Katalog

İOHAZİRAN 2001. SAYI 794 JEAN PLANTU 1951 Paris'te doğdu. 1971 Tıp eğitimini bırakarak Belçika'da Herge'nin kurduğu SaintLuc çizgiroman okuluna girdi. 1972 llk karikatürü (Vietnam üzerine) Le Monde'da yayımlandı. 1974 "Le Monde Diplomatique" için çizmeye başladı. 1982 Cumartesileri Le Monde' un birinci sayfasına çizmeye başladı. 1 1985 Le Monde un birinci sayfasına her gün çizmeye başladı. 1991 L'Express dergisi için de çizmeye başladı. 1995 Le Monde'da yeni oluşum... Plantu'nün konu seçme özgürlüğü kısıtlanıyor. 1998 Fransa Posta Idaresi, Plantu'nün bir çizimini 3 franklık bir pulda kullandı. 8.5 milyon adet basılan pul "Sınır Tanımayan Doktorlar" kuruluşunun yararına satışa sunuldu.^ görüşmede,bildiğinizomeşhurresimlerçiziliyor. Sonra kasetlerle eve dönüyorum ve hayret! Hiç tepki yok. Gazetem başta olmak üzere, kimse bu röportajla ilgilcnmiyor... Aradan tam dokuz ay geçiyor, Tunus'taki bu görüşmeden kimselerin haberi yok. Çünkü "gazetecilcre" görc, bir karikatürcünün Ortadoğugibi sonderececiddi bırkonudaböylesine i Iginç bir röportaj yapması mümkün degil! Bu arada Fransa'da 'Scoop d'Angers Festivali'ne kasetimle katılıyorum ve en iyi "belgesel ödülü"nü kazanıyorum. lşte o noktada Liberation gazetesi röportajtmla ilgileniyor ve iki sayfada yayımlamak istiyorlar. Tamam diyorum, Le Monde gazetesindeki yayın yönetmenine de durumu bildiriyorum. Nezih Danyal, Plantu ile... "Bakm, yann Liberation'daböyle biryazı çıkacak" diyorum. Yayın yönetmenim ilk kez tepki veriyor ve "Bu yazı Liberation 'da yayımlanırsa Le Monde'dan kovulursun!" diyor. Tabii derhal telefon edip Liberation 'dan özürdiliyorum. Ertesi gün Le Monde röportaja bir sayfa ayırıyor. Ondan sonra insanlann ilgisi artıyor ve 1992 yılının nisan ayında, yani söyleşidenneredeysebiryıl sonra(!)kaset televizyonda gösteriliyor. Ne var ki, bu defa da gelen tepki karşısında şaşkına dönüyorum... Hcle okurun tepkisi muhteşem!.. Bugün, aradan on yıl geçmiş olmasına rağmen, hâlâ gezdiğim ülkelerde, kentlerde, Strasbourg'da olsun, işte burada, Ankara'da olsun, bu röportajlardan söz ediliyor... Ancak öte yandan, bazı gazetecilerden yine de çıt çıkmıyor. örneğin o tarihlerde pek popüler olan Anne Sinclair, ki kendisi Yahudidir ve Arafat ile görüşmemden önce beni dikkatli olınam konusunda uyarmıştır, nedense bu röportaj dan hiçbir zaman söz etmedi; oysa ona kasetin bir kopyasını vermiştim. Bunda karikatürcü kimliğinizin rolü varherhalde... Elbette!.. Birkere onlann kulübüne ait değiliz. Bizler iki sütun on santime sığdınlacak resimler yapan uslu, cici çocuklanz. Yerimizdenkıpırdamadığımızsürecesorunyok, herkcstarafındançokscviliriz. 