Katalog

IEKİM 1999. SAYI 707 duksiyon yönetimiyle çelişkiye kenarda oturtup olup bitenleri FİLMLERİ... düşunce, yerine Kirk Dougçekimin sonuna kadar izlettirlas'laarkadaşolan Kubrickgemiştir. Kameranınarkasınaise •• Fear and Desine, tirildi. Spartaküs büyük başan Kubrick kendisi geçmiştir. 1953 elde edince, Kubrick' in yönetAma Russ Matty belki daha •• Kilter's Kiss, menliği de kuşku götürmez bir sonra Kubrick'i affetmiştir. 1955 statuye sıçramış oldu. Ancak Çünkü Spartaküs çekimlerin<•• The Killing, 1956 büyük başan elde eden filmi den dolayı en iyi kameraman • Paths of Glory, Kubrick sevmedi: Senaryoyu Oskan'nı sahneye çıkarak o 1957 ahlakçı ve bir yığın kolay çöahr. Kubrick, A Clock Work •* Spartacus, 1960 zümlerle dolu buldu. Kirk DoOrange'de olduğu gibi kamera•• Lolita, 1962 uglas'la da hem sette hem de manaaçıklamaktazorlukçekti<•• Dr. Stranglove prodüksiyon sonrası çelişkiye ği sahneleri kendisi çekmiştir. or: How I Learned düşen Kubrick, Spartaküs 'ü to Stop VVorrying Tlcarl başan... üzerinde denetim kuramadığı and Love the ilk ve son film olarak filmograKendıne özgü bir yönetmen Bomb, 1963 fisinegeçirdi. olmasına rağmen, Kubrick sa••2001Space natının aynı zamanda ticari olKubrick'in çalışma tarzı acıOdyssey, 1968 ması için hep duyarlı olmuştur. masızdır. Ona göre bir yönet•• A Clock Work llginçtir ki bu denli denetime men film yaratıcılığının bütün Orange, 1971 tutkulu olmasınarağmen,o gefonksiyonlannı, kameradan <•• Barry Lyndon, ne de kendini mevcut durum ve montajakadarbilmelidir. Bir1975 koşullara göre ayarlayabilmişçoklannın düşündüğünün tersi•• The Shining, tir. Kubrick'in bu stratejik davne, Kubrick en çok montaj süre1980 ranış yeteneği, fılmlerinin bacinden zevk aldığını belirtir. •• Full Metal şansını etkilemekle kalmamış, Senaryodan filmin dağıtımına Jacket, 1987 kendisine Hollyvvood'da pek kadar her konuda otoritedir ve •• Eyes Wide Shut, çok yönetmene nasip olmayan denetimikesinlikleelindenbı1999 bir ayncaiık kazandırmıştır. rakmamıştır. Zamanla da yaptığı akıllıca anlaşmalarla prodük2001'in NewYorku'ndaki tör rolünü üstlenmesi, onun ne denli özel bir prömiyerinden sonraki tepkilerden sonra konuma sahip olduğunu gösterir. Kubrick'e 161 dakikadan oluşan filmin 19dakikasını göre yönetmen birdüşünce ve deney mekakesip attı. Aynı şey The Shining ve Lolita önnizması olup bir dizi üretici ve teknık karan cesinde de oldu. Hatta Kubrick bu fılmlerin doğru yer ve zamanda almak durumundadır. dağitımındanönce,çeşitli sansürgruplan ile Yönetmen, bu yeteneği bir yığın sancılı deişbirliği bile yaptı. Tek engellemek istediği, ney ve yanlışlardan geçerek öğrenebilir. o herkesin korktuğu "XRating" yasasıdır. Kubrick' in setlerde bütünüy le bir hâkimiyet Çünkü bu yasaya takılan filmin gösterim kurma isteği ve yeteneği bırçok ilginç olayla olanaklannda bir daralma söz konusudur. sonuçlanmıştır. örneğin, Spartaküs'te filKubrick kendinden bir önceki kuşaktan min ilk 30 dakikasındabütün Kirk Douglas olan Chaplin, NVelles ve Kazan'la karşılaştırepliklerinin üzerini çizmiştir... Hollywood rıldığında, onlar gibi kendine özgün bir yer yasalanndan dolayı Spartaküs'ün kameraedindi. Ama, onlardan ayrı olarak o kendine manı Russ Matty 'i işten atamayınca, onu bir özgünlüğü ticari başan ilebirleştirebildi.