Katalog

I4MART1999. SAYI677 ise,planlıcemıyetyoluylaöylebirsosyaldüzcne vanlmasını istiyorum kı, ınsanların arasında, zora, baskıya polıs müdahalesine, köleliğe, sefalete, fuhuşa,şakavete,cinayeteyer bırakılmasın... Eğerböylebirrüyayı sevmek bir suç ise, böyle bir suç, ancak başkalanna zorla kabul ettirmcye çalışırsam suç olur. Buna ihtiyaç duymam. Gizlı bir cemiyet kurmayakalkışmam. Karşılıklı görüşme sırasında, A. Emin Yalman, Nâzım 'a şu soruyu yöneltır: Tahsil hayatınızı gcçirdığiniz Rusya'ya gitmek isteği duy uyor musunuz? Hemen ccvap verirbu soruya: Gitmeyı nasıl isteyebilirim. Beni orada gebcrtirler. Yalman, Nâzım Hikmet'le hapishanede yaptığı konuşmayı Vatan gazetesinde bütün ayrıntılarıileyayımlayınca.ortalıkkanşır. §air, cskı dostu Valâ Nurettin'c hapishaneden gönderdiği mektupta Yalman'a, adeta, ateş püskürür. VâNu'yayazdığı mektubun özeti şöylc: Yalman Bcy'ınyazdığımakaleyüzünden öfkeli vc bir hayli de mahzun bir ruh hali içindeyim. Yalman, benim kendisine söylemediğimbazışeylerisöyletmiş. Kendisinehiçbir şey vaat etmiş değilim. Ama susuyorum. Yazdığı bu röportajda benim aklımdan dahi geçirmediğim sözleri bana söy letmiş. Yalman, anılarında, yazdıklannın, aynen, Nâzım Hikmet'in söyledikleri olduğunda ısrareder. Nisan 'dahastaneyekaldınlıyor. Ülkeiçinde ve dış dünyadan tepk i ler, hep biraz daha artarak sürüyor. özellikle açlık grevine girmesinden büyük üzüntü duyuyor kamuoy u. Bu tepkiy i önlemek için, Ulus gazetesinde bir haber çıkıyor: "Nâzım Hikmet, mükemmel surette yemek yedi, böylece açlık grevı sona ermiştir." Şair.yorgundüşmüş. Dahafazlayorulmaması için sırt üstü yatırılmış olarak tutuluyor. Konuşturulmuyor, Bitkin, dermansız. Avukat Sebük, Milli Savunma Bakanı'yla görüşüyor, ama, Bakan yeniden muhakeme edilmesi için yasal biryol olmadığı bildinliyor. Af yok, yeniden muhakeme edilme umudu yok. Avukatı Sebük'ün bir demecı yayımlanıyor Vatan'da: Nâzım'ın öleceği ihtimali, korkunç bir ihtimaldirvcbuneslimiziçinsilinmcsikabılolmayan kara bir lekedir. Şairin annesi de oruca başlıyor. Doksan yaşındaki Celile Hanım, çile dolduran insanlar gibi, oruç yoluyla, "Halimi Allaha arz ediyorum"diyor."Belki,hiçolmazsaAllahhalime acır, acır da oğlumu kurtanr." Ve Karaköy köprüsünde gözaltına alınıyor, bir süre sonra da serbest bırakılıyor. Adalet Bakanlığı.hastaneyeyatınlmasorununun çözümünü on yedi gün sonra, IstanbulCumhuriyetSavcılığı'nahavaleediyor. Ve Nâzım, hapishane hapishane, turist gibi dolaştınlıyor.ÜsküdarCezaevi'ndenCerrahpaşa Hastanesı 'ne nakledilirken, "Ben tecrübe tahtası değilim" diyor. "Hakkımın verilmesi için açlıkgrcvi yapıyorum. Grevecezaevinde devam edeceğim. Hastanede yatarsam.grevımi bozdurursunuz." Yalman da, 11 Mayıs 1950'de Vatan gazetesinde, Nâzım Hikmet'e hitaben biraçık mektupyayımlıyor. Moskova propagandasına izin vermeyın, dıyorözetle. Nâzım Hikmet'in açlık grevıni desteklemek amacıyla, Ankara'da üç şair arkada^, açlık grevine başlıyor. OrhanVeli.OktayRifat ve Melih Cevdet Anday. Bazı hanımlar da Ankara'da kapıkapıdolaşarakafdılekçesine imza topluyorlar. Ama, hıçbın sonuç vermedi. Ne Başbakan Şemsettın (iünaltay'ayapılan başvuru, ne de Cumhurbaşkanı Ismet Inönü'ye göndenlen birçok imzalı af dilekçesı. Nâzım Hikmet'ınakrabasıolan Ali FuatCebesoy, sık sık Vatan gazetesine gelıp, afçalışmalannı sürdürürdü. 