1992 yıhnda, Oslo Barış Görüşmeleri'nden hemen önce Arafat ile Şimon Peres'e imzalattırmış olduğunuz belgekarikatürünüzü bugün Arafat ile Şaron'a imzalatır mıvdını/? Yoksa henüzsırasıgelmedi diye mi düşünürdünüz? Karikatürün dili o kadar esrarlı ve büyülüdür ki, ister diplomaside olsun ya da birbirlef ini anlamakta güçlük çeken insanların arasında,barışagidenyolubulursa, kolaylıkla tercümanlık yapabilir. Cezayir'de halen sürmekte olan iç savaşta bile, bir karikatürcünün iki taraf arasında arabuluculuk rolünü başarıyla kotarabileceğine inanıyorum. Dahası, bugün Şaron ile Arafat'a Filistin ve Israil bayraklannın yeraldığı aynı karikatürü götürsem, hcr ikisinin de tereddüt etmeden imzalayacaklanna eminim. Ancak hemen ilaveedeyim,benbirdiplomat değilim. Okurlarımdan sık sık değişik taraflar arasında arabuluculuk yapmaönerileri alırım. Ama bu benim mesleğim değil ki... Arafat söyleşisi bir tesadüftü.arkası geldi... Devametmek istemiyorum. Aksi halde birdiplomasimakinesinedönüşürüm... Biraz da kişisel sorulara geçsem... 1970 sizin için oldukça anlamlı bir yıl olmuş... Enzoryılım!.. Ailemmuhafazakârdı,kiliseyebağlıydılar. Babamsanatlailgilenmemi hoşgörmezdi.Birgüntıpeğitimimibıraktığımı,Belçika'yaHcrgc'nin okuluna resimli romançizmeyegideceğimi,Yahudikızarkadaşımlaevleneceğimibildirdim.Dahasıbu evliliğikilisedeyapmayacaktım... Sonuç?.. Babamın elimden, kardeşimin yardımıylakurtuldum... Peki, tıp eğitimini yarım bırakıp karikatüröğrenmekneredenaklınızageldi? Başka ne yapabilirdim ki? Okuldan atılmıştım... Aileniz daha sonra si/i nasıl karşıladı? Alıştılar... Bir röportajda "Le Monde Diplomatique" için çizmediğinizi,çünkü bu dergiyi fazlasıyla İsrail karşıtı bulduğunuzu okumuştum. Oysa sizin için "antisemittir" diyenler varmış. Doğru mu bu? Evet.Özellikle Arafat ile yaptığımröportajdan sonra nedcnse bu damgayı yedim. Antisemit misiniz? Bcnımle görüşmekten kaçınan Fransızcntclektüellerı var, mesela Sinc... Sizi antisemit bulduğu için mi? Ne gezer... Bcni aşırı tsrail yanlısı olmakla suçluyor, Sine'ye göre ben azılı bir Siyonistim!.. Karikatürü meslek olarak icra ediyorsunuz, peki sanatla ilişkili herhangi bir hobinizvarmı? Var tabii, fırsatbuldukça hcykel yapıyorum. Tıpkı Daumier gibi demek... Ne tür heykellerbunlar? Alçıdan,metaldenfigürler,siyasetdışına çıkmayaçalışıyorum. Bir tanesini tarif edebilir misiniz? Mesela süpermarketlerdeki alışveriş arabasıylayargıdosyalannıtaşıyanbirhâkim... Evet, gerçekten de siyasi değillermiş!.. Bunları sergileyecek misiniz? 2002yılında, Paris'tekiMuseeCarnava let'de ilk resim veheykel sergimi açacağım. Zaman zaman kimseye yaranamamaktan rahatsızlıkduymuyor musunuz? Bu duruma artık alıştım sayılır. Aslında hoşuma bile gidiyor. Kimse benim için," Bu adam bizdendir!" dememeli. Benim işim insanların rahatını kaçırmak. tnsanların rahatını kaçırayım derken kendi rahatınız kaçmıyor mu? Kaçtığı oluyor tabii. Mesela lsraü'inçekilmcsindcn sonra Lübnan'da krallar gibi ağırlanmıştım. Ev sahipleri tarafından büyük itibargörüyordum. Taki gazetemdc "Suriyelilerın de Lübnan'ı terk etme zaman ı geldiği" şeklindekarikatürlerim yayımlanıncaya dek. O andan itibarcn tılsım bozuldu. Birden çevremde soğuk rüzgârlar esmcye başladı. Aynlırkenuğurlamaya kimse gelmedi!^ Sağdaki kalp Arafat tarafından çizildi • Alttaki kalpler Peres tarafından çizildi »