Katalog

19 dırlann ana hammaddesi. Zamanzaman5250mt.yükseklikte, geçıtlerı aşıp çukurlarla dolu, toz içinde, yer yer toprak kaymasının göze çarptığı, bir tarafı derin uçurum olan zorlu yollar boyunca ilerleyerek konaklayacağımız şehirlere ulaşıyoruz. Ufak yerleşim merkezleri ya da arasıra yak, koyun sürülerini otlatan çobanlara rastlamasam yaşamın sona erdiğini düşüneceğim. Kilometrelerce yol kat ediyoruz, ne yemek yenebile Lhasa 'daki 1000 odalı Potola Sarayu.. cek düzgün bir lokanta ne de tuvalet var. Bitkiörtüsüokadarcılızvekıtki, hayvanlann beslenebilmesi bir mucize. Uzay aracı ile; canlı yaşamın yok edildiği bir gezegene inmiş hissini uyandırıyor. Hayatta kalma diirtüsü insanlann acımasız, zor koşullarda var olmasının başlıca nedeni olmalı. Tabiatın el verdiği ölçüde buğday ekilenköylerden geçiyoruz.Hasatzamanı. Köylüler yanık sesleriyle türkü söyleyerek ekin kaldınyorlar. Yanık sesler; Portekiz Fado'suyla aynı hüznü, ezilmişliği taşıyor. Sanmhrak, yaltndoğanın yeknesaklığı,yüksekJığin verdiği fiziksel rahatsızlıklabirleşince derin yalnızlık kaplıyor insanı. Zhigatse'den bir mozeleum... Kamyonlann önünde gamalı haç diye bildiğimiz Swastıka'y> görüyorum. Kökenı milattan önce 1500'lü yıllarda kuluğum esnasında takısı olmayan tek bir kadızeyden Hint yarımadasına göç eden Aryan na rastlamadım. Süslenmek kadın doğasının kültürüne dayalı bu işaret, refah ve şansın ayn lmaz parçası. Dünyanın hangi köşesine simgesiymiş. Evlerin bahçe kapısı üzerinde gidersenız gıdin hiç değişmıyor. asılı hayvan boynuzu eve uğur getırirmiş. Tibet Budizmindeki diğer bir özellik ölü Uzun yuvarlak yüzlü, çekik gözlü, kuzgu gömme adeti ile ilgili. Gökyüzüne gömü ni siyah saçlı halk biz yabancılan merakla (skyburial) diye adlandınyorlar adetlcrini. gözlüyor.Chuba dedikleri, yerlere dek uzaKişinin ölümünü takiben cesete üç gün donan siyah cüppemsi, yerel giysileri belden kunulmuyor. Daha sonra ceset parçalanarak kuşakla bağlanmış. Erkekler saçlannı iki iç organlan çıkanlıyor. Ezilen kemikler, yandan örüp başlarının ortasında toplamış. tsampa denilen bir çeşit unla kanştınlıyor. Erkeklerin saçlan, kadınlann saçlan ve boParçalanan et, akbabalara yem olmak üzere yunlan gümüş, mercan, kehribar, lapis, firu belirli alanlarabırakılıyor. ze gibi kıymetli taşlardan yapılma kolye, saç Manastır mimarisi, konutlannkiyle paratokalan ile süslü. Tibet'te yedi günlük yolcu lel. Aşağıdan yukanya doğru daralan dikdörtgen tarzda inşa edilen evlerin; üst kenarlanndan yanm daire şeklinde çadır bezıni andıran gölgeliklerin sarktığı pencere pervazlan doğanın yalınlığına karşın can alıcı renklerde yonca desenli süslcmelerle bezenmış. Son gece konaklayacağımız Zhangmu'ya doğru Xegar'dan yola çıkıyoruz. Sınıra yaklaştıkça Çin polisinin kotrolü sıklaşıyor. Plato'da yola devam ediyoruz. Beyaz ihtışamıy la Everest' in kuzey yani beliriyor. Yürüyerek kısa sürede ulaşılabilecekgibi gözüken dünyanın en yüksek dağı, bulunduğumuz noktaya 80 kilometre.Dağcılann en önemli hedefı olan Everest'e tırmanmak için her yıl belirli kontenjan ayrılıyor. Everest'e bu kadar yakm oUnak olağanüstü bir duygu. Birkaç saat, gözden kaybolup yeniden ortaya çıkıveren Himalaya sıradağlannı izleyerek yola devam ediyoruz. Son gece kalacağımız sınır kasabası deniz seviyesinden 2300 metre yüksekte.Bununanlamıoksijen... Yeşil dikenler, kısa otlar, san, mor çiçekler görünüyor, doğa canlanıyor. Yolun kıvrımına göre bazen sağ, bazen sol yanımızda kaynağmı yüksek dağlardaki kar