Katalog

0» bunları getirdin?' dedikten sonra bekçiyc, scrbcsl buııktılarbizi." Kulis'ten sonra... " 1446 yıl ııuld cmcklilikicabı,stopcttik" dedikten sonra. başlıyorgazetecılik macerasimanlatmayı. l " I M6\ia bıı ı matbaacı, iki arkadaşhaftalıkmızahg.ı/etesıçıkarmakistıyorlar. Ozamuıılaı gazeteçıkarmakşımdıkı gıbı kolay dciîıl, çok mcsuliyetlcri var. Bu iki arkadaş b.ııı.ı,'ga7ctoninya7ii!>lcrımüdürüvcsahibi olunnusun''dedıler. Ben.'mı/ahıseverım, amaanlamam'dedim. Eğer, tiyatro dcrgisı ı olıırsa,bııı )tcvarımdcdim,kabulettilcr. 1 lansa'daoyıllardaçıkan, 'Kulıs' adlı tivatro mcemuasım çok beğeniyordum, çıkaracağınıı/mecmuanın ismi de 'Kulis' olsun dedim, kabul ettiler? llk sayısını 500 adet bastık. Unutmayalım ki, 46'larda Istanbul'da [ rıncni çoktu. Varlık Vergisi vc ikinci sınıf • askcrc alınmalardan sonra, çokları durumu iyi giirmeyıp gıttıler (Ciülerek) Bı/ım gibi parasızlardakaldı. Ciönderdığımiz 500 say ıdan aşağı yukan 350 tanesı gcn gcldı. Bır scne kadar, böyle devam ettik. Ortaklar da ayrılınca, Kulıs'ı kcndı başıma çıkarmaya başladım. Babıalı'dc kırk scncm geçtı. Tam 50 scne tiyatro dergisi yaşattım. Bununla iftıharcdıyurum. Biz Ermcnilcı 'de bir söz var, 'Ciıt öl, gel seveyim'diyc. Bugüniçinbenimbirkıymetım yok,amaemınımyarınöbürgünKulıs'ın50 cildinı kansjtıranlar, 'buadambırşeyleryapmış' diyecekler. Allah gani gani rahınet eylesınMmakyanEfendı,birçokpıyeslertercüme etmiş, oyunlarda başroller oynamış, MuhsinKıtuğrurunhocalığınıyapınış.ama yaşlılığındaayakkabısınınaltıdelik vescfi! birşekıldeölmiış Muazzambircenazetöreniyle, Balıkpa/aı ı'ndakı kılıseden adamı çıkarmışlar, Taksım'ekadarbütüntiyatrocumerikalı askerler,eski adıyla Saylar.eliistiindetabutijnugelinTiişler. Çelenk, gon olan, Ho Şi Minh kentinı terk çelenk.çelenk.. lürkçcgazetelerdenbirtaedeli epey oldu, onların süreklı nesişöyleyazmış,'Mınakyan'ınölümündc uğradikları bar vegenelevleıden hadsı/hesapsı/çelenklergelmiştir. Çelenkdeartıkeseryok.Kendısınıkomünıstsonralereverılcnpara, Mınakyan'avcrilmişolsaysı yeni bir ekonomının akışına kaptırmı^ dı.buadambırkaçsenedahayaşardı." olan bu kenttc, garip ama, Vietnam Savaşı Dergiuliktekibaşarısını tiyatro sevgisıne çok gerilerde kalmıs, gibi bir i/lenim sezılıbağlıyor Agop Ayva/. "Tiyatrobenimhcr yor. Yalnızca, ıvırzıvırın satıldığı salaşdükşeyim"dıyor"Hattabi7imhanımadadcmikânlarsavaşıni7İerinıgünümüzetaşıyor. şimdır, öldüğüm gün toprağıma çiçek atmaInandığtmız için gehlik/Hüsranauğradıyın Kulisler'ı atııulıye." Kulis,40. yılıni dol gımız için gidı voruz/Çaıvsiz kaldıgımız için durduğundaTiırktiyatrosununtemeliMuhgeri dönüyonız/ Kendimizi buna adadığımız sinErtuğıul vcCJülrı/Sururıyazılargönderiçin âlüyoruz mişler. Mulısın Ertuğrul'unyazısı şöyle' Savaş, kapağı o ünlü şaklamayla kapanan "Ay va/'ın bu mccmuası ne hikmctsc kırk küçük metal diktörtgenlerlc