Katalog

21 K.ASIM 1999. SAYI 713 yeti'nde de gerçekleşti. Demokrat Parti mebusları olan tzak Altabev ve Yusuf Zalma'nın da sonları pek parlakolmadı. Bu kişilerihtilalsirasındadiğcrmcbuslarlabirlikte Yassı Ada'yagötürülüptutuklandılar. Diğer herkes gibi kötü muameleden daha fazla nasiplerinialdılar. Yaniilkebirkezdahatecelli etti.Dolayısıylapolitikayabulaşmanınkişisel açidan doğru olmadığına inanıyorum. Bir ülkeye faydalı olabilmenin başka yolları davar. Hep ay nı politik göriişü desteklemek gibi bir olgu var mı; mesela hep aynı partiye oyvermekgibi? Varlık Vergisı'nden sonra Demokrat Parti 'nin kurulmasıyla beraber aşağı yukan Yahudi toplurnunun hepsi DP'ye oy verdi. DP'yikapatılanakadardesteklediler, daha sanra onun dcvamı olan Adalet Partisi'ne oy verdiler. Fakatzaman içindcdemokratikbilinçarttı.Artıklşçi Partisi'ne deoyverenler var, eski alışkanlıklarını sürdürüp orta sağ partilere de. Hep aynı partiyi desteklemek gibi bir şey olduğuna inanmıyorum. ABD'de özel bir Yahudi lobisi var. Türkiye'de de böyle bir lobicilik yapılıyor nıu? Türkiye'de öyle bir şey yok. Fakat Türkıye'nin menfaatlan doğrultusunda ABD'deki geniş Yahudi lobisini uyarmak için cemaatimizin fertleri oraylabilgi iletişimini sağlıyorlar. Oradaki Yahudileri motive etrneye çalışıyorlar. BurayagelsinlerTürk ulusunu tanısınlaristiyoruz. Özellikle ABD'de Türkiyc'yisavunsunlardiyeçabaharcıyoruz. Türkiye'de yaşayan Yahudileri ele alırsak, "vatan"neresidirunlariçin? Büyük bölümü burasi diyeceklcrdir. Çünkü burada para kazanıyorlar, burada yaşıyorlar, insanlarınıseviyorlar. BirYahudi'ninvatanı ekmeğini, suyunu, kaderini her şeyini paylaştığı topraklardır. Bunun içinkanını, canını, her şeyini vermcyc hazırdır. Talmud derki: "Birülkeninyasasıseninyasandır." Bunu hâlâ söyleyebiliyorlar mı? Varlık Vergisi dönemindeki muamele küstürmedimionları? Muhakkak küstürdü. Kitapta da değindim. Yahudilerin büyük bölümünün yaşadığı semt Balat'tı. 1948'de lsraıl kurulur kurulmaz Balat'ın üçte ikisi boşaldı. Haliç'ten mavnalara sonra vapurlara binip ülkey i terk ettiler. Buinsanlarzaten fakirdi. Varlık Vergisidönemibaşlayınca,bundandahakötüsü olamaz düşüncesiyle göç ettiler. Buaradateması: "SOOyıllıkhoşgörüye bir şükran" olan 500. Yıl Vakfı kuruldu. Bu 500 yıllık hoşgörü ve şükran konusunda Yahudi toplumu samimi miydi? Bugörecelibirdurum. 1 .SOmetreboyundakı bı r adam pigmeler arasında devdir, kuzey ülkelerinde kısa boyludur. Yahudilerin özellikle Hıristiyan âleminde gördüğü muamele korkunçtu. Yakılmışlardı, kesilmişlerdi, bunakarşılık Osmanh lmparatorluğu Avrupa'dan sonra onlara cennet gibi geldi. Yahudi karşıtı bir tutum ne yazık ki Cumhuriyet' in ardından başladı. Ama asl ına bakarsak bunun da özel bir nedeni vardı. Rum ve Ermeni tebalarının Kurtuluş Savaşı sırasındaTürklerekarşıgöstermişolduğuolumsuz