Katalog

SİYASET 83 Fahri Özdilek: Meclis açmada vıllık deneyim JÜLİDE GÜLİZAR 27 Mayıs'tan sonra Kurucu Meclis'in açılış konuşması, 1961 parlamentosunun açılış konuşması, şimdi de yeni Medis'te geçici başkanltk ve yine açılış konuşması... " Konuşmamı yapacağım ve yine 22 yıl önceki sözlerimi tckrarlayıp üstüne basa basa 'bu duvarlan siz kirletmeyin' diyeceğim". Kurucu Meclis, Tabil Senalorluk derken, 12 EylüTdeki zorunlu ara dı^ında hic kesinliye ugramadan bugune geldiniz. Bunun sırrını açıklar mısınız Sayın Özdilek? Yani bu sorunun altında, neden politikaya devaııı ettinız gibi gizli bir soru mu yatıyor? Hayır efendim, öyle gi/li bir amac yok. Hcr vatandaş gıbı ben de 12 Eylül sonrasında evıme çekılip olanlan izliyor, değerlendiriyordum. 12 Eylül'ü yapanların demokrasiye dönüş arzuları fiılen de ortaya konunca kurulacak parlileri izlemeye koyuldum. Sonra bir gün Halkçı Parti'den ikı kişi geldi. partide görev almam konusunda öneride bulundular. Yaşlandığırnı, devrimi doldurduğumu, varlığımla genç ve liyakatlı bırının yeritıi almak iMemediğimi anlattım. Anlatamamıssınız ki, bugıin... Evet anlatamadığım besbelli. Gelenler benı ikna ctmek için pek çok örnekler gösterdiler. Geçmiş hizmet vc deneyımlerımden yararlanmak istediklerinı... Her zaman hizmet vermenın mumkun olduğunu... Cumhurbaşkanlığı yapmış tsmet Paşa'nın, daha sunraki yıllarda çeşitli hizmctlerde ve ölUnceye kadar çalıştıgını.... anlattılar. Kabul ettim. Zamanla parti gelişti ve bugün Konya mılletvekili olarak karşınızdayım. Başurını/.ın sırnnı anlatacaktınız... Havallerden değil, realiteden söz etmek. Yapılamayacak vaatlerde bulunmamak, halkın di lini kullanarak, onlara. düğru bildıklerimizi en sade ickıkle anlatmak. Herke> ve si/ sık sık, geçm^ten ders almaktan söz ediyorsunuz. Neyl anlalmak istediginizi açıklar mısınız? Vcrılmi> olan hürriyeti, bir ba^kasımn hürriyetine tecavüz etmeyecek bir tutum ve davranışla kullanmak gerekır Her türlü dUşünccnin ortaya konması ve tartışılmasından yanayım. Her dUşüncenin karşıtı vardır ve insan bu kariil dı^ünceleri de dinleyebilmeli, tartışmalı ve katılmasa bile ho^göruylc kar^ılayabılmelıdır. Buna alıjmaya ve kendimizi bu şekilde eğitmeye mecburıı? Oeçmişte bunlar ya hiç yapılına' dı, ya da gercksiı hırçınlıklarla yapıldı Parlamentoya gelmış seçkin kişilerin iyı örnek yerıne, kötu tutum ve davram^larla uygunsu? örnek olduklarmı duşündum. Branşlarında uzrnan kı>ilerirı bu yönlerine özclliklc saygılı olmak gereğini düşündum. Hazırlanmadan yapılan uluorta koııuşnıalann ve bilgiçlik taslamalann ge reksizliğini duşundum. UüşUndUın de düşundüm gcçcn süre ıvınde. Herkesın bir özeleştiri yaptığını, yanlışlan doğrulan tcspit ettiğini dü^ünmek istiyorum. Tüm bunları du>ıınurken, biraz da yeni dönemin Turkiye'sinin nasıl olacagını, olması gerektigini du$undunu/ mu? Onu da düşündum. Propaganda konuşmalarında üç parti ve birbirine benzer konuşmalarla