Katalog

17EKİM1999. SAYI708 şullan sağlayacak kadar uzakta olan cn sevgili gezegenine gerekli olan ısı ve ışık enerjilerini sunuyor. Dünyayi güneşe en uygun yö7 rüngeye yerleştiren neden kütlesi. Bu kütle, uygun derinliktcki yerkabuğuyla yaşama uygun bir sıcakhk vc iklim ortamı yaratırken aynızamandaetrafmdakalınbiratmosfertabakası oluşturmasını da sağlıyor. Venüs'le karşılaştınldığında dünyanın bütün gök cisimleri içindeki ayrıcalığı çarpıcı biçimde ortaya çıkıyor. Venüs bugün Güneş'euzakhkvekütlesiyledünyayaenbenzer gezegen. Ancak yüzey sıcakl ı ğı 460 derece. Gerçekbircchennem. Çünküatmosferi büyük ölçüde karbondioksit içeriyor. Karbondioksitçok yalıtkan birgaz. Sera gibi Venüs'ün etrafını sarıyor ve gezegeni sürckli ısıtıyor. Venüs'te sıvı su yok. Atmosferinde gaz halinde kükürt ve sülfirik asit bulunuyor. Venüs'te neden böyle olduğu tambilinmese dc dünyada neden farklı birsüreç yaşandı.bu açıklanabiliyor. Dünyanın bir cennet, Venüs'ün bircehennem olmasının nedeni birinde atnıosfere atılan gazlann ycrin içinc geri dönmesi, diğerindc ise dönememesi. Dünyanın yaşama olariak sağlayan ayncalığını bugün depremlere, büyük yıkımlara, acılara neden olan yerkabuğu hareketlerine borçlu olması evrenin insanoğlu için kurduğu büyük bir oyun mu? Bu canlı oluşumundan akıllı yaşamın, yani insanın ortaya çıkması ise bir başka büyük serüven. Akıllı bir yaşammı? Bilim adamları hâlâ açık konuşamasada büyük olasılıklacvrcndcmilyarlarca gök cismi içinde tek akıllı yaşam olan yer Dünya. Golgoli Tepesi 'nden dünyayabakarkendüşünüyorz: lnsanoğlunun henüzevrenselkimliğininveayrıcalığınınfarkında bile olmadan yaşamını sürdürmeye çalışması acaba gerçekten akıllı bir yaşam mı? bir stand kurulmuştu. Burada gök bilimi konusundailk bilgileri veren kitaplardan bilimsel kitaplara kadar hemen tüm yayınlan bulmakolasıydı.Etrafayayılanvekarşıkonulmaz kokusuyla katılımcıları kendine çeken bir büfede, acıkanlar için, sucukekmek sunuluyordu. Dağ başında sıcak bir kahve de iyi gidiyordu. Seyyar bir arazi tuvaleti de kurulmuştu. Gerekli yerler bir jeneratörden sağlanan elektrikle aydınlatılıyordu. Bu alanlann dışında ancak kırmızı filtreli el fenerleriiledolaşılabiliniyordu.Çünküinsan gözünün karanlığa alışması zaman ahyordu. Şenlik, amatör gökbilimcilerin amatör gökbil imini açıklayan konuşmalarıyla başladı. Garipgelecck amakonuşmacılartcleskopları olmadığını, çıplak gözle de gökyüzünün gözlenebileceğini söylüyorlardı. Gözlenmek isteğiydi önemli olan. Dolayısıyla amatör gökbilimi için iki göz olması ycterliydi. Ancak tabii birde gözlenebilecek açık bir gökyüzü olmalıydı. Bizlerin gözleri vardı, hatta teleskoplar da kurulmuştu, gözlemek, öğrenmek isteğimiz de vardı ama gözlenecek gökyüzü yoktu. Bu konuşmalar yapılırken gökyüzünü bulutlar kaplamıştı. Kutupyıldızı bile görünmüyordu. Aslında sabahtan beri hava kapahydı. Yine de tepeye çıkmıştık. Bir mucize bekliyorduk. Daha sonra Prof. Tunca'nın evren ve gökbilimi konusundagenel bilgileri aktaran bir konferans verdi. Bu arada dünyanın evrenin merkezinde olduğu, üzerinin bir gökkubbe ile kapalı bulunduğu yolundaki kadim görüşün gökbilimi için hâlâ geçerli olduğunuöğrendik.Onlar için evrenin merkezi dünyaydı. Çünkü bütün evrene buradan bakıyorlardı. Prof. Tunca o geceki gökyüzü hari tasını da açıkladı.Böylecehangiyıldi7İarıgörcbilcceğimizi öğrendik ama ortada hâlâ bir tek yıldız yoktu. Prof. Tunca konuşmasını