•" el boyutu, yeni dalga yönetmenleri gibi, ıha derin bir sincma tcorisi ve eleştiri düzendedeğildi. Ama, Eisenstein'inses vemükle ilgili makalelerini inceledi. Fakat, en )k da Vsevolod Pudovkin'in film tekniği tabından etkilendi. Kubrick, söz konusu tabın, film tekniği ilc ilgüenenler için hâlâ ıemli bir yapıt olduğunu vurguladı. DERGI DEN Merhaba, Depremden bu yana hepimiz ' çevremizdeki yapılarla daha yakından ilgilenir olduk. Tarihi binalara başka birgözle bakmaya başladık. Sayısız depremin tanıgı Ayasofya doğrusu tstanbullulara garip birgüven duygusu veriyor. Çünkü sayısız depremin tanığı Ayasofya hâlâ bütün görkemiyle ayakta duruyor ve lstanbul'daçok eski bir tarih olduğunu bize durmadan hatırlatıyor. Bu haftaki dergimizde Ayvalık'ta 1861 yılında inşa edilmiş Ayia Panayia kilisesinin ilginç öyküsünü aktarıyoruz. Kilisenin yapım sürecini yakınlarından dinleyen Yılmaz Onay parça parça yıkılışına da tanıklık etmiş. Cunda ya da bugünkü adıyla Alibey adasındaki Ayia Panayia 'nın yok olma süreci sütunlarının Edremit 'e iaşınmasıyla başlamış. Ardından bir yangında çatısını kaybeden kilise 1944 depreminde de ciddi hasar görmüş. Her şeye rağmen ayakta kalan Ayia Panayia en ciddi darbeyi 1954 yılında yemiş. Taşları bir bir sökülmüş ve Hulusi Zarplı adlı kişinin babasınm adını yaşatmak için yaptırdığı okula taşınmış. Yapının kilise sıfatım taşıması anlasılan bu yağmaya hız kazandırmış. Şimdi Ayia Panayia 'nın yerinde bir moloz yığını duruyor. Cundalılar bu tarihi yapıya bakıp da "yıllardan beri ayakta " diyemiyorlar. Tam tersine depremin yapamadığını insan eli nasıl da becermiş demekten kendilerini alamıyorlar. Ayia Panayia 'nın kaderini paylaşan yüzlerce tarihi yapı var Türkiye'de. İnsan merak etmeden duramıyor. Acaba depremi en acıtıcı biçimde yaşayan çocukların arasından demirden, çimentodan çalarak ev yapan müteahhitler, rant uğruna imar planlarını altüst eden belediye başkanları çıkacakmı? Yoksa insana, kente ve tarihe saygılı bir kuşak mı yetişecek? Önümüzdeki hafta yeni bir dergide buluşmak umuduyla... tpek Çalışlar CUMHURİYETDERGİ İMTİYAZSAHİBİ: YEDİMAYISHABER AJANSl BASIN VE YAYINCILIK AŞ ADINA BERİN NADİ1YAYINDANIŞMANI İPEKÇALIŞLAR • SORUMLU MUDUR: FİKRET İLKİZ • GÖRSEL YÖNETMEN: AYNUR ÇOLAK • BASKI: ÇAĞDAŞ MATBAACILIK LTD. ŞTİ • İDARE MERKEZİ: TÜRKOCAĞICAD. NO: 3941 CAĞALOĞLU, 34334 İSTANBUL TEL: (0212)51205 051REKLAMMEDYAC latonglbl... Kubrick'in simetrik kompozisyonu, bir ;nge ve bir düzen içerisinde olup, dışandan ;len kaos tehlikcsi ilc karşı karşıyadır. Aynı ımanda düalistiktir. Bu düzen ve denge sojçtabozulur. Simctri vedüalizmbütünbir atı kültürünün estetik öğelerini oluşturan ementler