halka seslcndik. Vaallerın yerine getirilmcsı bütçe olanaklarına bağlı. Işle biz bu durumu seçmenlere hep anlatmaya çalıştık. tktısadi durum çok parlak değil Demokratik bir seçim yapılmış olmasına rağmen dış alemin bızı ne de receye kadar deslekleyebıleceğini de düşunürsek, kalkmmanın ve iktisadi güçlükleri aşabilmenın çok zaman alacağı ortada. Tarım kesimindekilerın, Urettiklerı ^eyler devletçe alınmış, ama birçoğunun karşılığı Odcncmcm^ Bu bir şıkâyet konusu olarak meydanda. Devletin bu borçları ödemesi halinde, piyasaya sürülecek para ortaya nasıl bir iktisadi eylem çıkaracak? Seçmenin lüm bunları ve öıeki /orlamaları nasıl değerleııdireceği, kişi olarak onlara aıılalacaklaıınıı/a ve tutumumuza bağlı. Seçmenin bu yasama organının Uyelerinden hemen ve büyük netıceler beklediğini, bunun çok zor olduğunu ve bu neticclerın gecikmpsi halinde onların çok üzülüp sa bırsızlanacaklarını düşünmek şart Yaııı, yeni dönetn, herkes açısından sabır, dikkat ve basıret istiyor. Sizin bu yeni Meıiis hinusını açış konuşmanızda linlıi birkav ıııınleni/ vardı. "Bu binanın duvarlan... Kirlelmek... kirletmemek.." diyordunu/. Kurucu Meciis'i acarken mi? Hayır... O zaman değildi. Oerçi, Gürsel Pasa rahatsız olduğu için Kurucu Meclis'in açılış konuşrrasını da ben yapmı^tmı ama, o so/.lcr, gene aynı seheple yapmak durumunda kaldığım 1961 parlamentosu'nun açılış konuşınasında söylenmışlı Aynen $öyle demiştim. "Atalurk Ankara'sına yaraşır bu TBMM binaMnı si/e tertemizemanet ediyorum. Bu kulsal yuvanın duvarlannı çapraşık seslerle kirlelmeden muhafa7a ediniz" Meclisleri »\K, konuşmaları sizin ayrılmaz parçanız haline geldi. Hani ne iş yapursını/ diye sorsalar, neredeyse... Meclis açarım diyeceğim değil mi? Bu, bana kaderimin bir lülfudur. Açış konuşmanız ha/ır mı? (îerçi bu soyle>iyi yaptıgımız sırada, Meclisin avılmasına IS gıındrn fa/la bir zaman var. Konusmam tıa/ıı Ama onu bir sır gıbı saklıyorum. Yalnı/ şu kadarını söylcycbıhrım. Bu defa da 22 yıl önceki gibi, frakımı gıyip, bu çok kutsal görevı yerrıc gelırnıek u/ere kurstlyc çıkacağım. Konuşmamı yapacağım ve yine 22 yıl önceki sözlerimi ukrarlayacağım. Ustııne basa basa "bu duvarlan siz kirletmeyin" diyeceğim. B 1961 yılı urak ayı, 1 alıri O/dilck, kurucu Meclis'in açılışında Gursel'in mesajını okuyor. 22 yıl sonra Özdilek yine Meclis'in açıİışını yapacak. ir gazeleci sordu. Paşam, dedi, Ferit Melen'in yaşı si/den büyük değil mi? Evet, dedim, Ferit Melen bendcn hııvuktur ama, ben tesadufen ondan allı yıl once dogmuşum." Yasama görevınc başlayacak yenı I BMM'ye en yaşlı Uyc ülarak geçici başkanlık yapacak emeklı orgeneral Fahri Özdilek, söyleşimize bu sözlerle başladı. "MİIU Birlik Komitesi, aynı zamanda bir parlamento niteliginde oldugu için 1%0'da başlayan pariamenlo hayatım...." Yeni sol parti ve dirsek teması Türkiye'de 1970'lere değin ve bir ölçude de 1973'lerden sonra bir sol vardı. Bazı ilkelerinden