kendıni bclli seneyi bitirmiştir. Oysa ben dergicilik işine ediyor. Savaş kamplarmdaheraskerin cebinancak iki senedayanabildim" de bulundurduğu ve gö/ünün içi gibi baktığı Ciülrı/ Sururi deşunları yazmış: bu madenı eşya, Amerıkan tarıhine damga"Oyun sırasında, Ay vaz'ın gö/lerinin içisını vuran birdönemın sımgesi sayılan Zipne bakarım. Çiinkii yanlış gördüğü zaman, po çakmağından başka bir şcy değı I. scyribiledegişir." Nılehksız kışıler onderligindc/ nankörier Mczarlığa zıyarete gelmiş yaşlı bir çifli için/Gereksiz ışter vapun/Gönüls üzleriz gösteriyor Agop Ay vaz: Vietnam Savaşf ndadokuzgeneini şehit "Şubey, Kulis'inabonelerindenbırıdir." vercn Pennsylvanıaeyaletıne baglı Bradford Yaklaş,an<;ifteclinikaldınyor: kcnlindeki Zippo şırkctı oraya 200 bin çak"Alcyküınselam" nıakgönderildiğinibelirtiyor. Busayı ınsana Yaijlıadam. oldukça az gibi gelebilır, çünkü iki buçuk "N 'abcr? Ne yapıyorsun?" milyonu aşkın Amerikalı bu savaşakatıldı ve "Ortada. Ayaktayım çok ijükür!" herbirinın dccn az bır/ıppo su vardı. "Çıkarmıyorsun mecmuayı?" Adı söylenceye dönüşmüş savaş muhabiri "Emcklilikicabı." Ernie Py le, söz konusu çakmakların askerin, Şu anda Agos'la tiyatro yazıları yazıyor tıpkı künyesi ve çizmelerı gibi, olmazsa olAyva/ Otobiyograt'ıkbırkıtapı;ıkarmahamazeşyalarındanbirıdurumunagcldiği II. zırlığında. Kitabının adını, "UuÖmür"ya Dünya Savaşı sırasında, "Zippo askerin asla vazgeçemediğibirtutkudur,"dıyordu. Vietda"Ben Kımim?"koymayıdüş,ünüyor. Mezannın baijinda vedala!>ırken, şu sözlerdökü nam'da bu tutku iyiden iyiye yoğunlaştı ve çakmaklar dahadaöncm kazanarakmaçolulüyorağzından: ğun vc askeri dostluk kültürünün bir simgesi "Hayat bir roman.Ömür kolay geçmiyor durumunageldi. kızım. Yaı>amakgüzclama,çokijey(,'ekiyorsun, çok şey... Öldüğüm zaman, (mczarını Vietnam'daZippo'laryalnızcaMarlboro sigaralarım yakmaya yaramıyor, kendisinkastederek) evimi ziyaret edenler olursa sedenbcklenıldiğigibi.yağmurçamurdemevinirim. Bey babana selamlar! .."^j Kapağı o ünlü şaklamayla kapanan Zippo çakmaklar Vietnam Savaşı sırasında ünlenmişti. Çünkü her Amerikalı askerin cebinde bir Zippo vardı. Buradan > akıııız A dcn çeşitli işlevleri yerine getiriyordu. Alevın yana verilmesi amacıyla fitilin yerleştirıldığı metal kasa üzerindeki deliklerin askerlertarafından genışletilmesi üzerine,Zippo'larkaşıkyadapıpoiçındekıhaşhaşveafyonu yakmak için de kullanıldı. ZıppoMarın boyutları, zamanla, çekiç ya da ayna ışlevi görmek üzere, iki katınaçıktı. Bedcne yapışan sülükleri ay ıklamanın cn iyi yolu olan Zippo, okıımak isteyenlcr için ışık, bır şeyler pişırmek isteyenler için de bir ısı kaynağıydı. AskerlerZippo'larınaöylesine bağlıydılar ki, Vietkonglular çakmakların içınebubıtuzaklarıhazırlayıpAmerikalıların sık sık uğradıkları bar ve benzcri yerlere bıraktılar. Enindesonunda.meraklı vehırslı bir