinıinde kendilerinc gösterilen coşkıılıı karşılama ve ıığtırlamadan eser olmadığı söylenıyordu. Bu ke/, ayrılışları, deni/e açılışları ve dağılıslaıı çok daha ha/in olmuştu. Larnaka'da Fılistinlilerlc kuışılaşmamı/dan bir saat sonra Bcyrut'ta bir gun önce Trablusşanı'daki "vedalaşma"yı anlatan gazcte habeıleıi ve gorgu tanıklanyla karşılaştık. Dinledikleıinu/, Trdblusşam uğurlamasının Ucyrut 1982'yeki bunu yasamıştık oranla sessı? aına çok daha acı vc yurek buıkueu oldıığunıı anlatıyordu. Trablussam lımanıııa "Zi>aretini/ için si/t ttsekkür ederi/." yu/.ılı kocu bir pankart asılmıştı. l ider Arafat ve 4000 Hlıstinliyi, kimisinin eslerini ve çocuklarını taşıyan arabalar lınıana doğru hareket edınce, binlercc Trabluslu da lıman \onunde koşmaya başlamışlardı. Arabalar Yunan bandıralı feribotlara girerlerkcn, bırdcnbıre kocanıan bir kaınyon kalabalığı yararak gemılerden bıııne dalmıştı.Kamyonda netek bir savaşçı, ne de tek bir silah yoktu. Bu dev kamyon, Irablus'un unlu sekerlemelerini, yollıık olarak, Frablusşam halkının aeı günlerı bıılikte paylaştıkları Filistinli savaşçılara tatlı bir hediyesi olarak getiriyordu. Arafat'ın ve I ilistinlılerın uğurlanı>lannın ^örgu tanıkları bir gun öncesınin bu ve buııa benzer goruntulerini anlatırken gözyaslarını tutamıyoılardı. AnNahar gazetesmJe yayınlanan u/un ayrılıs haberini okuvanlar aflamaya başlıyordu. Bunların bir kısını FKÖ'ye o/el bir sempatı beslemeyen hatta biıvok vonlerden elc^tircn kışilerdi. Anıa, Irablussaıi'. "bo>altması" sadece kcntı bosallaıılaı ıçın değil uğurlayanlar için de c°k sarsıcıydı. 20 aıalık 1983 gunu lunı ırısanlığın ayıbı olan biı trajedinin bir kez daha yuzbinlercc ınsanın ilıklerıne ısledığı gundü. 21 aralık gunu kimse siyaset konusmuyordu. Olavın ınsanı boyutları daha carpıcıydı. AnNahar muhabirınin bize naklettigine \\S\H AR'VFA le birlikte Filistınliler için bir son ve başlangıç birlikte yaşanıyordu. r> CENGİZ ÇANDAR Arajüt'ın seçtiği yol belki hiçbir sonuç getirmeyecektir. Ama işgal altındaki topraklarda ve dışarıdu yaşayan Filistin halkının önemli bir çogunluğunun desteğine sahiptir. En azından, at'ttğı ve atacağı adımlarm sağlayacagı diplomatik hareketlilik Arafat'ı siyaset sahnesinde tutacak ve hasımlarına karşı bir manevra alanı yaratacak En büyuk, en güçlU, cn prestijli Arap ülkesinin Arap dunyasının gelcncksel lideı i nin devre dısj kalması Arafai iı;in de agır bir darbeydi. 2.1980 yılında Iranlrak Savaşı'nın patlak vermrsi ü/erinc Irak'ın Arap politikasında devre dışı kalması ve tiim enerjisini Körfez Savaşı'na yönellmesi. Arafat'ın Körfez Savaşı'na ilk gunden beri karşı olmasının, savaşın durdurulması için olağaııustu gayretler sarf etmesınin altında büyük olçiıde Suriye'ye karşı oynayabileccğı en önemli ikinci kartını da yıtırmcsi yatıyordu. Arafat, Suriye ile başbaşa kalmıştı. Ve, beklenen hesaplaşma Filistin Kurtuluş örgütü için şartların çok elvenşsiz olduğu, FKÖ kuvvetlerinin Beyrut 1982'den .sonra çok geniş bir coğrafya uzerine dağıltığı bir dönemdc geldi. 