Katalog

11 yordu? Yaşlılardan biri dedi ki Gaziantcp'eköyden bir insan geldi mi,elindekı malı akşama kadar satamazsa, zenginlerimizden biri bir adam gönderip elindeki malın tamamını alırdı. Gece orada kalıp da şehir hayatını görüp de özenip, kalıpşehırdokusunubozmasındiye. lçinc kapanık bir toplum. Dışardan gelecek insanlara çok da açık değillerdi. Belkıs'ı, Yesemek'i görmeye gelen insanlardan hoşlanmayacaklardı belki de. Fırat boylanndaki Belkıs köyünün yakınlanna y ıllardır pikniğe gidiyorlardı. Nizip 'te çok fazla ailenin tarihi eser ticaretiyle zengin olduğu anlatılırdı. Bilmemeleri mümkün değildi. Ama bilmiyor gibi yaptılar. Antep içine kapanık bir toplum olduğu için biri bir şey yapsa on dakika sonra duyulur. Yesemek de Yesemek köyünün tam göbeğinde bir tarla. Sizilk Zeugma broşürünü bastınp kazılara destek olmuşsunuz... 1989 yıhnda Gaziantep Müzesi müdürü Rıfat Ergeç aynı zamanda bir mü Değerli mozaikler müze bahçesinde... zeologdu ve eşi o da arkeolog yanlannayiyeceklerinialırZeugma'yagiderlerdi. Bir ihbar sonucu bir mozaiğin bulun re gönderiliyordu. Benim projem 18 bin duğunu öğrenmişlerdi. Villa olabileceğini acenta arasında ılk 52 'ye girdi.Herkes duydu tespitetmişlerdi. Yorgunamaçokhoşbirifave ilgilenmeye başladı. Üniversiteler geldi, deyle geri dönerlerdi. Fransızlar geldi kazı yapmaya başladı. Amerikalılar ve Kanadalılar geldi. Giderek çok Onlara ben ne yapabilirim sizin için dedim. Sadece senede üç ay kazı yapılabüiyor popülerbirbölge haline geldi burası. du. "Kazı konusunda fona ihtiyacımız var. GAP'la birlikte buranın sular altında Bir fon oluşturmamıza yardım et" dediler. kalacağı da biliniyordu herhalde... Kazı başkanı da kendisiy di zaten. Bir miktar 1993'te belliydi zaten. Müze Müdürü fon sağladım kazıya. Arkasından insanlann "Belkıs' ın etekleri ıslanmasın" diye bir proilgisini çekebilmek için mavi renkli tişörtler je başlattı. Bir an evvel bu bilgıleri ve bulguyaptırdım, üzerine Belkıs' ı kurtarma kazıla ları taşıyalım, sular altında kalacak burası n, arkasına minicik Arsan yazdık. Yavaş ya diye herkese anlatıyorduk. vaş sivil toplum örgütlerini çekmeye çalıştık. Sizin açınızdan Zeugma'nın önetni ne? Lions Kulübü, Gaziantep Kolej vakfının tnNe kadar şanslıyız ki sudan etkilenmeyegilizce bölüm başkanı işin içine girdi.. Bir cek bir bölüm kalacak Zeugma'dan. Acele kermcs yapıp geliri buraya bağışlayacağız bir yöneylem planı yapmalıyız. Bu konuya dedik. Çocuklar tatlı ve kek satıp elde ettiklemüthiş alaka duyuluyor. 10 yıllık ölçekte ne ri geliri müzeye bağışladılar. Yıl 1992 idi. yapacağımızı planlamamız lazım. KöydekiYavaş yavaş duyulmaya başladı. Ben ulusla lerin ifadesine göre o bölgede 5 bin metrekararası platformda çahşmalan duyurabilmek re mozaik var. Müzeye çok miktarda mozaik için çalışmalarla ilgili iyi bir rapor hazırlayıp geldi. Koyacakyerolmadığı içinonlanbahAmerikan Seyahat Acentalan Birliği'nin çede atılı primi ti fbiçimde tutmaya başladık. Çevre ödülüyle ilgili bir programı var, oraya Duvarlardan taşınan freskler de depoda dugönderdim. Seçildiği zaman proje bütün ül ruyor. 