asker nasılsa bir tanesini eline alacaktı. Zippo'larsondereeetehlikelideolabilirlerdi. Küçük bır köydeki sazlardan yapılmış kulübeyi aleşe veren askerin sılahı, büyük bir olasılıkla, bir Zippo idi. Zippo sÖ7cüğü zamanla bir f ii le dönüşerek, bir köyün "zippolanması"bıçıminde kullanıldı. Taşınıryanar benzin taşıyan silahlara Zippo, ağaçlarla kaplıormanlardiki otlan yakmaya yarayan teknelere de "Zippo tekneleri"adıvcrildi. Zippo'larınşansgetirdiğinedeinamlıyor, evlerıne dönen erler geride kalanlara Zippo'ları nı armağan ediyorlardı. Bir a.skef kalbine hedeflenen kurşunun Zippo'suna çarparakonuölümdenkurtardığınısöylüyordu. 11. Dünya Savaşı döneminın gözenekli çelıkten yapılmış, sırla kaplı Zippo'ları yazı ya?maya pek elvcrişli değildi. Kore Savaşı sırasında 30'luyıllarınkromkaplamasıyeniden dönüş yapınca Zippo'lann üstündeki yazılar da incclikli bir boyut kazandı. Vietnam 'da ise bu yazılar çok daha renkli ve karmaşık duygulan yansıtan, kimi zaman da pornografikboyutlaraulaşanyazılardı. Bu yazıların büyük bir bölümü, Amerikan üsleri yakınlarında tezgâh açan Vietnamlı girişimcilcnnişiydi. Tıpkı dövmeler gibi, bu yazılar dabellıkalıplardanoluşuyordu.Oklahoma'daki Ulusal (,'akmak Mü/esi'ninyönetieisi,"Askerleradlarınıme?artaşınındışındabiryerleıdeyaşalnuıkistıyoılardı,"diyor. Üzcrlerindekı resimleı in çoğu ise çıplak kadınresımlerıydı. Bunuııdışında,C'haılie Brown,Snoopy, Vakvak Amca ve Miki Fare gibi,çİ7gi romankarakterlerı de Zippo'lann vazgeçilmezsüslemelerıydı 1975yılmda Amerikalılaı Vıetnam'ıboşaltır boşaltma/, ö/ellıkle Japonya'da, bir pazar oluşturuldu. (iünumüz Japon Zippo kataloglarınınbırbolümü Vietnam döncmineözgüçakmakörneklerıneayrılınış Savaş sonrasında, üzeri yazılı bu Zippoçakmağınınfıyatı I50dolaraulaşıyordu. Bu çakmaklar öylcsıne büyük bır değcr kazanmıştı ki, Amerikalı savaşesırlerındenonlareasınıele geçıreneski bırKuzey Vietnam subayı, kı/ınaçeyızolarakbiı Zippo armaganetmıştı. AçıkgÖ7 VıetnamlılarpıyasayasahteZıppo'lar sürmeye başladılar. Amerıkalıların gendebudenlı çok Zippo bırakmışolmaları olanaksızdı. îjımdi Vıetnam'dakı Zippo'lann çogu, savaş sırasında üretılen, ancak Amerika dışına gonderilmeyen çakmaklaı (herZıppo'nun üretım tarıhı altında belırtılmıştır). Bunlar Vıetnam'a gönderılıyor ve üzerlerigenellıkleaynıkışılcrtarafındanyazılıp.Zipposahıbiolmakısteyenlcre 1520 dolardan satışasunuluyoı. Nevv York'un ünlü caddesı Madıson Avenue'daki ınağaza.sında son dört y ıl ıçındc yüzlerce Vietnam Zippo'susatıldı.LaurenZippo'larının büyük bır bölümünün birTürk'ün, Nihat Ulusoy'un kolcksıyonundan elde edildiği belirtilıyor. Bir zamanlar 2500 Zippo çakmağına sahıp olan Ulusoy'un bunları artık ortalıklarda görünmeyen Yeni Zelanda ya da Avustralyalı küçük çocuklardan satın aldığı bilinıyor.^ Not: Frunk Sinatra da çok sevdiğiZippo çakmağt ile birlikte gömüldü. |