Katalog

CUMHURİYET DERGİ RECEP BİLGİNER Bir ara, Nâzım Hikmet'ineserleriniyayımlayan Cem Yayınevi'nın sahibı Oğuz Akkan'la.telıfhaklankonusunukonuşurkendediki: Ben, kitaplannın bütün telif haklarını Nâzım'ın oğluna bıraktım. Almadım, bundan sonra da almayacağım. M "Evet,işte komünistim Atatürk "Bu çocuğa yazık oluyor" demiş ama Marcşal Çakmak karşı çıkmış, Nâzım Hikmet on iki yıl hapis cezasma çarptırılmıştı. 11. yılda hastalanmış, salıvcrilmesi için kampanya düzenlenınişti. Gazeteci Yalman'a göre "Bu bir adli hata"ydı. oskova'da, bir apartman dairesi. Yuvarlak yemek masasının çevresine dızılmışız. Ben, gazeteci Oğuz Akkan, sevgıli Ara Güler, Vera, Nâzım Hikmet ve Vera'nın ilk kocasından olma güzel kızı. Sovyetler Birliği yazarlar kuruluşunun tercümanı Vcra da yanımızda. 1980yılmın Eylül ayı. Türkiye yazarlar temsilcisi olarak, Baku y akınındaki Gence şehrinde kutlanacak Gencelı Nizami'nin doğum yıidönümü törenlerine katılmak üzere de Moskova'dayım. O zamanlar, Sovyet topluluğunda, nereye gitmek ıstenılse, önce Moskova 'ya uğranacak. Oradan ayn bır vize alınacak. Böy le bir uygulama var. Cem Yayınevi kurucusu Oğuz Akkan, bu buluşmay ı ayarladı. Çünkü, o dönemde, Cem Yayınevi, Nâzım Hikmet'in tüm şiirlerini yayımlamakta. Yasaklı dönem bıtmiş, kıtaplar piyasayaçıktıkçakapışkapış. Şaırinşiırlcrinin, eldcn ele, dilden dile gizlicc dolaştınlmasına gerek yok Istcycn kitapçılardan satın alıp evine götürüyor, bır yakınına bır dostuna annağan cdebiliyor. Gerçı, 1940yıllarınagelirken,okulda,arkadaşlarlaNâ7imHıkmet'ınş.nrlerınıezberledik Ogünlerdenbugünebelleğımdekalan en canlı şiir "Gece Gelen Telgraf'tır." Gecc GelenTelgrafüç heceden ıbaret. Oöldü. Nâzım Hikmet, Donanma Komutanlığı Askerı Mahkemesı nde uzun senelerc mahkumedıldıktensonra, ijiırlerınıaçıktanaçığa okuyamazolduk. Hatırlanm.birgündersbıtımınde edebiyat hocamız, "Eğer başımza bir ışgelmesınııstemıyorsanız,artık,bus.ıırlen açıktan açığa okunıay ın" demıştı. Bızımku:>agınbelleği,ozamanlarbirbılgısayarduyarlılığındaydı. Yasaklardandolayı böyle gelışmıştı Hcr kıtabi, hcr 7aman, hcr yerdcbulamadığımızıçın,herokuduğumuzu czbcrleyıp bellek arşıvimizc ıstif etmek zorunda olduğumuz için. Belki, bu niteliklerimız ıçın, hâlâ, bırçoğumuz: Omavıgözlübirdevdı/Mınnacıkbırkadın scvdı/Mıniminnacıktıkadın/Rahataacıktı kadın diye mmldanabılıyoruz kcndı kendımıze. Bu dizeler kafamdan geçerken, Vera Tulyakova Hikmet, Nâzım Hıkmet'le ilk karşılaşmasını, ıhşkılennın nasıl ilerlcdiğini anlatıyordu. İlk kez, 1955 yılının Aralık ayında karşılaşmışonunla. Ogünlerde, SinemaEnstitüsü'nüyenıbitırmıştır. Çocuklara gösterilmek üzere bir filmyapmagörevıvenlmib.tırkendısıne.Filmın konusu bir Arnavut halk masalından alınmadır. Ama, çevresindekı hıç kimse, Arnavut halk yaşamı hakkında cn kıiçük bir bilgisahibideğildırOgünlerde, Türkşaın Nâzım Hikmet, Moskova'da ünlenmışbirıdır Ve böylece Nâzım Hikmet, yapılan o filme danışman olarak ışc başlar. Vera, o sırada y ırmı üç yaşındadır. O