1983 sonbaharında, Trablusşam'da perde kapandı. Arafat ya tukendiğini ilan edecckıi ya da artık kullanabileceği son kartına elını atacaktı. Ikincısıni yaptı. Kahıre'ye gittı ve Mısır'la hem kendisı arusında, hetn de Arap dunyasının geleneksel, doğal lıderıyle Arap dunyasının bir bolıtmu arasında kftprüleri yeniden kurdu. Bıından sonrâsı Mısır'la ve ardından Üıdün'le bırlikte yuruıııek demek Reagan'ınçi/diğı Amerikan diplomasısının oyun kuıalları içınde yanı Israil'e öztlnde zarar vermevccek bir doğıııltuda yuruınek demektır. Aralat, bu yolu seçmek zorunda bırakılmıştır. Bu yol belkı hıçbır sonuç gelirrneyecekiır ama ışgal altındaki topraklarda, Batı Yakası ve (jazze'de yaşayan Filisiin halkının ezici, dışarıda surgıınde yaşayan 1 ılısliıı halkının da önemli bir bolumünun desteğine sahiptir. En a/ından attığı ve atacağı adımlarm sağlayacagı diplomatik hareketlilik Arafat'ı yine siyaset sahnesinde tutacak vc hasımlarına karşı bir manevra alanı yaratacaktır. Üstdik eğer, Israil'in esnemez tutumu kırılabilirse kihiç sanmıyoruz sonuç bile veıebilir. Arafat'a karşıt Fılislinliler ise liderin bağımsız karakterinden yoksun, Suriye'nin piyonları durıımundadırlar. Filistin halkı arasında hiçbir esaslı desteğe sahip bulunmuyorlar. Suriye politikasının bir uzantısı olmaktan başka seçenekleri kalmamıştır. Suriye politikası da, hedef olarak, Amerikan diplomasisi içinde önemli bir yere kavuşmayı seçmiştir. Arafat'ın karşıtları partiyi kaybetmiştir. Bu da rahatlıkla belirtilebilir. Sonuç olarak, Filistin Devrimi'nin 19 yaşgününde sona erdiğini belırtmck acı ama gerçektır. Bu arada, 1982 ve 198Vün Filistinlilerde vc Arap ve lslâm dunyasında yarattığı guçlu travmamn, şimdiden ne olduğu pek belli olmayan ama şıddete yoııelik olacağı se/ilebilen yeni eylcınlere yol açabileceğını de hatırdan çıkarmamak gcrekiyor. Filistin Devrimi'nin 19. yıldönümunde, 1 Ocak 1984'te perde Filistin davası için yeniden açılıyor.... göre, 20 aralık sabah şafak sökerken, Trablusşam'ı terketme hazırlığı içindeki Yaser Arafat kendisine kahvaltı niyetıne uzatılan simili ve bir bal çanağını görunce gö/len dolmuş vc "Hayatımda bundan daha acı bir gun hatırlamıyorum" demiş. Yaşanılan acı sadece Filistinlilerin o sonsu/ surgunlerini yaşamak uzere dcnıze doğru U7aklaşmaları değildi. Bu denize açılışın "kardeş" kurşunları altında gerçekleşmesiydi. Cicridc bıraktığımız yılın son iki ayı, bolgemızdeki parçalanmanın ncredeyse doruğa ulaştığı bir tarih kesitinı temsil ediyordu. Neden Mısır'a gitti? Arafat'ın Mısır'a gıtmesi bir surpriz miydı? Ortadoğu'daki gelişmeleri yakından takıp edcnler için hayır. Arafat öndcrliği ile Kahire arasında köprulerin birgün er geç kurulacağı beklcnıyordu. FKÖ liderı ile Enver Sedat sonra.sı Mısır liderleri arasında temaslar el altından tüm yoğurıluğu ile daha 1982 ha/iranındaki Beyrut kuşatması sırasında başlatılmıştı. Arafat için Filistin mucadelesinin bağımsızlığını, yani Filistin mucadelesinin karar mekanizmasının Filis tınlılerın elinde bulunması ilkcsini korumak, sürekli olarak bunu Suriye'ye kaptırmamak anlamına geliyordu. Surıye'yi dengeleyebilccek ıki kutup tarihı ve jeopolitik olarak hep Mısır ve Irak olagelmışti. Arafat, bu dengeler üzerinde yıllardır ustaca oynayarak Suriye'ye karşı manevra alanını İcoruyabilmişti Uluslaraı ası politikada meydana gelen iki gelişme, Arafat'ı bu rolü sürdürmekten mahrum bıraktı: 1. Mısır'ın Camp Uavid Anlaşması'yla 1978 yılında tsrail'le arasınduki savas durumuna son vermesi ve Arap saflarından lecril edilmesi. Filistin devrimi bitti mi? Yeni yılın ve 19. devrim yıldönumünün arifesinde Filistin mücadelesi sona mı ermişti? Bıınun yanıtı 22 aralık 1983 perşembe gu nu denı/dcn ayrılıp kısa bir sure için karaya ayak basan Yaseı Arafat'tan gcldı. O gun, Arafat, Mısır Cumhurbaşkanı Hiisnü Mübarek'le Kahire'de ıki saat başbaşa konuştu. Haber, başta Arap dünyası, tum uluslararası siyaset çevrelftnnde bomba gibi patladı. Filistin devrimi'nin 19. yıldönümüy