Katalog

CDMIIURİYİ I DKR<;I Tiyatroya yolculıık. 1. Sayfanın devamı veOnnik Bincmaciyan.şehirtiyatroları ilk kurulduğuyıllarda, HüseyinSuat'ın Emile Fabrc'dcn uyarladığı "ÇürükTcmel" adlı piyestcrolalmiijlar. Darülbedayi'nın ılk binası olaıı Lctafct apaıtmanında aylarcaoynanan bu tcmsilin dckorunu, Bcrnard Rosenthal adında bir Almanyapmıi}. Kadınoyuneulamıkostümleri Kaluıisi Firmasıtarafından Darülbedayi hc ^ sabina, erkck oyuncuların kostümlcrı ısc, "ft Karlman firmasına oyuncuların kendı hc ^ saplarınaısmarlanmiij.ÇürükTemeringe cj nel provasına ılgılı rcsmi makamların yctki o lilerinden başka, Şehzade Ziyacddin Efen ,., di'yle kardesi de çağrılmış. Bu provanın, 1s çağrıtaslağısöyle: '§ " Darülbedayi'nin ilk temsil edeceği Çü ı£ rük Temel'in umıımı provası KanunusaOnno Tunç'un mezurı... Şişli'de zamanın galibi betonlann arasında yeşil, yepyeşil bir mekân. Şişli Ermeni Mezarhğı... Ölümden çok hayatı taşıyor taşları, heykelleri ve çiçekleriyle... Agop Ayvaz, hem kendi mezarını, hem tiyatrocu dostlannın mezannı ziyaret ederken neşeliyse, bu yüzden... Öyküsü de tiyatronun tarihi gibi... ronun ycrinde şu anda IIJYAP bulunuyor. Burada mezarı olan, rahınctlı Bcnlıyan Rfendi de, 'Aşınmalar' adlı oyunda ef'enin u^ağı rolündeydi. Buoyunugörünceokadar heyecanlandım ki, kalakalmı^tım." Ayvaz.TürkTiyatrosu'nungeli^imincçok yakindan tanıklık etmiij. Türk Tiyalrosu'na hizmet vermiş birçok F.rmeniy 1 yakından tanıyor. Kendiside tiyatronun ıçındedogmu^. Mezarlıktadolaşırkenheyecanlageçmişinc yolculuk yapıyor: "Topkapı'dakaledışınaçıkmadan,böyle birtoprak kümbetgibi, dağgibi bir şey vardı. Hemen kapısının yanında karakol, onun da yanında Ermeni Kulübü vardı. Orada 'Kör Ressam' adlı birpiyesoynanıyordu. Adam, sevdiğiki7inresmini yapıyor. Kızınbabası birgüngidiyoroadama, 'bırak kızımınyakasmı' falan derken, kızının resmını görüp yırtıyor. Yırttığı gibi de adamın gözleri kör oluyor. Ve oadam, sevdiği kızın resmını yapmayaealışıyor. Bu oyundan sonra, sanırım 910 yasjlarındaydını, başladım kendi kendime drama oy namaya." Şimdi, Kirkor ve Lüsi Hagopyanlar'ın mezarlan başındayız. I .üsi 1 lagopyan (18771954) tarıhlerı arasında yaşamış. Ama K.ırkor Hagopyan'ın hangıtarıhlcr arasında yaşadığınıanlayaınıyoruz.