arasında oldukları göz önünde jlundurulursa, Kubrick'in stilistik projesi; yaklaşmak ve modern sinema tarihinde, ıun sinemasının yerini anlamak daha koylaşır. Dikey hiyerarşik düzcnlcmesinde, :ntimentalizm "gerçeğin" karşıtıdır ve bu izden de sahtedir. O da Platon gibi, gene atı söyleminın temelini oluşturan, bu dikcy izenlemenin en üstüne akh koymakta ve bu ojeyi gerçekleştirirken, barok, fantastik ve limkurgu gibi türlerden yararlanmaktadır. Kubrick'in sinematografısi, form ve perırmans arasında bir uzlaşmayı hedeflese :, performansa öncelik tanır. Ama ikisi aranda bir denge, 2001 'de olduğu gibi esastır. ;mcl anlamda, Kubrick'cgöreoyuncuduyı üreten birenstrümandır. Aynca Kubrick, il ve içerik açısından da tam bir dengey i heîfler. Ona göre Chaplin sinematografik bir ilesahipdeğildir,amaöteyandandafilmrinin içeriğindeki isabetyüzdeyüzdür. EinsteiniseChaplın'intamtersibirsincmadır. Kubrick'e göre Eisenstein'in filmlerin ağırlığı sinematografik stilde iken, içeriaynıağırlıktadeğildır. Kubrick için diyaglar önemli olsa da, resim ve muziğin yattığı anlamlann iletişimsel yanı, dil ve söziklerden daha da önemlidir. 2001 'de olduı gibi. Film 2 saat 20 dakika olmasına rağendiyaloglardanoluşanbölümler40dakiıdan azdır. Kubrick'in fılmlerinin arasında ıçoksözağırlıklıolanıDr. Stranglove'dır. 20. yüzyıl resim sanatı ve müziği, Kub;k'e göre öznel ve orij inal olmayı her şey:n önce tutar. Sinema ise tam tcrsi bir olumızlukla, önceki başanlan tekrarlayıp, ycni;n formüle ederken biçim ve stile saplanaktadır. Kubrick 1953 yılında ilk filmi Fear and esire'i yapıncayakadarbelgescl filmlerin ;aralannda olduğu birçokprojedeçalıştı. u film, gelecekteki sinemacı kimliğinin nimari film simetriği" açısından ipuçlannı ;rmesine rağmen, Kubrick bu filminin ne»tiflcrini bile ortadan kaldırmayı düşünlüştü. Ama filmın haklannı yitirdiği için bu lümkün olmadı ve 1994 'te 40 y 1 sonra ye1 den gösterimc girdi. Ancak Kubrick, ilk jşansını 1957'de PathofGlory ilcgerçekştirmişti. Bu filmde ve sonraki örneklerde ;as tema Kubrick'in bir barbarlık olarak irdüğüsavaşvesavaşınçılgınlıklanydı. Yıl 1959. Yer Los Angeles. Spartaküs'ün :ti. Hollyvvood'a bakan tepelerde birinde lerindc bircr say ı bulunan 300'e yakın kişi cağın altında, mutsuz ve bıkkın bir şekildc analmış bir halde "b'ğer şu çekımi hemen apmazsa, burada köle ayaklanması yapmaııza az kaldı" dey ip söylenirken, bir elinde amelsıgarası,üzerindesmokiniilcelindeı numaralaragöre 300 kişiyi sağasola yer•ştiren Kubrick,ogünedekllollyvvood'un ördüğü en genç yönctmen olarak sivrilip toritervcdcspottanırnlaınasınıdasilinmeecek şekildc ismınin yanına damgalıyordu. partakiis'ünyönetmenliğiniüstlenmesibir ;sadüftü. Yönetmen Anthony Mann pro Stanley Kubrick yaşamımn son 30 yılında sadece 6 film yaptı. Bütün kitaplan Inceler, bütün filmleri Izlerdl. Hersenaryo İçin en az bir yıl uğraşır, çalısacağı klşilerde önce zekâ arardı. Mucize kltabı bulamadığım için mucize bir film yapamadım, diyordu.