Katalog

CUMHURİYET DERGİ Panayia Kilisesi'nin Ciüney Batı Kapıst'ntn bugünkü durumu... Deprenıin yapamadığını S ene 1928, Çakırakis ile babam arasında başlayan ticaret ve dostluk ilişkileri, mübadeleden dört sene, KurtuluşSavaşı'ndandaancak altı sene geçmişti. Yunanhlar ve Anadolu Rumları ile, Türkler arasında geçen acı tath olaylarzihinlerdehâlâtazeliğini koruyordu. Girit'te acı çekmiş birçok kişi Çakırakis'e öfke ile bakıyorlardı. O zeki bir insan olduğu için, öfkelibakışlanfarketmişti. Bir gün babama, Kiriye Yaşlidaki, Bay Yaşlizade: Hemşehrilerinizbenden hoşlanmıyorlar, hazmetmiyorlarbenidemiş, babam Çakıralcis'in teşhisinin doğru olduğunubildiği halde, hayır yanılıyorsunuz, demek zorunda kalmış, çünkü huzursuz olmasını, kınlmasını istememiş. Çakırakis, zaten devletin ve babamın himayesi altında idi. Buna rağmen şehir içinde bile yalnız dolaşmaktan çekiniyordu. Bir gün babama, yukardaki mahallede bulunan Panayia Kiliscsi'ne gitmek için teklifte bulundu. Babam beni de yanına aldı giderken. Panayia Kilisesi, Ada'nınenbüyükve en görkemli kilisesi idi. Geniş bir avlunun içinc oturtulmuştu. Avlu duvarlan yüksek, duvarların üzerinde her iki metrede bir, Sar mısak taşından sütunlar dikilmiş, bu sütunlar arasında uçlanokşeklinde yapılmış.tahminen 140150 santim yüksekliğinde demir parmaklıklarlaçevrilmişti. Ön kısımda geniş veçokgüzelyapılmışdemirparmakhklı iki kapı, doğu yani arka tarafta daha dar bir kapı vardı. Kilise avlusu üç kapı ile kapanıyordu. Bir kapı kilisenin tam karşısında, batı yönünde, diğer kapı da avlunun güneybatı yönünde, tam köşede yanm yu varlak merdivcn ve çok güzel basamaklarla yapılmış olan bu kapı girişleri, şimdi yalnız güneybatı yönündeki giriş kapısının merdiveninin temelleri görünmekteydi. Avlu içinde küçük bir kilise daha vardı ki, bu küçük kilise bilhassa gece ayinleri için kullanılıyordu. Avlunun zemini, diğcr kilise avlularında olduğu gibi, deniz kenarlanndan toplanmış parlak, beyaz ve siyah küçük taşlarla muhtelif geometrik şekillerle döşenmişti. Avluda, kilise karşısındaki ana kapı girişinin solunda, kuzey yoladayanan iki katlı bir yapı vardı. Üst katın ön kısmında, bina uzunluğunda geniş bir balkon yer alıyordu. Her iki taraftan, merdivenlerle yukançıkılıyordu. Balkon çok güzel yapılmış demir parmaklıklarla çevrilmişti. Üst kat mısafirhane, alt kattaki odalarise kilisenin idari ve mali işlerine ayrılmıştt. Odalanrnlkinde meşe ağacından yapılmış kocaman bir para kasası vardı. Kasa, demir çemberlerle çevrilmiş ve tahminen dört santim kutrunda kaba bombcli çivilerle, tahminen her onbeş santim karcde dörderçiviilesağlamlaştırılmıştı. Ikianahtarla kitlenen kocaman bir kilidi vardı ve açık duruyordu. Kilise binası üç taraftan beş merdivenl i kapı ile çevrilmişti. Kilisenin ön cephesı çok görkemli idi. Geniş merdivenlerle çıkılan binanın ön giriş kısmını ayakta tutan dört adet Sarmısaktaşındanyapılmışbukalın sütunlar azamet teşkil ediyordu. Her sütun dört parçadan yapılmıştı. Başlık ve alt kaidelcr hariç. (Çakırakis ile kilisenin girişine geldiğimizde, bu sütunlar artık yoktu. Cephenin eski görkemli güzelliği de gitmişti.) Binanın önkısmı, kilisenin inşasıesnasında, bir duvardan diğer duvar arasına yerleştirilmiş gcrgin, kalın bir demir lamaya dayanıyordu, cephe adeta havada duruyordu. Çakırakis merdivenden çıkarak bu manzaray ı daha yakındangördüğündedonakalmıştı.çoketkilenmişti, üzülmüştü. Istavrozunu yaparak kiliseye girdik, babam da o manzara karşısında üzülmüştü. Kilisenin içı çok mııazzamdı, iki sıra sütun, tavan kubbelerle cevri 1miş mahfillerin ve kubbclerin ağırlıkları sütunlarabağlanmıştı. KubbelerBağdadiçıtalarla çevrilmiş çok güzel sıvanmışlardı.Boya ve yaldızlarla yaptıklan süsler, ayrı bir güzellik,birbüyüklükveriyordubinaya. Dam: Kerestedcn çatı ve kiremitle örtülü idi. Taban, beyaz ve siyah mermerlerle şekilli olarak döşenmişti. Zcmin kat duvarlan ile mahfillerinduvarlannınetraf],açılırkapanır sandalyelerle donanmıştı. Duvarlara tutturulmuşlardı. Mihrap'a girişin ön cephesi, bir altın deryasi sanırdınız, kabartma süsler, güzel motıfler ve altın yaldızlarla kaplanmıs., bakmaya doyamazdınız. Mukaddcs Masa'nın bulundugu yerde mihrabın tabanı beyaz mermerle döşenmişti. Dahi li sütun 1 ar vc başlıklar, alçıdan yapraklar, alçıdan kornişler, muhtelifrcnkvemotiflerle altın yaldızlarlasüslenmişlerdi.Duvarlarvemahfillerin dış kenarları, sı va üstü vc den ler üzerinde sayiMzazizresitnleriiledonatılmıştı. Azıztoplulukları,lsa'nındoğumu,çarmıhagerılişı, Yıınus Peygamber, 12 havarilcr, mihrabı kaplayan Meryem Ana'nınhüyükbirikonu. Ikonlarokadarustalıklayapılmıştıkicanlı oldugunu sanırdinı/ Dcspot'un tahtı, vaaz mahali paha biçilınczdi. Oyma mcrmcrler, altın varaklarlasüslcnmişbirşahcserdı. Burası ibadcthanedegil.bırmu/cgörünümün Kilise tuşlarından inşa etlilen okul...