Katalog

CUMHURlYETDERGİ Dame Ninette de Valois 1948de blr dans okulu açmak üzero Türklye'ye ayak bastı. Türk baloslni hayaMen gerçeğe taşıdı. Herzaman güzel, zarlf v« vakurdu. O, Türfciyo'nln aldıjp en soylu dış yardımdı. hıç esırgemeden verdi. Her gelışınde cömertçe armağanlarla eli kolu dolu olurdu. Bale ayakkabı lan ndan Royal Ballet okullannda burslara kadar. Birçok besteci ve koreografi, eserlerini Türk balesine telifhakkı ıstemeden vermeye ikna etmiştir. Kendı eserleri, kendi çalışma vc çal ıştırmaları hıç karşıhk beklenmeden bağışlanmıştır. 6 Haziran 1898'de, Irlanda'nın Wicklow ıhne bağlı, Boltiboys bucağı yakınlanndaki bir kırevınde doğdu. Ailesi asker kökenli, asıl adı tdns Stannus 'tu. Bır Türk adı taşıdığını iftiharla söylerdi. Hazreti tdris gibi bilgili, becerikli, ögretmeyi seven, sabırlı ve uzun bir yaşamı anlamlı, verımli kılanbiri. llk öğrendiği dans, dadısı Kate'in mutfakta, birtaş zemın üstünde öğrettiğı Irlanda 'jig'i. Henüz on bir yaşmdayken aile Ingiltere'ye göçtü. O da Polonya asıllı Mane Rambert gibi kendinı Ingiliz balesıne adayacaktı. Gelgelelim anavatanını hiçbır zaman unutmadı. Dublin'deki Abbey Tiyatrosu'nunkuruculanndan Yeats ile Irlanda'da kent kent dolaşır, onun şiir matinelerini dans gösterileriyle desteklerdi. Londra'dakı Royal Ballet okulunu kurarken klasik bale yanında halk danslan eğitiminj de ihmal etmemişti. Ankara Devlet Balesi 'nde "Uyuyan Güzel"i sahneye koyarken "Oç Ivan" dansını Türk folklorsanatçılanna oynatmıştı. 16'Mitda bafdansçı Daha çocuk denecek yaşta Londra'ya adı m atar atmaz ciddi bir bale eğitimi görmeye başlamıştı. Espinosa, Cecchetti ve Legat'dan ders aldı. 14 yaşında, Lıla Field'in ' Harika Çocuklar' ından bin olarak sahneye çıktı.Ayaklannınkusursuzgüzellığidahao zamandan dıkkati çekıyordu. 16 yaşında topluluğun başdansçısı oldu. Müzikaller.revülerveoperalardadansediyordu. 1919 'da Covent Garden'da sahneye çıktı. 1922'de Londra'ya gelen, MassineLopokovaağırlıklı Rusbalcsinckatıldı.Halkın bırbalenndcn beklcdiği adı aldı. "Ninette de Valois". Bir yıl sonra MontcCarlo'daDiaghilev'in ' Ballet Russes'ünde Alicıa Markova ilc dans edıyordu. Orada bale dünyasının en ünlü dansçıları, koreograflan, kompozitörleri ve dekoratörleriyletanıştı.Diaghilev topluluğunu Londra'ya getirdiğınde Stravınsky ile Pıcasso'yu da bale hayranlanna tanıtmıştı. Ninette de Valois 1926'da, Londra'da Koreografik Sanat Akademisi'ni kurdu. Aynı zamanda Sadler Wells dans okulunu yönetiyordu. FransızRus ışbirliği uzun süre dans dünyasının en güçlü koalisyonu oldu. Fransa'da balenin başlangıcı daha da eskilere dayanıyordu. Dame Ninette bu ustalardan çok şey öğrendi. Gelgelelim bır Ingiliz balesi kurmanınzamanı gelmişti. Diaghilev'inölümünden sonra madam, "Bugün, şimdi, hemen" dedi. Demirtavında dövülürdü. Çok geçmeden Londra bale dünyasının başkenti oldu. Dame Ninette' in ardından saygı ve sevgilerini belirten tngiliz basını şu noktada birleşiyor: "Dame Ninette ömrünün yetmiş yılında bütün varl ığını balemize adamasa bu adalarda balenin durumu çok farklı olurdu." 'Uyuyan güzel' şimdi sonsıız uykusunda . . . n SEVGt SANLI ame Ninette yalnız yaşlıhğı güzelleştirmekle kalmamış, yıllar yılı ölüme de meydan okumuştu. 95. yıldönümünü kutladığımız zaman dımdık ayaktaydı. îstanbul Atatürk Kültür Merkezi 'nde yapıtlarını öğrencilerinin oynadığı gecede kendısinden feyz alanlar Ankara'dan, Izmir'den, Mersin'dcnkoşupgelınişlerdi.Gösterininsonundaosıradabaşko reograf olan Richard Glasstone seyircilere seslendi. "Madamın yakım olanlar ayağa kalksın." 1200 kişi, yani seyircilerin tümü ayağa firladı. Hepimiz kendimizi ona yakın, çok yakın hıssediyorduk. 196O'lı yıllarda Ankara Devlet Balesi'nın konuk orkestra şeflerinden Alan Abbot bana şöyle demişti: "Madam, Londra'da ne zaman kayıplara kanşsa, yine Türk Kumpanyasıyla birliktcderlerdi. Hepimiz şu Türk Kumpanyasının bir şaka olduğunu sanırdık. Şimdi görflyorum. Türk Dans Topluluğunu Avrupa'dalci en önemli, en ciddiye alınacak topluluklardan biri yapmış." Ninette de Valois'nın dans adımlanyla Türkıye'ye ayak basması 1948'de Türk hükümetinin bır dans okulu açmak üzere kendisinı davct ctmesiyle gerçekleşti. Sadece danışmanlık yapmak, sadece yol göstermekle kalmadı. önce bir okul açılması, sonra profcsyonel bir topluluk kurulması için canla başla çalıştı. Emeğini, zamanını, sevgisini evladı gibı bağrına bastığı bu genç topluluk Biz de aynı kadirşinaslığı göstermeliyiz. Dame Ninette balemizin üstüne titremese, kısa zamanda bu kadar yol alamazdı. Sanırım ruhunu şad etmek için ondan öğrendiklerinin üstüne yeni yaratılar, yeni renkler, özgün buluşlareklemek düşersanatçılanmıza. Türk cumhurbaşkanlan, başbakanlan çeşitli vesilelerlc Türkiye'nin şükranlarını, saygılarını nutuklarla, plaketlerle kendısine belirtmişlerdi. Gazetecilenmiz, Türkiye'nin aldığı en iyi yabancı yardım olduğunu yazdı