sulanndan alarak akan nehir boyuilerlıyoruz. Seyrekağaçlargıderek sıklaşıyor. Arabanın tüm camlannı açtınyoruz. Tek istcğimız sadece oksijen soluyabilmek. Zhangmu' ya vannca her şey değişiyor. Sokaklarda dolaşan insanlar, iptidai de olsa çcşitli mal satan dükkânlar, iki ülke arasında giriş, çıkış yapan ticari araçlar Zhangmu'yu canlı tutuyor. Yamaçta kurulu şehrin sokaklan adeta çamur deryası. Tüm fiziksel rahatsız.l ıklara, olumsuz yol koşullanna rağmen yeni bir kültür, yaşam tarzı, değişik coğrafya tanıdık. Tehlikelı yollardan güvenle bizi Nepal smınna ulaştıran şöförümüz Sande'ye bir hafta süresince ülkesini, kültürünü en iyi şekilde tanıtmaya çalışıp hıçbiryardımı.bilgiyiesirgemeyenrehberimizNoan'asonsuzteşekkürler.^ Lhasa... Kadınların hepsinde takı v«r.« H hiplerin hâyatlannı devam ettirebilmeleri için bırakıhrken diğer yansı hükümete yani Çin Halk Cumhuriyeti'ne kalıyor. Girişin ücretsiz olduğu manastırlann belli odalannda fotoğraf çekilmesi ücrete tabi. Rahipler tahsilatı yapmadan fotoğraf çekemiyorsunuz. Son derece düzgün işleyen sistemden hem halk, hem Çin hükümeti memnun. Ülkede kadın din görevlileri yani rahibeleri yok. Yeniden doğuş ınancınm hâkim olduğu Budizm de, halkın tüm gayreti bir sonraki yaşama odaklanmış. Adaklar, yardım, her şey yeni yaşam için. Dış dünyaya kapalı, gelişmelerden habersiz insanlar, şans, uğur, yeni hayatlannda tekrar insan olarak dünyaya gelme umuduyla yaşamlarını geçiriyor. Şu an nasil yaşadıklan hiç önemli değil. Doğa, Tibet Budizmi ile sarmal gibi iç içe girmiş. Her iki olgu birbirini besleyerck etkiliyor. Manastırlann içi yüzlerce Budha, koruyuculann heykelleri, Budist kitabclerle dolu. Iç mekânda hâkim renk bordo, koyu kırmızı. Günün erken saatlerinden itibaren belirli zamanlarda büyük toplantı salonunda bir araya gelen rahipler yere serili minderlerde bağdaş kurarak günlük dualannı hep beraber yüksek sesle okuyorlar. Duaya veri len kısa arada tereyağında yapılan çay rahiplerin susuzluklannı gideren tek sıvı. Yanan tereyağı kaplanndan etrafa yayılan ışık mistik havayı hissettirirken içeriyi biraz olsun aydınlatıyor. Yaşam imece usulu idame ettınlmekte. Rahip adayı çocuklar, genç rahipler temizlik, yemek, bulaşık, çamaşır yıkama ile uğraşırken orta yaşh ve yaşlı olanlar hem gençleri eğitiyor hem de ibadet ediyor. Küçük yaşlarda manastıra gırerek dini eğitime başlayan adaylar elli yıl gibi uzun bir süre sonucu dinsel açıdan mükemmelliğe ulaşabiliyor. Aslında Budizm bir türfelsefe. Tibet'liler ellerinde uzun bir sopanın ucuna takıh silindir şeklinde dua çubuklannı sallayarak sokaklarda yürüyor. Manastırgirişlerinde mevcut zemine sabitlenmiş çubuklan çevirmeden geçmiyorlar. Bu sihndirlerin içinde, Budist yazılar, dualar var. Işte okuma yazmabilmeyen insanlar bunlan çevirerek dini görevlerini yerine getiriyor. Bu dualan ev, manastır damlan ile yüksek geçitlerde de görüyoruz. Buralan; uzay, su, ateş, hava, toprağı simgeleyen mavi, beyaz, kırmızı, yeşil, san bayraklarla donatılmış. Köşeleri garuda denen uzun kanatlara sahip, pençesiyle yılan tutan mitoloj ik kuş, ejderha, kaplan, aslan gibi koruyucu hayvan figürleriyle süslü bayraklar; kırlarda rüzgârla sağa, sola sallanan çiçekler misali dalgalanıyor. Yak, halkın günlük yaşamının vazgeçilmezbirparçası. Yak'tan (Tibet öküzü) elde edilen et, peynir, tereyağı beslenmede önemli paya sahip. Postu, tüyleri; bot, süeter, ça Xegar Zhangmu arasında asılı bayraklar... Zhangmu, Tibet'in Nepalsımrmdayamaçta kurulu bir kent