Katalog

CUMHURİYET DERCİ 67 Eylül olaylan îstanbul'da Rum azınlığıhedefalan bir tertipti. Beyoğlu, Kurtuluş, Şişli, ' Kadıköy gibi semtler 7 Eylül günü tanınmaz haldeydi. Rum nüfüsun en çok yaşadığı •„'..!" merkezlerden biri de Büyükada idi. Büyükadalı Ahmet Tannverdi 67Eylül'de;' Büyükada'da Fınncı ustası Mundi, oduncu r^ ArçeGk b ^ hliz» Istmnst, çvüâ Yorgo katü bir gunde objekdfe böyU poz vermusUrdL yaşananlan anlattı. Büyükada'nın acı gecesi... %/ . . . . . . . ... ^ 5 ...... DUYGU YAZICI Atatürk'ün Selanik'teki evine bomba atıldığı haberi 6 Eylül günü önce öğle haberlerinde ardından da ıkınci baskıyapan tstanbul Ekspresgazetesiyleduyundmuştu. Olaylann Kıbrıs 'ta Türktezinigüçlendırmek amacıyla düzenlenmış bır tertıp olduğu kısa sürede anlaşılacaktı. Tertipte hşhrtıcı bir rol oynadığı düsünülengazetenin sahibi Mıthat Perin, yazı işleri müdurü ise Gökşin Sipahioğlu idi. Ogece azınlıkların yaşadığı semtlerde utanç verici olaylar yaşandı. 67 Eylül 1955 günü MustafaKemal'in Selanik'teki evinin bombalandığı yolundaki haberler üzerine tstanbul ve tzmir'deRumları hedef alanplanlı saldırılar düzenlendi. önceden hazırlandtğı belli olan kalabalıklar sopalarıyla harekete geçtiler. Oç Rumöldürüldü. Yağma, tecavüz. kundaklama sabvha kadar sürdü. 3548'i RumIar'aait5538gayrimenkulyıhhpyağmalandı. 5biniaşkınokul, kiliseveticarimekân tahrip edildi. 74 Rum ortodoks kilisesinden 70 'indeyangın çıkartıldı. Olaylar kamuoyuna komünist tahriki olaraksunulmuştu. Hükümet bildirisinde tstanbul 'un ve memleketin esas itiban ile bir komünist tertjp ve tahriki ile ağır bir darbeye maruz kaldığı açıklanmıs, komünistlerin tutuklanması karan ahnmıştı. TutuklananlararasındaNihatSargın, Kemal Tahir, Asım Bezırcı, Hasan tzzettin Dinamo, Hulusi Dosdoğru, Aziz Nesin de vardı. ^^iomümstlerin olayla bağlantısını dönendnBasbakanıAdnanMenderes "küiselertn tahribine büyük ehemmiyet ve dikkat atfedilmiş ve mezarlardan kemiklerin çı t7EytUgünâ Jstmmbul'u bu haU getirmişlerdL tstanbul Ekspres'in ikinci baskısu.. karttlmısbulımmasıyla " açıklayacaktı. Olaylann tertipolduğu kuşku götürmeyenbirgerçektLAncakdüzenleyicikimdi? Hükümet. MtT, Kontrgerilla... Yassıada durusmalannda ortaya çıkan gerçekleriogün tutuklanan komünistlerden biri olan Hulusi Dosdoğru nun "6 7 Eylül Olaylan "(Bağlam Yayınlan) kitabından özetleyelim. "Bombayı atan kisi o zamanlar Yunan vatandası, daha sonra Nevşehir ValisiOktayEngın Ui. Olayınlstanbul 'dayansıtılması için hazır bekleyen DemokrutParti Teskilatı ve Kıbns Türktür Cemiyetipmlesto gö.sterılerını baslatmıştı. Yunan makamlanncasürdürülensoruşturmadabombalısaldırı olayının Başkonsolos MehmelAlı Bahn 'ın talimatı de ve Oktay Engin 'in azmettirmesi ile Hasar Uçaradhhademetarafindangerçekleştirildiğiaçığa çıkarılmıştı. Sözügeçen Oktay Engin önce MİT'te önemli görevlere getirilmis ardından kaymakam vederken valiyapılmıştı.'' Devlet 1956yıhndaRumlara 10 12milyon dolar karşılığı bir tazminat ödedi. 67 Eylül tertibinde Adalar da payına düşeni almıştı. 6 Eylülgecesi Adalar da, 110 mağaza, 3ev,3 kilise, 2 mektep, 2manastır, 2 eczane, 1 muayenehane, 2 otel pansiyon, 21 lokanta vegazino, 2pastane tahrip edilmisti. Büyükadalı Ahmet Tannverdi 6 Eylül 'ü yaşayıp hiç unutmayanlardandı. Çünkü onun babasının bakkal dükkânı da saldmya uğrayan mekânlardandı. Ahmet Tannverdi, bugün hâlâ adadayaşıyor ve Prinkipo adlı bir lokanta işletiyor. Dörtbiryanı eskifotoğraflarla kaplı Prinkipo, adadan gitmek zorundakalmıs Rumların mutlakauğradığıbirmekân 67Eylülde llyaşındaolan Ahmet Tannverdi o geceyi anlattı. 67 Eylül akşamı her zamanki gibi ben, Orman lokantasının orada sostsli sandviç yemeğegitmiştim. Bizim çocukluğumuzun eğlencelerınden biriydi sosisli sandviç. Sinema afişlerine bakıyordum. Akşam hangi sinemaya giderim diye. Babamdan izın çıkaracaktım. Adalı gençlerin, sinema afışlerının orayabirgazeteastıklannı gördüm. Ekspres gazetesiydi. O yıllarda, adaya hem sabah hem de akşam üzeri gazete gelirdi. Üzennde koca koca puntolarla "Atatürk'ün evine bomba" gibi bir sürmanşet vardı. Gazetenin ba$ında birkalabalık bınktı. Bız haberi okurken,abılerimiz hemen eve git, sakın dışan çıkma diye tembihlediler beni. Ben de eve gittim. Çarşinın içinde, bızım dükkânın üstkatındaoturuyorduk. Birşey vardiyepencereden dışan bakmaya başlamıştım. Façyo'dan başladılar... Façyo lokantasına meşrubat veren Marika Ververoğlu diye bır kadın vardı. Onun yanmdada Abidin diye biri çalışırdı. Adada en çok satılan şey odun olduğu için o sıra üç tane odun sergisi vardı. Abidin'in sergiden alınmış bir odunla Façyo lokantasına hamle edip saldırdığını gördüm. Adada oturmayan ama adada çalışmaya gelen biriydi Abidin. Mutfak tarafındaki cam