günlen,Nâzım'ınözelliklerini, nasıl evlendiklerini tatlı tatlı anlatıyor. Artistik bir havasi var. Kendı yaşamını oynuyorama, hareketleri ölçülü. Sözcükleri ustaca seçiyor. Anlattığı şeylerin önemsenmesinııstergibi. Nâzım Hikmet, yan görevli, yarı davetli olarak gittiği Avrupa kentlennden sık sık mcktup yazarmış ona. Hatta, Moskova'ya dönmeden önce, gıttığı o yerlerdekı toplantılarda çekılen fotoğratlarını da gönderırmiij Vera'ya. Duvarlardaki fotoğraflardan bırbölümü de Nâzım'ın oralardan göndcrdiğı fotoğraflan.Bunlarıövünçle anlatıyor Vera: Nâzım beni çok severdı Tabıı ben de Nâ7im'ı.Bırbirımızdenuzakkalmayaneodayanabilırdı, nc de ben! Şımdı o yok artık. Ama buevde.evınhcrköşesındeonunanıları var. lien de bu anılarla ya^ıyoruııı. Benl burada öldürecekler... Vera.çeşıtlıdöncmlerde l'ürkıye'den Moskova'ya gelmiş, orada yerleşmış Nâzım I lıkmet' in ideal arkadaşlanndan da yakınıyordu. "Nâzım 'ınölümünden sonra, hiçbiri beni arayıp sormadı. Adeta ilişkilerini kestiler. Kımdı Nâzım'ın ıdeal arkadaşlarr. En basta, Azerbaycanlı bkber Babayev, lhmalyan kardeşler, Vartan Ihmalyan, çocuk hıkâyeleriyle ünlü, kardeşi Jak Ihmalyan da ressam. Moskova'dakaldığımız sürece, birkaç kez Vartan Ihmalyan'ın evine gittık. Istanbul 'da Kumkapı 'da doğup büy ümüş olan anneleri, bize Türk köftelen yaptı. Hcr sefennde "Ne ışim var benim buralarda. Kumkapı'da, komşularımla, dosllarımla giil gibı yaşıyordum. Beni buraya gurbet ele getirdilcr. Beni burada öldürecekler" dıyordu. Ihmalyanlar'ınannesınınbırıddıasıvardı. 0 sıralarda ölen ressam oğlu Jak' ın Ruslar tarafından öldürüldüğünü söy leyip duruyordu, Ara Güler'le bana. Ona göre doktorlar, barsaklanndan hasta Jak'ı zamamnda ameliyata. kastcn almamışlar vc ölümünc scbcp olmuijlardı Jak Ihmalyan'ın tabloları, ogunlerde GorkıCaddesı'nde.bırgalerıdesergılenıyordu. Vera'yızıyaretimizınarkasından,tanıştığı Türklen dezıyaretcttık. Ekber Babayev, Nâ/ım Hikmet'ınenyakın dostu ve dert ortağıydı Bız gıttıgımızdeyatakuydı Yenıbıramelıyatgeçırtnıştı Çokıstedıği halde, vıze alaıııadıgı ıçm Türkıyc'yc gclcmcmi'jtı. Adlannı saydığım bu Türkler, Vera'yı pek sevmiyorlardı Onlara pöre nedenı şııydır Vera'nın, Nâzımla evlenmeden önccki kocası Rus doktordan bır kızı olmuştu Ondan aynlıp Nazım'la evlendikten sonra, sık sık, ilk kocasıy la bırlıktc oturan kızını zıyarete gidıyormuş. Hemcn hcr hafta, Cumadan gıdıp Pazartesi dönüyoımuş.lştearkada!>lannın anlattıklarına göre, bu süre ıçınde, Nâzım tek başına, evınde kıskançlık knzlen geçırıyormuş. Vera, Sinema Enstitüsü'nde görevli olduğu ıçın, bu?ıyaretı,ancak hafta tatılındeyapabilıyormus. O arkadaşları, bu yuzden Vera'yı suçl uyorlar ve "N âzı m' ı çok üzdü" dıyorlar. Onlara göre, boşanmışolsalarda,eskıkocası, kızının babası, ortak anıları var Ya bu anılardcprcşırse. Yaeskı ozlemler, alı^kan1 ıklar harekete geçerse. Daha bir sürü sorun, birburgugibıkemırırmışşaınnbcyninı.Eskı ideal arkadasları,"Işte bukuşkularyedı bıtırdı Nâzım HikmetY'diyorlar. Vera 'nın bugünkü hali...