1989 'da çalınıp da Houston'da bir kokelerin seyahat acentalanna duyuruluyordu. lej de bulunan iki mozaik. Onlan geri gönBasılıyor ve ilgili açıklamalarbütünülkelederdiler. Ortahktabir sandıkiçindeduru m ZEUGMA'NIN TARİHİ Zeugma ilk kez Mö 300 yıhnda Yunanlılar tarafından kurulmuş, Roma ve Bizans döneminde gelişmeye devam etmişti. MS 7. yüzyılda patlak veren büyük buhrana karşın yaşam 12. yüzyıla dek sürmüştü. Yani bin yıldan fazla tarihi ve yaşantısı olan bir alandı Zeugma. Üç ayn uygaıiık tanımıştı: Eski Yunan, Roma ve Bizans... Büyük Iskender Iran seferirte giderken Fırat'ı buradan geçmişti. Daha sonra da Iskender'in komutanlanndan Seleukos Nikator Zeugma'yı imar etmiş, kent de Roma dönemine dek Fırat Seleukeia'sı diye onun adıyla anılmıştı. M ö 1. yüzyılda kurulan Kommanege krallığının dört önemli kentinden biri gene Zeugma idi. Roma hâkimiyetinde kentin canlılığı daha da artmış, Zeugma, heykelciliği, mezar mimarisi ve mozaik işçiliği ile büyük ün kazanmıştı. Roma'nın Asya krtasındaki sekiz lejyonu vardı. Bunlardan biri baraj sulanna daha önce kurban gidenSamosata'da, diğeri Zeugma'da idi. Bu ikisinin birbirine olan mesafesi ise 70 kilometre kadardı. Zeugma'nın 1. yüzyılda 25 bin kişilik bir kent olduğu tahmin sdiliyor. Küçük gamizonundaki 5000 Romalı asker büyük olasılıkla Latince konuşmaktaydı. Bir dönem 80 bin nüfusa ulaşan Zeugma, Belkıs ve tam karşısındaki Tilmusa'dan elde edilen bulgulara göre Pompei'nin üç buçuk katı büyüklükte, topu topu 24 metre derinlikte, ulaşılması oldukça kolay bir antik kent. 1995 yılından bu yana yörede kazı yapan Fransız Arkeolog Catharine Abalie Reynal'a göre, yaşanan bir arkeolojik felaket. Burada kaybolacak şeyler kentin üçte ikisi yükseklerde ama şehirden yalnız üçte birinin gideceği söylenirken bir şey atlanıyor. Bu üçte bir çok önemli. Fırat boyunca yer alan yapılan, kentin ticari faaliyetine hizmet eden yerler. Bu kent Doğu'ya doğru giden ticaret yolunun geçiş yeri. Dolayısıyla çok önemli olan bu işleve hizmet eden bütün yapılar yok olup gidecek. (Hürriyet18 Haziran) Ekim 2000'e kadar ikinci katının kazılması gerekiyor.^ Turizm müdürü beni arar, Ayşe Hanım sizi aradım, turneye çıkıyormuşsunuz derdi. Ben de ona, tura çıkıyorum müdür bey turaeye çıkanlar tiyatrocular derdim. Terminoloji ve uygulama bilinmiyordu. Ilk olmanın çok eziyetini çektim ama şu anda da keyfini yaşıyorum tabii. Gaziantep 'te turizm, ne iş bu diyorlardı. 1986Ağustos'undaacentamıkurdum. Ey lül ayında belgem geldi, ekitn ayında ilk grubumu yaptım. Ilk grubum îspanya'dan gelmişti. Biraz macera yaşamak isteyen, Güneydoğu Anadolu'yu görmek isteyenbirgruptu. Nemrutiçingelmişlerdi. Ben onları çeke çeke Yesemek'e götürdüm. 350 dev heykel bir arsada öy lece duruyor ve köylüler buraya heykel tarlası diyorlardı. Bu umursamazlık onlann çok hoşlanna gitti. Gaziantep ne zaman girdi envantere? 1986yıhndaGaziantepleilgilitekbirdia vardı Turizm Bakanlığı'nın arşivinde, bir lahmacun diası. O da yanlıştı çünkü yanında çatal bıçak vardı. Halbuki lahmacun elle yenir. 1990'da Turizm Müdürlüğü'nünhazırladığı bir broşürle Gaziantep, Turizm Bakanlığı'mnenvanterine girdi. Ondan sonra büyük birpatlamaoldu. Neolıtıkçağdankalmabir kent, 600 bin yıllık. Niye bu kadar bilinmi f RUMKALE / 25 HAZİRAN 2000