Katalog

CUMHURİYET DERGİ ASLI SELÇUK R ahşan Beni ttimad, Tahmineh Milani, Puran Darakhsandeh, Marziyeh Meshkini, Marva Nabili, Forug Farrokhzad, Faryal Behzad, Yasamin Melek Nasr ve Samira Makhmalbaf... Iran sinemasının kadın yönetmenleri... Iran'da sinema yapmaya girişen kadın ve erkeklerin işleri doğrusu epeyce zor. Kadın oyuncuların yüzlerini yakın plan çekmek yasak, kadın oyuncunun makyaj yapması yasak, kadın oyuncuerkek gibi giyinemez, yasak; kocayı oynayan bir aktör, gerçek yaşamda kadın oyuncuyla evli olsalar da kansının elini tutamaz, kadın oyuncuyu sırttan çekmek de sakıncalıdır, kara çarşafının altında ola ki kalçalan fark edilebilir. BukurallarKültürve Islami llkeleri Yöneltme Bakanlığı'nın yayımladığı sinema yasalan kitapçığında açıklanıyor. Yönetmen Tahmineh Milani, "Iki Kadın" adlı çalışmasında oldukça zorlanmış. Filmde biri zengin, diğeri yoksul üniversite öğrencisi, değişik sosyal konumlardaki iki kadının yaşantısından kesitler izleriz. Mılani'nin kişilerinden biri, sınav sırasında başka bir öğrenciye yıldınm aşkı ile tutulur. Buözel âşık olma anmı yönetmen ancak üç saniyeden fazla sürmeyecek olan uzun bir bakışla anlatmıştır. "Üstelik bu bakışın seksi olmaması da gerekiyor." diyoroyuncu MerilaZarei, "erkek oyuncuyasabit bir bakışla bakıp, aynı anda da gözlerinizi kaçırmalısmız..." öteki öğrenciyi Iran sinemasının ünlü genç kuşak kadın oyunculanndan Niki Karimi canlandınyor. Karimi aldığı rollerintekdüzeliğindenyakmıyor. "Iki Kadın"ın birsahnesinde yeni evli kadın kocasını düşünmeye başlar. Tahmineh Milani buplanı nasıl gerçekleştirdiğini şöyleaktanyor: "Genç kadın pencerenin arkasındadır, camda kocasının yansımasını görür. Başka bir filmde de yine kadın kahramanın patronuna nasıl âşık olduğunu, erkek kardeşine anlatmasıgerekiyordu. Erkek kardeşi,tambilimkurgusinemasındaki gibi, bir düğmeye basarakbaşkalarının düşüncelerini okuyabilen bir karakter olarak yansıttım..." Ataollah Hayati'nin "Kadınlar ŞehrT'ninbaşrolündekiLeylaHatami,Martaadındagençbirköylüyücanlandırmaktadır. Marta, ailesi tarafından, toprak için, kuzeni ile evlendirilmek istenir. Kuzeni zaten Marta'ya sırılsıklam tutkundur. Marta'ysa onu sevmez, genç adamı istemez. Kayınvalidesi bu evliliğin olmasında direterek Marta'ya takması için kendi yüzüğünü verir. Parmağına olmadığını söyleyen Marta, yüzüğükayınvalideyegeri verir, böylece kuzenini açıkça reddetmiş olur. Filmin sonunda Marta'nın aşkı kırmızı bir elma şeklinde simgeleştirilir. Marta, toprak edinmek amacıyla kendisini isteyen ailenin tüm erkeklerine kırmızı bir elma fırlatır. Âşık kuzen kırmızı elmayı ayakkabısıylaezer, çünkü 0 istenmeyendir. Oyuncu Leyla Hatami kadınlara sunulan rollerin kısıthhğınadeğiniyor: "Filmde oynarkenbirkanapeninüzerineboyluboyunca uzanamam, çünkü bu uygun görülmez. Kendı yatak odamda bile başörtümü çıkaramam." Ayakkabılar üzerlnden aşk... Iran sınemasındaki kadın erkek ilişkileri yapay birortamda anlatılıyor. Rahşan Beni ttimad, aşk sahnelerinden birinı genç kızla, genç erkeğın derenın ıçınde yürürlerken ayaklannıgöstererekanlarmış. Bir başka çalışmada kadın ayakkabısınıerkeğinayakkabısınınüstünekoyuyor. Bir başka filmdeyse kızın başörtüsüy le, oğlanın boynundaki atkı gökyüzünde uçuşuyorlar... Hollyvvood sinemasınday sa kadınlar sürekli soyunmakla, bedenlerini sunmakla meşgul ler. Her iki uç durumda da sonuçta kadın cinsel bir meta olarak algılanıyor. Sansüre karşı lranlı yönetmenlerin yaratıcı yanlannın, düş güçlerinin çok engın, zekâ düzeylerınin çok yüksek olması zorunlu. Sansürü bıraz aşabilmek için de, kent dışında köy çekimlerini yeğl iyorlar. Kırsal yörelerin çekimlerindebaşörtülerbirazdaharenkli,hattaçıçeklıolabiliyor, ufacıkbirtutam saçın görünmesi de sorun olmuyor. Ünlü görüntü yönetmeni Mahmud Kalari "saçları birazcık gösteren bir çekim yapacaksanız eğer, arkadan ışık Düşlerinin peşinde Hnttmii (loıittiııiıult» *:IIIMIIUM k.ıhıı |u»rrio*i bir.i/ .ir.ıl.inal)ilmi$ olvi tln li.md.i bır ftlın çokınok vo oyııncıı olııiitk zo%. Uıılıı yt>ıu»tnic»ıi Moh»t»ıı Mrtkhnnılb.if 1 1 kızı 1 Smııirtt da bu /orlııga ragmttn, tumu* 22»lndt> ikiııci fllmlni çoktl: Kar<ıt<ıhtıt.,, Oykıısıl Iraklrttıı mınınııdrt gtrçtın film, Istıtnbııl *int>malarınd;i go*t#riliyor.