Katalog

14 StYASET 84 9 Yli > ie vesayet ve denetim İSVKÇTI BİR MKYDAN CjUiHsleiRickkr !>ıra>a: bır küllür olusturan a/mlıklara bu yasal ımkânlar sık sık uygulanıyor unyanın bırçok ulkesınde özlenen her şeye sahıp Isvcçlılcr Yıllar ötıcc ıklıdara gelen Sosyal Demokrallar "bıreyin soruııu toplulugun sorunudur" sloganından hdrckctle, hcr alanda sosyal vardım kurumlan olusluımuslar Kımse sız çocuklar ıçın dcvlet krcşlerı, rulısal bunalı ma gırenlcre beclava psıkolojık danısma, ıııalı sıkınlı çeken aılelere para yaıdımı hep "loplumıın" isveç dilınde devlelln ışı olagclmış Amaç, herkese "normal yaşam koşullan" sağlanıak tşın puf noklası da burada Isveç devle tı, normaklcn larklı olanlara da aynı şeyı sağ lamaya çalısıyor Yurttaşlarının lyılığını süreklı duşünen Isveçlı yönelıcıler bu ışı bırçok alanda aşırıya gölurüyor Vısyal vardımlar ajını bıra/ daha gelıştırebılmek ıçın tam 330 devlel komısyonu olusturulmus Ancak aradan geçen «Ure ıçınde Isveçlıler, bü rokrasıden vakınmava başlamıs Bunun üzcrı ııe kıırıılan bııkdi, komısyon, konmyoııljrın sa >ısını azaltmak ıçın aylarca araşıırmalar vapmış ve sdvılarını 80'c ındırmış YurtıaşUr hâlâ bu rokrasının fa/l ılığınddn şıkaycKi oldugu 1,1 ko 111 mısyonları azaltma çalışmaları hızb süruyor (Welle, İsveç vönetıtılerı, kendılerının varlıgından sıkâyelçı olanlara hıle vardım elını u/alma peşındc Her alanda yumaşlara nasıl vardım cdılebılecc malı yılı ıçınde »lomnhilimi/le jakalanmadan hız sınınnı aşıp asmadıgımı/. kom^umu/un hahçesinden elma çalıp çalmadıgımu da mı »orulıcak?" Iş adamlarının sesı "Dagens Induslri" ıse bu nu Alman faşızmıyle bıle karşılaşlıracak kadar ılcrı gıllı !sveı,lı yoneiıcılerın yurttaslar u/erındekı vesayeıkrını gıttıkçe gelışlırmelcrıne bır baska ör nck 14 vdsındakı bır çocuk, çok hoşldndığı pa idlı kuıııar ıııakmeleıınden hır lane edınme lıa yalıyle ya>ıyormuş Sonunda bılpazarından bozuk ve ondrılması ımkânsı/ bır makıneyı edınmış Sııs olarak yatak odasına kovatakmış İsveç yasaları uyarınca polıse basvurup ı/ın ıstemıs Polıs çocuğu, Kumar Daıresının Oyun Ma kıııelcıı Konıısvonu'na havalecimış Komısyon, hastalıklar geçırmış olduğu, hatta kadınların ne zaman âdet gördüğu, vergı daırelerınde, bır yurı tasın şımdıye kadar hangı ı^ten nc kadar paıa kazandığı, polıs kayıtlarında yurtlaşlann polıs le karşılaşmaları, trafik cczalanna varıncaya ka dar rıslenmı^ durumda Bırçok Batı Ulkesınde de varolan bu durıım açı sından Isveç'ın çok önemlı bır larklılığı var Is veç'te bır sürcdır çeşıtlı devlet kuıuluslaııııııı bılgı bankalarım eleklronık olarak hırbınnc hağlama projesı Uzerınde çalışılıyor Dcmokratık \o bı reysel ö/gürluk kaygılarıyla baska hıçbır Batılı ülkede gerçekleştırılmeyen bu ış, yurttaşların tüm hayat övküsüııü ısteven vönetııının öniiıa serecek kınıı yönetıcılerın görevım kotuye kul lanıp baskı uygulaması tchlıkesı ışın cn halıl va nı İsveç yurllasları, yönetıulerının lutyatlannın tüm alaıılarıııı denetim altına almasından, o/cl hayatlarının hıçbır bölumünUn gı/lı kalmama sından korkııyor Bu nedenle, dıınyanın enrt/gıırulkesı olarak bı lıncn îsveç'te bır " t n u n llaklarını Kurlarma IHrnegı" v.ır Dcrncğın \onclkilcnnc goa Isvn, le ne yaparsarıı/ yapın, yönetıuler sı/e "yardım elmeye", dolayısıyla ışınıze kansınaya kalkıyor Yurttasların ycdığıne ıçtığıne karışmıyorlarsa da, bu konıı üzerınde de düşünı.eler ydrülü lüyor Basbakan Olof Palmc'nın Dcr Spıegel dergısıne vcrdığı bır dcmcçtc söylcdığı gıbı, Sos yal Yardım Daıresının u/manları "dog'ru" bes lenme tızerınc bır araşıırma yapmıslar ve gün dc altı dılım ekmek vcmcnın saŞlığa yararlı ol duğuna karaı veımışler Hır dığer konu da kadınların "sosyal havala aklıf İHÇIındf kalılmasının lesvıkı" İsveç veıgı ya saları ucrctlılcr, kadcmch olarak vergılendırıyoı ve eslere ayrı ayrı veıgı uyguluyor Bu ncdcnlc bır aıle reısı ayd 11 "500 kron ka/ansa, aıknın elı ne geçen para kadın veerkeğın ayrı ayrı 750'ser kron kazanmasından çok daha