çünkütarıhlermczartaşından silinmiş. Bizyine Ayvaz'ı dınlıyoruz: "Kunduracılıkyaptığımyıllarda,Narlıkapı Kiliscsi'nınüst tarafında.yazlıkbirtiyatrovardı. Hafta sonları oyunlaroynanıyordu. Kimleryoktu kı, Karakaş Bcy, Naşık Bey ve tsmailDümbüllü... Ailemtıyatroyakarşıolduğundan.birpazargünügizliceorayagittim. Tiyatrocu olmak istediğımı söyledim. Gene burada gönıülü rahmetli, Agopyan Efendiieeriyegiripbirşeylersöyledı.Dcmiş ki, burada bir delikanlı var, 1819yaşında. Tiyatrocu olmak istiyor. O yıllarda, bedava tiyatrocu olmak istersen, elini öpmek ısterlcr. Uşak rolünc bile adam para ısterçünkü. Ve daha ilk gün, kumpanyanın sahıbı, hcmen buna köy lü elbiseleri giydirin, bıyık takın, bir dc baston, sopa verinelinededi. Bırde.baktımgıydirmışlerbeni.Oyun,'Değirmenci'ninKızı'.(,'ıktıksahncye, ne yapacağıını bilmiyorıım. Diğer oyuncularbaşladılarşarkısöylemeye.şarkıyı bilmem ama ortada öy le durmamak için, şarkı söy leımiş gibi yaparak, o işi bitirdim." Ölümüne rol yapmak... "Mezar gıbı dılsı/" derlcr ya, Agop Ayvaz'la.konuşttıkça, mczarlar canlanıp, dile geliyorlarsanki. I lepsi debirzamanlarışık saçarak.birkuyrukluyıldızmısaliölmüşgıtmişler. Kimhatırlıyorşimdionlan'.'.. TzavakGözüryan'ın( 18951929) öyküsü incecik bir sızıyla yerleijiyor bellcğimize..."Kac.ake.ilar"adındabiı filmçekilıyor. Gözüryan ve Ergun Köknar'ın babası Sait Köknar, kaçakçı rolündelcr. Rol icabı, arabaylakaçıyorlar. Vc bindikleri araba, gerçektendevriliyor I lacıosman Yokuşu'nda. Anlayacağınız, (iözüryan'ın ılk ve son filmi oluyor bu. Sait Köknar'ın ısc, burnukırılıyor. Tzavak Gözüryan' ın cebinden bir mcktupçjkıyor. Mcktuptaşöyleyazıyor: "tiy Istanbul.sevgilisincmasevenler! Bugün ömrümün, cn mcsut giinii. Çünkü sevdiğım mcsleğe ilk adımımı atmış bulunuyorum." Ermeni harflerle,Türkçekitabelikabirler dikkat çekiyor. Bunlarm en ılgınç örneklerinden biri, gencecik yaşta hayata gözlerini yunıan Malatyalı Hacı Mardiros'un mc/arı. ParsTuglacı'nın"lstanbul F:.rmeni Kiliseleri" adlı kitabındayazdığınagöre mezar taşındakikitabeşöyle: "Dünvanın vannualdanmasakın tbrcl alhizlcnk'n tejckkürcyle Yirmi heş çagınıa heniizgirmeden nrninaltıncicumagünüakşamısaatdokuzdaTepebaşıkışlıktıyatrosundaicraedileceğinden teşrifleri istirham olunur efendim hazretlcri. 1 Kanuruısani 1331." llkgösteri "AskerAilelerine YardımCcmiyeti"yararınayapılmış. Gösterilerhaftadabirgün, perşembegündüzleribayanlara, geceleri de baylara olmak üzere iki kez düzenlenirmiş. Biletler, "parter" ilk dört sıra 25 kuruş, beşinci sıradan sonra 20 kuruş ve daha geride sandalyeler 15 kuruş, birinci loca 10(),ıkıncı locaKO, üçüncüloca50kuruştur, "paradi" ise, 5 kuru,1) fiyatlasaptanmiijlır. Gösteri gecesi birdekonser vcrilirmi^. Tiyatroya yolculuk... "Tiyatro aşkı bambaşka bir şey" diycn Agop Ayvaz 1911 doğumlu: "(,'ocukken, anncmin tcyzelerinin oğullart, Tepebaiji'ndaoyıllarda çok güzel bir tiyatro vardıaldılarbenıorayagötürdüler. Yananbu tiyat