tamamlarken sabahtan beri beklenen gerçekleşti ve gökyüzü pınl pırıl ortaya çıktı. O anda da gerçek şenlik başladı. Karanlıklar içinde teleskoplann başında insanın evrendeki arayışlarından biri de ay üzerindeydt ki görevlilerteleskoplannı bir gökcismine ayarlayarak bağınyorlardı: "Satürn'ün halkalannı görmek isteyenlerburaya","Enparlak yıldız Vega'yı görmek isteyenler". Katılımcılarellerindeki kırmızı ışık veren fenerlerin az aydınlattığı arazide teleskoptan teleskopa koşuşturarak bakışlanyla gökyüzünün derinlikJerine dalıyorlardı. Görevliler gerçekten safbir amatör ruhla, gönülden ve sevinçleçalışıyorlar.bıkmadanaçıklamalar y apıyorlardı. Bir ara görevliler arasında tatlı bir rekabet yaşanmaya başladı. Karanlıklann içinden gelen, "Haydi en güzel ay manzarası burada" çağnsını bir başka ses, "Ayak izlerini görmek isteyenlerburaya" diye cevaplıyor, bir başka ses de buna "Atatürk krateri burada" diye karşılık veriyordu. Gece 02'ye yaklaşırkcn onlar hâlâ aynı coşkuyla teleskoplannın başındaydılar. Otobüslere doğru yola çıkarken hâlâ onlann seslerini duyuyorduk. O gece ilk kez evreni yakından gördüm. Fotograflardagördüğümüzrenklievreniteleskoplardan görememek şaşırtıcıydı. Bu fotoğraflann özel filtrelerle çekildiğini ya da oluşumlan açıklamak, aynntıları ortaya çıkarmak için yapay olarak renklendirildigini ögrcnmckdcbirazdüşkınklığı yarattı. Uzaya bakarken o ana deği 1, hep geçmişe baktı' ğımızı öğrendik. Çünkü uzak yıldızlann görüntülerinin bize ulaşması binlerce, hatta milyonlarca dünya yılı alabiliyor. Evrensel kimliğlmlz Bilim veTeknik dergisindenRaşitGürdilek, konuşması sırasında iki soru ortaya atmıştı: "Evrende başka akıllı varlıklann olmasını istiyor muyuz, neden istiyoruz?" "Eğer evrende akıllı varlıklar varsa dünyamızagelmelerini istermisiniz?" Birincisine cevabım evet, ikincisine ise hayır. Ya sizin cevabınızne?^ Gökyüzü şonlenlyor "Gökyüzü Gözlem Şenliği"nin ilki geçen yıl Antalya'da Elmalı Dağlan'nın üzerindeki Bakırhtepe'deki TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi'ndegerçekleştirilmiş. Şenliğinamacı amatörgökbilimcileribirarayagetirmek,tanıştırmak, tartıştırmak, birlikte gözlem yapmak ve gökbilime ilgiyi yaygınlaştırmak. TÜBtTAK, bu yılki şenliği Ürgüp vc Mustafapaşabelediyeleriyle birlikte düzenlemişti. Başanlı birorganizasyon yapılmıştı. Şenlik 1,2,3 Ekim tarihlerinde şenlik gruplarla üç kez tekrarlanıyordu. ŞenlikprogramısabahlO'dakatılımcılann ki her grupta yaklaşık 150 kişi vardı belediye önünde toplanarak birbirleriy le tanışmalan ve belediyenin sağladığı araçlarla yapılan Ürgüp gezisiyle başladı. öğle yemeginden sonraMustafapaşa'yageçildi. Burada da rehber eşliğinde gerçekten çok ilginç tarihi birdokuya ve çevreye sahip olan Mus tafapaşa gezildi. Akşanı üzeri Golgoli Tepesi 'ne hareket edildi. Bütün bu süre içinde gerek Ürgüp gerekse Mustafapaşa belediye başkanları vegörevlileri içtenbirkarşılama ve hizmct anlayışı içindeydiler. Golgoli Tepesi'nde... Golgoli Tepesi'ndecteklerindeki gözlem alanına gelince böy le bir şenlik için mükemmel bir yer seçimi yapıldığı düşüncesi herkeste hâkimdi. TÜBİTAK görcvlileri ve amatör gökbilimcilerperibacalarınınönündeki oldukça dü/.lük alanda teleskoplarını kurmayabaşlamışlardı.Peribacalarınınarkasında ise gökbilimi yay ınlarının satıldığı TÜBlTAK'ın Bilim ve Tekntk dergisince düzenelenen 2.Gökyüzü Gözlem Şenliği Crgüp'ün Golgoli tepesindeydi.