az oluyor l r keğın ve kadının ayrı ayrı vergılendırılmesıyle kademelı vergı sıstemının yarattığı bu bııyük lark, kadınları çalışmaya zorluyor Bu yü/den de küçıık çotukların çogunluğu annelerı yerıne kreş bakıuları tarafından buyütulüyor Der Spıegel dergısının bır ıncelemesıne göre, Isveçlı bır çocuk altı yaşına gclenc kadar kendısıyle 30'dan fa/la kışı ılgılenmıs oluyor Çingene kızın durumu Bır çıngene aılesının durumu bu konuda oldııkça aydınlatıu Sosyal Yaıdım Daıresı, bır çıngene aılesının göçebe hayatını çocuk yctıstırmek 1 , 1 11 1 uygun bulmuyor vc aılenın üç çocuğunun "dt\let gbzetimlne" alınmasını sağlıyor Aılelerının yanından /orla alınan uç cot.uk dcvlet krcsındı; büyütülüyor Aılenın buyuk kı/ı 18 yasını dol durunca, Sosyal Yardım Daıresı kı/cağızın gc leteğı açısından "kaygılı oldugu halde" rcşıt ol duğu ıçın yctıstırme yurdunu lerk ctnusıne ra/ı oluyor Ku aılcsını bulup bır çıngeneyle evlenıyor Sosyal Yardım Daıresı bu ışe çok Ş sıyoı c Bır raporda dcndığı gıbı sö/ konıısıı kı/ "lnpluma uvumlu bir cevre ıcınde yelı>lıe> halde" çin genelık gıbı "loplum dışı" bır hayaıı tercıh cl mıştı Bunun uzerıne bır Sosyal Yardıın Ooıev lısı, hatlada 10 saal bu aılenın sorunlarıyla ılgı lenmeye başlıyor Örnekte gorüldüğü gıbı, dcvlclın korııyucu elı, gıdcrck bır vesayele dönuşuyor DUnyanın hıçbır ülkesındc Isveç'tekı kadar çok çocuk mahkeme kararıyla aılesının yanından alınmıyor Dığcr Batılı ülkclcrdcn larklı olarak Isveç'le sadcce i,ıxıığa kolıı mıı.ınıele yapıldıpı zaman değıl, aılcsı "Çocugun loplumla normal ilişkiler kurması i«,ln gerckcn koşullan sajlayamıyorsa" da ana babanın elındcn vocuğunu kcn dı yetıştırme hakkı alınabılıyor Anası ya da babası alkolık, kumarbaz, çcvre sıylc kavgalı, halla ışsız olan vOLUklar lopıııı ağ /ında özellıkle de isveç toplumu ıçınde farklı Dunyanın en özgur u/kesi olarak Un yapan îsveç'te devlelın yurttaşlara her alanda yardım etme çabası, insanların ozel hayatını yok etme tehlikesi yaratıyor. Devletin her işe kurışmasından amaç, "herkese normal yaşam koşulları sağlamak." Ama tsveç devleti aynı şeyi normalden farklı olanlara da sağlamayı i/le de istiyor. ğını araşııran komısyonlann, kurumların olus uıııılması faalıyetı oldukça masraflı Yapılan bır hcsdba göre, önümüzdekı on yıl ıçınde Sosyal Yardım got(.vlık'i]iıın ıdarı mdsrafidrı, lıalka ya pılaıı sosyal yardım mıklarını aşacak Bu ntdenle Isvcç yönelıcılerı yurttaşlardan ver gıvı kıırusu kurusuıid lopldinak /orunda Bunun n,ın ı/lencn yöntem sıı 1984 yılında yıırıırlüge gıren yenı bır vergı yasasıyla her vergı mılkellclı şu yuıımde bukınuvor "1983 mall yılı içinde rvımdr, bahçrmde \a da bu>ka bır kıınııda S(M) krondan fa/la lulan hıçbir onarım ya da haşka bır i> vaplırmadıgımı sercfım vc vııdanım u/crıne hrynn ederııtı" Aksı halde, hıı ısı kıme yap tırdığını, söz konusu kışının vergı numarasını ve bu ısı yapan kısının vergı borcu olmadığını bıl dırınek /orunda bğer tutluğu tesısatçının veı gı borcu varsa, kendısı de hesabın yuzde 50'sı kadar te/a öduyor Yenı yasava muhala/akar "Svcnska DagbladeC'ın tepkısı şöyle olmuşlu "Yakında 1983 yatak odasına bozuk da olsa kumar makınesı knnmasını yasaklamıs (,ocuk yılmamıs, parlamentonun halkla ılışkı lcr burosuna başvurmus Istcğı ıncclcnmıs vc "haklı ıılabıltHPiSıne" karar veıılmıs Bu nedenle "yatak odasına ho/uk bır kumar makinesinin konınasının yasalanı uygunlugunu" aidslıracak olan hıı komısyon kurulmus 14 yaşındakı ço cuğun, kendı yatak odasının hukukı konumunu araşlıran komısyondan ne cevap aldıgını bılmıyoru/ Bu her seyle ılgılenme merakı, "tsveç'e ozgu sogan kullurleıinin ekonomik yaraıian orgütu" gıbı dkla gelebılecek her türlü amaç taşıyan ku rıımlar yaratıyor Yumaşlarına bu kadar çok yardım eden yönelıcıler, daha 1yı yardım edebılmek ıçın bol bol bılgıye ıhtıyaç duyuyor Devletin çesıllı daırelerınde her yurttaş hakkında yu/lcrcc sayfa dolusu bılgı var Hastanele rın bılgısayarlı bılgı bankalarında herkesın nc