Katalog

CUMHURİYET DERGİ Argo, gizliliğin esas olduğu bir dil. Başkalannın duymasının istenmediği durumlarda bu dile sanlınıyor. Müjde Ar öfkelendiğinde, Meral Okay gırgır durumlarda argoya sanlıyor. Necef Uğurlu ise kendi ürettiği argoyla konuşuyor. Gençler büyüklerden argoyla korunuyor. Kadmııı gizli diliyle tanışın BERAT GÜNÇIKAN "... O kadar bezgin ki su, gene de ardında bıraktığı köpüklü salyaparlıyor. lştahlı bir dil gibi, upuzun bir dil gibi. Çünkü yutmadan önce yalıyor... Çevresini saran dalgalar büyük; onlardan birinin içine kolayca sığıp kıvnlabilirim! îşte tümü burada... Güzeller ve lanetliler, geceleyin sevecenliği gelenler, çöplük turnalan, yüzü yaralılar, ciciği bereliler, şekli bozulmuşlar, rahmi ahnmışlar... Bu dili ya ben koparınm, ya onlar" Gizliliğin esas olduğu bir dilin, yani argo sözlüğünün girişinde, derdini bu sözlerle anlatıyor Gazeteci Filiz Bingölçe. Metis'ten, Kadın Araştırmalan dizisi kapsamında yayımlanan "Kadın Argosu Sözlüğü" kadınların, kendi ürettikleri ya da erkeklerle ortak kullandıklan argonun örneklerini veriyor. Kelime, Fransızca kökenli. Onu toplumlardaki geçerli dillerden ayıran; içe dönük yaşanması, toplumdan kendini ay ırmak ya da toplumdan korunmak isteyenlerce kullanılması. Yolu küturle de birleşiyor, çünkü aidiyet alanlarının sınırlarını çizdiği gibi, alt kültürün derdini, öfkesini, alayını aktanyor. llk ortaya çıkışı, 16. yüzyıl. Bu yüzy ıldan itibaren Avrupa ülkelerinde kullanılmış, ancak tanımını bir yüzyıl sonra, yani 17.yüzyıldaFransa'da"HırsızlarBirliği" olarak almış. Argoda kelimeler ve deyimler, mevcut dille oynanarak, somutlan soyuta çevrilerek (fırça yemek/ azar işitmek)dekuruluyor... Bingölçe'nin kitabı ise, bu dilin kadınlar arasındakikullanımmadair. Hemşire.hasta bakıcı, işçi, öğrenci, gazeteci, memur, kuaför, ağdacı, yani yazannın anlatımıyla "temiz aile" kadınları... Çeşitli mesleklerden iki bin beş yüzü aşkın kadınla görüşen Bingölçe, argoyu, bir başka argo sözlüğü hazırlayıcısı Hulki Aktunç'un sözleriyle tanımlıyor: Argo en mazlum olduğu anda en saldırgan olabilendir. Yazarın eksik bıraktığını söylediği alanlar da var, örneğin hapishane ve genelevlerdeki kadınlarla temasa ya geçilmedi ya da yeterince görüşülmedi. Kırsal alanın söyleyişlerine ise hiç girilmedi. Biz de Kadın Argosu Sözlüğü' nden yola çıktık ve argo kullanan kadınlarla konuştuk: Müjde Ar(Sinemaoyuncusu): Bendaha çok küfürbaz sınıfına giriyorum. Argo kullanmıyorum, o çok ayrı birkültür. Küfrü ise bazen başım çok sıkıştığında, bazen de espri olarak kullanıyorum. Çoğu kez, kendi kendime de küfrederim. Izmir Fuan'nda sahneye çıktığım zamanlarda gazeteciler de küfürlerimden payıru almıştı. Çünkü "Türk parasına bastı, ayağında kıl vardı" gibi abuk sabuk şeyleryazarlardı. Küfür, kendimi bildim bileli dilimde var. Biz ltalyan ailesi gibiydik, teyzem gelir anneme "kahpe" diye bağınrdı, anneın kızdığında bizlere "Piçler" derdi, "sizi Çocuk Esirgeme Kurumu'na vereceğim". Bense daha çok, "hödük" ve "hı Müjde Ar, başı sıktşmca Almancaya da sardıyor: Scheisse.. ARGO, EVET AMA YERİNDE VE ZAMANINDA "Kadın Argosu Sözlüğü"nün yazarı Filiz Bingölçe, kitabın oluşma sürecine, ve argo kullanımına dair sorularımızı şöyle yanıtladı: Kadın Argosu Sözlüğü'nü hazırlama düşüncesi nasıl oluştu, kimler ve neler size yön verdi? Böylesı bir dilsel birikim olduğunu, böyle bir "dil damarı" olduğunu fark ettikten sonra dağınık defterlerimde topladığım laflardan bir sözlük yapmaya karar verdim. Çevremdeki kadınlar kamusal alanda farklı, kendi aralarında farklı konuşuyorladı. Dolayısıyla ben de bu kodlara uyarak konuşuyordum. Öyle kı zuınuıı ı^ıııde baktım kı kadınlardan oğrendığım, bıldiğim ama kamusal alanda "söyleyemediğim laflar" söylediğim laflardan neredeyse daha çok. Dahası bu söyleyemediğim laflar hem daha iyi "anlatıyor", hem daha fazla "eğlendiriyor" hem de çok daha renkli bir "dil tadı" veriyor Şifreleme noktasında da aynı şey söz konusu. Kamusal alanda, yani başkalarının yanında bazı şeyleri örtük söylemek gerektiğinde de bir şifreli konuşma tercih ediliyor. Bu açıdan da önemli bir zenginlik var. Siz de argo kullanıyor musunuz? Ben de her kadın gibi ve her kadın kadar argo kullanıyorum. Ama argo kullanırken temel ölçüt, yerınde ve zamanında kullanmak. Eğer söylediğiniz laf yerini bulmuyor, durumu ıskalıyorsa havada ve yapay kalıyor. Ama yerinde kullanıldı mı da başka söze gerek kalmıyur. U ııudtHilu uıyu bence "acılı, ekşili, tatlılı çorba" gıbı bir şcy. Içtiniz mi birden "iyileştirme" gücüne sahip. Hangi koşullarda, hangi sıklıkla, hangi kelime ya da cümlelerle konuşuyorsunuz? Türkiye'de en fazla argo laf bilen kadın Yıldız Tilbe, herkes kadar argo konuştuğunu söylüyor.