odun vermeyen, katı gelenekleri olan bu sol harekelin dogal olarak partisiz olamayan duragan scçmeni vardı. Bu olgu 1973'lerden sonra biraz da olsa kmlabilmiştir. Eski siyasiye göre, Turkiye'de yeni bir sol akım gerekiyor. Bir takım ilkeler yumuşatılarak, şimdiye değin sola uzak olan loplum kesimlerınc yakınlaşarak bu akımın gerçekleştirilebileceğını ileri suren aynı siyasi, yeni demokrat sol parti girişimlerinin ardında bu görüşün yattığını savundu. Ancak, bu akımın siyasi parti kurma girişımleri içinde bulunan kadro ile yürütülemeyeceğini de vurguladı. Tunç, Akman ve Çelikel'in ekim ayı sonunda "seçimlerin ardından bir demokratik sol partinin kurulacagım" açıkladıktan sonra ilk girişimleri çeşitli kesimlere, basına yaptıkları açıklamaları postalamak oldu. Bu kcndi deyimleriyle "dirsek temasının" ilk aşamasıydı. Sö7 konusu davranışın bir amacı da, yeni parti girişimi konusunda tepkileri ölemekti. B IŞIK KANSU ir eski sıyasi, Halil Tunç, Dr.Sedat Akman ve Murtaza Çelikel'in başı çektiği yeni demokratik sol hareket için şu yorumu getirdi: Demokratik sol parti kurma çalışmalarını yürüten Türktş eski Genel Başkanı Halil Tunç seçimde HP'nin aldığı yüzde 30 oranındaki oya değinerek, "Turkiye'de solun gücü yüzde 30'la ölçülmez. Sağın söyleyebileceği pek bir şey yok. A ma sol da söyleyemediği için tercih bu yönde oldu". Halil lkınç lurklş Genel Başkanıyken... olacak. Tunç dirsek temasını, karsılıklı goruş alış verişi, görüşmeler olarak özetliyor. Ancak, yeni demokratik sol partinin örgutlenmesini ne şekilde gerçekleştireceği aydınlık kazanmış değil. Kesinleşen nokta Kesinleşcn nokta, kurulacak olan demokratik sol partinin, SODEP ve HP'nin çizgisini "yanlış ve yeJersiz" bulduğu. Halil Tunç, bu yetersizliğe kanıt olarak HP'nin aldığı yuzde 30 dolayındaki oyu gösteriyor ve ekliyor: Turkiye'de solun gücü yüzde 30'larla ölçülemez. Sagın Turkiye'de söyleyebileceği pek bir şey yok. Sol da seçim öncesi pek bir şey söyleyemediği için tercih seçim sonunda gorulduğu yonde oldu. Solu butunleştirme amacıyla işe koyulan demokratik sol parti de kurulduğunda, yerel seçimlere uç Sosyal Demokrat Parti katılmış olacak. Yerel yönetimler Demokratik sol parti kurma çalışmalarının hızlanmasının nedeni MGK Üyesı vc Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral ^ejat Tümer'ın, yerel seçimleıe yalnızca üç partinin katılmasına ili^kin yasa önerisinin MGK gündeminden çıkarılnıış olması. Yerel seçimlere katılma yeni demokratik sol partinin hedefi Ancak Halil Tunç :>ımdılık orgutlenme çalışmalarının ne zaman lamamlanabileceğine ilişkin kesin bir sure veremiyor Dirsek teması Yeni demokratik sol partinin söiculuğunu şimdilik Turklş eskı Ciencl Ba>kanı Halil Tunç'un ustlendıği görulüyor. Tunç'a görc, örgutleııme merke/den tabana değil, tabandan merke^e dogru olacak. Bunıjn ilk aşaması da toplunnın çiftci, işçi, esnaf, aydın kesimleri ile "dirsek temasına" girmek