tavırlar...Dolayısıylaazınlıklarakarşınegatif bir tutum oluştu. özellikle Türklüğün, milliyetçiliğinvurgulandığıbuortamda Yahudiler de diğer azınlıklarla aynı potadaeritildi. Belli başlı klişeler var: Yahudi cimridir, gösteriş budalasıdır gibi... Genclde para işleriyle uğraşan kişilerin tutumlu davranması doğaldır. Fakat budurum günümüzde geçerli değil, ticaretle de uğraşsalarharcamasını dagayetgüzel biliyorlar. Cimriliksözkonusu değil. Gösterişmerakı, bu maalesefhâlâ geçerli. Bunun kökenini diasporaolgusunabağlayabiliriz. Bir Yahudi birülkededevlet işleriyle ilgilenemiyor. Ancakticarettesivrilebiliyor. Para işlerinde sivrilebiliyor. Bankerlik yapabiliyor. Kendini kanıtlaması için maddi varlığakavuşmak ihtiyacını duyuyor. Bununladaövünüyor. Dünyada Yahudi olup da belli yerlere gelmiş kişiler var. Türkiye'de pek yok... Çok doğru. Hattaben "Ünlü Yahudiler" kitabını y azarken oraya 1015 tane Türk Yahudisi koyabilmek için cpey uğraştım. Bunun sebebi tabii ki Türk Yahudi toplumunun beceriksizliği değil. Karşınızdakine sunduklarınızlabağlantılı.Bugün Türkiye'den büyük bir beyin göçü var. Belirli bir zekâ ve kültürdeki kişi istediği parasal olanakları, araştırma olanaklarını bulamıyor. Yurtdışınakaçıyor. Türkiye'de yaşayan Yahudilerin deimkânlarıdünyaçapında"ünlü"olmalannayetmiyor. Osmanlı'dan bugüne bir fark var mı Yahudilerde? O zamanki insanlar manevi dcğerlere önem verirlerdi. Balat semtini uzun sayfalar anlattım kitapta çünkü o zamanki insanlar çok büyük bir fakirlik içinde yaşıyorlardı, okuyamıyorlardı. Fakat hcpsi inançlı vedindar kişilerdi. Bu değerler bugün büyük ölçüdeortadankalktı. Bunakarşılık insanlar daha modern bir yaşam sürüyorlar, çok daha kültürlü ve aydınlar. Türkiye'yegerçekten entegre olabildilermi? Karışık evlilik oranlarının gıderek artması, bütün Yahudi gençlerinin üniversite okuması, birbirleriyle arkadaşlık etmesi bu entegrasyonun önemli bir noktaya gcldiğini gösteriyor. Yahudileri kapalı birtoplum olarak nitelememizancak belli biryaş sevıyesinin üzerindeki kişiler için söz konusu olabı lir. Cemaat dışı evlllikler ne oranda ve nasıl karşılanıyor? 1994istatistiklerinegöreyüzde25civanndaolduğu iddiaediliyor. 50 yıl öncebu tip bir evlilik yapan çocuk kendi ailesi tarafından reddedilirdi. 100150 yıl öncc ise çocuktan öldü diye söz edilirmiş. Bu tür şey ler bugün kalmadı. Toplumun dışlaması da büyük ölçüde azaldı, Buolayı olağan karşılayanlar, liberalzihnıyetteolanlargitgidcartıyor. Şu anda cemaarin durumıı nasıl, /engin mi? Aşağı yukan 15 yıldan beri ortadireğin ortadan kaybolması diye bir problem yaşanıyor Hiç beklemedığimiz kişiler işsiz kalıyorlar, kıralannı ödeycmıyorlar, çocuklarını okuldan almak zorunda kalıyorlar vc cemaatin katkılarına nıuhtaç oluyorlar. Yanı du 19 OSMANLIveTURK YAHUDİLERİ Yuıul BESALEl rum hiç de dışardan görüldüğü gibi değil. Cemaattc