950'de yapılan seçımde, CHP seçimleri kaybetti vcmuhalefetedüştü. Yeni meclisgenel af yasası çıkardı ve Nâzım Hikmet, 938 Hikmet açlıkgrevinde... Bu tartışmalar sürüp gıderken, Nâzım HikTiet, hapisten mutlaka çıkacağı umuduna ka•>ılır. Ama, af yasası komisyonda unutulur. vieclis, yeni bir seçime gitmek üzere oldu*undan, bukonuylailgilenmez. Konu, ancak, ;eçimlerden sonra göreve başlayacak yeni 3üyükMilletMeclısi'ndeelealınabilecektır. Nâzım Hikmet, patlama noktasındadır. Nıekim, Valâ Nurettin'eyazdığı 5 Nısan 1950 arihli mektubunda patlarda. "Artık kımsenin 'ardımınaihtiyacımyok.Kurtulmakiçinha:irlayacağım dilekçenın pulu kendi açlık grc'im olacaktır." der. 8 Nısan'da açlık grevine laşlayacağını bıldirır. Konuyla yakından ılgilenen Yalman, Nâım'a hitaben yayımladığı yazısında der ki: Hepimizfaniyiz. Asıl amacımızmemleketinizin havasını, herzaman ıçin tenefrus edilc»ilecekhalekoymaktır Sizçokhaksı/.lığauğadınız, ama, ülkede çok değis.me oldu. Size aksızlık edenler artık kalmadı. Onun için, çlık grevinden vazgeçiniz." 8 Nisan 1950 günü, Nâzım Hikmet'in cevaı, Vatan gazetesinde çıkar: Bahsettiğiniz uyanış ve gelişmeden dolaı, birTürk vatanseveri olarak sevinç duyuyoum.Haksızlığauğradığım, artık, kanunölüleriyle sabit olmuştur. Ordunun ve donanıanın kudrctinc ve birl iğıne suikast düşünen ir vatan hainı olmadığım herkesce malumur... 13 yıldır istidalar verdim, muameleye onulmadı. Hakkıngalebesiiçincanımıpul erıne kullanarak son bir istıda yazıyorum. iÇİıkgrevindenmaksadımintihardeğildir. Yaşamak ve mcmlekete hizmet etmek cn üyük emelımdir. Ama derdimi duyurmak ;in maalescfbundan başka bir vasıta bulaıadım." Avukatı, Mehmet Ali Sebük, hemen Adalet akanı Fuat Sirmen 'Ie ve Başbakan Yardımısı Nihat Erim'lc görüşüyor. Af umuduyla önüyor, bunu N. Hikmet'e bildiriyor. Ülkeinheryanından.Cumhurbaşkanınatopluaf ilekçeleri gönderiliyor. Bu arada Nâzım likmet.gizlice, Istanbul'aPaşaKapısıCezavi'ne sevkediliyor. Hapishanede, şaire, en•ksiyonla gıda vermeye çalı^ılıyor. Bunu duan Avukat Sebük, isyan edıyor: Bunayasal olarak hakkınızyok! N. Hikmet, SultanahmetCezaevi'nden 10 Vera, Nâzım Hikmet'le tanışhğındayirmi üçyaşmdaydı... yılından beri süren hapıs hayatından böylece kurtuldu. Ama bu kez, başka bir korku sarmıştışairi. Onun, yeniden yargılanması gerçekleşmedı.Özelbirafdaçıkmadı onun için. N. Hikmet bunların üzüntüsü içinde çıktı hapisten. Bir süre, filmdüblajında çalıştı.Ortalıkta asker kaçağı olduğuna, bu yaştan sonra askerealınacağınadaırhaberlerdolaşmaya başladı. Bir de öldürülme korkusuna kapılmıştı. Yakınlanna "beni öldürecekler" diye söyledığı kulaktankulağayayıldı. Ve bir süre sonra, genç bir mühendisin kotrası ıle Karadenız'e açıldığı, denızın ortasında bir Romen gemisine bındığıni, oradan Rusya'ya sığındığı duyuldu gazetelerde. Şairin, çilesi herhalde bitmemiş olacak ki, ılk dönemde, yeterli ilgiyi görmedıği haberlen duyuldu. Hatta, eski arkadaşlarından llya Ehrenburg, Paris dönüşünde Nâzım'la bir arayagelince,onadertyanarvederki:"Emnme verilen otomobilın şoforü patron diye arabanın kapısını açıyor, selam duruyor. Evimın karşısındaki duvarda baştan aşağıya Stalin posterı asılı. Komünist ihtilalı bunun için mi yapıldı?" Ehrenburg, Türkçe'de yayımlanan anılannda bu sözlen naklettikten sonra der kı: Ömrünün öııemli bir bölümünü hapiste geçırmış Nâzım'a, Rusya îda çok şey in değıştiğıni nasıl anlatabilirdim.^ An Güler 'in objeküfmden Recep Bilginer ve Nâzım Hikmet 'in Moskova 'daki arkadaşlarından Ekber Babayev...