Katalog

f Filmde Goya'nın olgunlukhaliniFrancisco Rabal, Alba Düşesi'ni ise Maribel Verdu canlandınyor. ni görüntüledi amaresimlerindeki trajediyi, umutsuzluğu, çaresizliği bugün kolaylıkla bulabilirsiniz. Bir örnek Kosova. Goya bir vizyonerdır, bir dünya açıp gerçeğin ötesine ulaşmıştır.Değişiknıtelikli.gizemdolubirçok olağanüstü Ispanyol geçti tarihimizden, Goya, Picasso, Bunuel. Canlı, ateşli, duygulu kişiler. Onlan birbirine bağlayan bir şey olduğuna inanıyorum." Dünyanın en büyük ressamlarından Francisco de Goya y Lucientes Ispanya'nınZaragoza kcnti dolay lannda Fuendetodos köy ündc doğmuştu. Yıl 1746'ydı. 1828 yılında Fransa'nın Bordeaux kentinde öldü. Uzun yaşamtnda Ispanyol imparatorluğunun düşüşüne, dört çekişmeli krallığa, Jose Bonapartc (dehşet saçan stratcji uzmanının kardeşi) emrinde kuşatılmış hükümete, Ispanya ve Fransa arasında garip ve kanlı sonu Aragonese ressamın çabalan sonucu bugün bile I spanyol toplumsal belleğinde yerini koruyan bir egemenlik savaşına tanık oldu. Bugün bile dünyanın her yerinde plastik sanatlarda, sinemada, tiyatroda ve müzik dalındaonun etkilerine rastlanabilir. Zaragoza'yı bırakıp Madrid'e gelen Goya'nın fazla eğitim görmüş olmaması Fransa'dan ithal cdilen liberal görüşleri kavramasına engcl değildi. Kısa sürede aralanna girdiği seçkin aydın grubu onu Aydınlanma devrimi ile tanıştırdı. Gerçi bukişilerle olan ilişkileri sürgün yıllanna, son günlerine dek başına bcla olacaktı. Italya'da kısa bir sürede olsakraliyetressamı ve portre ressamı olarak ünlendi. Bu kariyerin ardından karmaşık, bilinmeyen bir hastal ık sonucu 46 yaştnda tümüy le sağırlaşmasrsanatını veyaşamını dcğiştirdi. 4. Charles sarayının entrikaları, Kraliçe Maria Luisa'nın sevgilisi olduğu söylenen Kraliyet sekreteri Godoy'un fesatlıkları, Napoleon Bonaparte'nin hırsına kapılıp Avrupa'nın bölünmesi için çalışan aristokratlann ekonomik sahte ilgileri, Goya'nın yaşamına müthişzararvcrccekbiçimdeYeni Aydınlanma kültürü ile birlikte geldi. Salonların keskin ışıklannda entellerle dirsek sürtmcyi bırakıp Madrid'e Sağır Adamın Malikanesi adım verdiği yazlık evine çekildi. Ve duvarları "karanhk" tablolarıyla kapladı. Yaşamının bu bölümü zamanla sanatsal önem kazandı. • 1. Sayfanın devamı " Düşünün, yaşı 8O'i aşmış ve sürgünde. Duygulan, tutkulan, nefretleri, düşleri, şeytanları, sanrılan, kuruntulan neler? Ve tiim bunlan kurmacanın güncelle baş başa olduğu bır evrende yaşıyor." On iki yıl önce ulııslararası yapımcıların Fransa'dan gönderdiği öneriyi "Bir düşün gerçekleşmcsi yolunda ilk adım" saymiş Saura. Yönetmene göre, "Başarılı olmak için savaşım vermek gerekli". Bu söz, kcndisi için olduğu kadarfilmininkahramanıGoya içindegeçcrli. Şöyle diyor Saura: "Goya'nın yaşadığı çağ Ispanyol tarihinin zcngin ancak sorunlu bir dönemi. On milyon yaşıyor Ispanya'da. O günün Avrupasi için önemli bır sayı. Bir yanda monarşi, ortaçağlılık,derebeylik,öbüryandaLosIllustrados. Toplumsal ortamda başka olanlar arasında çizgilcrkesinçizilmiş.Toprakağalarıfakir halkın canına okuyor. Kilise korkunç güçlü. Los Illustrados gibi seçkin sınıftan gelmeyip yine dc kültürlübir grup için Fransız devrimi ilham kaynağı oluyor. Bu grup tarihi değiştirmek amacıyla bir araya geliyor. Olaylar aynı 1936 Ispanyol Iç Savaşı gibı seyrediyor. Aydınlar daha ilerici komşu ülkelere kaçıyorlar. Bazıinsanlarkasırganıntamortasındayaşarlarvedeğişimhalindebırdünyanıntitreşimlerini anlatmak isterler. Goya.hoşgörüsüzlük.hastalıkvesavaşınsıradansayıldığı birülkeninbirparçasıydı,tanığıydı.Savaşın vahşetine onun tablolanndan daha gcrçek bir tanıkolabilcceğinisanmıyorum.Neduygusallık ne dc yumuşaklık var bu yapıtlarda, yalnızca yaşadığı ya da düşündüğü dchşeti anlatan güçlü bir vi/yon. O, güçlü yaratıcı bcyninde bunlan gördü ve yaşadı." Pekibugününlspanyası için Goya nekadargeçerli? "Goya bell i bir zamana ait bir sanatçı değildır," dıyor Saura: "Zaınanınıngerçeklerı Alba Düsesl... Goya'nın, onsekizinci yüzyılın kadın tipiyle uzak yakın hiçbır ilgisi olmayan Alba Düşesi ile ilişkisi üzerine çok şeyler söy lendi. 1794 yılında, her ikisinindemizacınauygun ateşli, fırtınalı, şiddetli bir dostluk başladı aralannda. İki yıl sonraGoyadul kalan düijcsin bir Endülüs kentindeki yazlığına taijindı ve on bir ay birlikte yaşadılar. Goya'nın bu devirde gerçckleştirdiği birdizi çizgi resim sevgilisinin güncel yaşamını ayrıntılarıyla sergiler. "Goya Bordeaux 'da" filminin cn keyifli sahnelcrindcn birinde de aralannda şöyle bir konuşmaya tanık oluruz: Düşes: Neden çıplak portremi yapmak istiyorsun? Goya: Seni Tann' nın dünyaya getirdiği gibi görmek hoşumagidiyorda ondan.Gıysılerimızi atınca Tanrı önünde hepimiz aynıyız. Düşes: Bendeğilim.Ben kimseyebenzemcm.Benbcnim. Goya: Kesinliklc.SenCayetana'sın. Alba düşesi. Düşes: Bakalımbunuanlayacakmısın?.. Sen hiçbir zaman doğru davranmay ı öğrcnemeyecek kaba bir adamsın. Az buçuk duygusal olsan bile sıradan bir sevgilisin. Ve son olarak, küstah ve inatçısın. Eğer bu söylediklerimi sen bana diyebilirsen ödül vcririm sana. Goya'nın uzun yaşamında gerçekten sev Ispanyol yönotmen Carlos Saura son filmlnde Ooya'nın sürgün yıllannı anlatıyor. "Goya Bordeaux'da" Isimll fllm, dönemln çalkantılanna da yer veriyor. Saura'ya göre Goya belli bir zamana ait bir sanatçı değil... Resimlerindeki trajediyi, çaresizliği bugün de görmek Saura "Goyayuşumım boyuncapeşimdeydi" diyor. mümkün.