çok zengin insanlar olduğu doğru, fakat çok da fakir olanlar var. Siz bir birey olarak Türkiye'de düşmanlıkla karşılaştınız mı? Büyük ölçüde karşılaşmadım, ama hiç karşılaşmadımdesemyalanolur. Yahudi olduğutnu öğrendikleri zaman insanlar bana daima bir yabancıymışım gibi baktılar. Bu yabancılığı kıımak zoroldu. Bugün beni yabancılayanlara kendimi tanıtma yolunu seçiyorum. Garipseme büyük oranda yok oluyor. Dcmek ki düşmanlığın temelinde Yahudilik hakkındaki bilgisizlik yatıyor. Belki de bu yüzden son yıllarda bir külliyat oluşmaya başladı. Sizin kitabınız da bu kapsamda incelenebilir... Evet benim amacım kendimizi tanıtmak yoluyla birtakım ön yargıları kırmak. Hem geniş toplumda hem de kendi toplumumda cehaletiortadankaldırmak. Sizce bu tanıtım gerektiği şekilde yapılıyor mu? Tanıtımolayı birkaç yıl önCe başladı. Eskiden başka işlere karışmayalım, kendimizi belli etmeyelim, sivri olmayalımtüründegörüşler vardı. Bu özellikle Cumhuriyet'in ilk dönemlerinde azınlıklara karşı uygulanan baskının yarattığı bir sinmeydi. Bu siniklikle bir yere ulaşılamayacağı ortaya çıktı. Toplumu bilgilendirmezsenizyanlıpolitikalann etkısialtındakalır,siziyanlıştanır. Israil devletiyle dünyadaki Yahudiler arasında bir paralellik kurulur genelde. Şimdi İsrail, Türkiye ile iyi ilişkiler içine girdi. Türkiye'de yaşayan Yahudiler de bundan nasiplerini alıyorlar mı? lsrail'in Türkiye'yleolan iyi ilişkileri buradaki geniş toplumu da Yahudileri daha iyi bakmaya,onlansevmeyeiletiyor. Amabağnazkesimin bu durumu hiç de iyi karşılayacağını sanmıyorum, çünkü onlarınkafasındaki imaj dcğişmez. Yahudileri bir arada tutan ne: Milliyetçilikmi,inançmı? Ne kadar entegre veya asimile olmaya çahşırlarsa, hangi ülkede olurlarsa olsunlar geniş toplum tarafından bir yabancı olarak tanımlanmaları. Bu yüzden bir arada olmak zorundalar. Bir tutarsı/lık var. Bir yandan entegre oluyorlar diyorsunuı diğer yandan hâlâ birçekince... Bunun bir dozu var, çok popüler olmak hiçbir zaman iyi dcğildir. Tamam entegre olsunlar fakat Yahudi lerin hiçbir zaman geniş toplumun ileri gelenleri arasınagirmemesi lazım. Bu durum düştnan çeker.^ YUSUF BESALEL KIMDIR? 1948 yılında Istanbul'da doğdu. Orta öğrenimini Saint Michel Fransız ortaokulunda, liseyi Robert Akademi'de, üniversiteyi de Robert Kolej Kimya Mühendisliği bölümünde okudu. Londra'da Loughborough Universıty of Technology'de kimya yüksek mühendisi unvanını aldı. Işlemler iktisadı bölümünde ve kimya mühendisliği alanında çalışmalar yaptı. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'nda proje yönetıminde görev aldı. Çeşitli sanayi dallarında çalıştıktan sonra leasing ve factoring sektörüne girdi. Temmuz 1999'da Ünlü Yahudiler isimli ilk kitabını, Ekım 1999'da ıse Osmanh ve Türk Yahudileri isimli ikinci kitabını pıyasaya çıkardı.^ 1860'hytlların Yahuditüccaru..