Katalog

CUMHURİYfci DERGİ kapak descnlcrını yaptı. 1970 yılında, ABD'deOhiaC;incinnati'de"Thecolleetion of Avni Arbaş", 1972'deiseNcw York'takişisclsergileriaçıldı. Türkiye'ye dönüş... Avni Arbaş,Türkiyc'yeyirmibcşyıl sonra ilkkez 1971 yılında annesininölümü üzerıncgeldi. 12 Martdönemiydi. Bodrum'da kısa bir süre MchmetUlusoy'la birlikte göz altınaalındı. Bunun üzerine Paris'cdöndü. Fürkiye'ye dönmek için girişimlerini sürdürdü. Ancak bir sonuç alamadı. Bu arada Paris'te resim çalışmalarını sürdürüyoıdu. 1976'daGaleriBsteve'dekişiscl bir sergi dü/enlcdi.BuonunyıllardıryaşadığıParis'teki son scrgisı olacaktı. Çünkü artık Türkiyc'yedönmeyekararlıydı. Avni Arbaş Türkiye'ye ikinci kezl976'da geldi. Karısı Hcnriette Paris'te kalmıştı. lslanbul'da Abdi Ipekçi ile de görüştü. Onun dcsteğini aldı. Ancak vatandaşlığa kabul cdilmedi. Kendi yurdunda, ikamet iznı ile bir vatansızolarakyaşamayabaşladı. 1951 yılında MayaGalerisi'ndeaçtıgı ılk kişisel sergisindcn sonra ikinci sergisi için yirmiyedı yıl bcklemekdurumunda kalmıştı. 1977'de Ankara'da Vakko Sanat Galerisi'nde bir sergi açtı. Sergi çokilgıgördü. Avni Arbaş'ınresimleri Ankara'dansonra 1978'de Istanbul'da Bedrı Rahmi Galerisi'nde, 1979ve 198 l'de Ankara'da Artisan Sanat (ialerisi'nde scrgilendi. Aynı yıl Atatürk 100. Doğum Yıldönümii nedeniylc düzcnlcnen "KurtuluşSavaşı veDevrimleri" yarışmasında birineilik ödülü kazandı. 1981 'de ikinci kez ABD'ne gitti. Bu ülkede kaldığı üç ay boyunca New York 'ta vc Cincinatti'dc sergi açtı. Türkiye'ye döndükten sonra sergilcrbirbiriniizledi. 1992"dc Ada Yayınları tarafından Ferit Lidgü'nün "Avni'nin Resimleri" sunuş yazısıyla bir "Avni Arbaş" kataloğuyayımlandı. "Okundtığunda ha\iı hir t>i'rı;ckmt$ xibi t>el\c ılr sanatçılar kendi resimleripcşinde bir öntür geçiriyorlar...' Kendi resimleri peşinde... Avni Arbaşbütün resimyaşantısı boyunca modaakımların,günceltartışmalarındışında kalmış, doğay la ve hayatla yakından kurduğu ilişkiler içinde edindiği izlenimlcri kendine özgü bir resim diliylc tuvale aktarmış, resimleri hem Istanbul'da hem Paris'te kabul görmüşbirsanatçı. Resim anlayışını iki tanımla açıklıyor: "Kendi resmıni yapmak" ve "kendi diliylc konuşmak". Tam olarak, kendi resmini yapmak için kendi dilinlekonuşmakgerekiyor. Okunduğundabasit bir gerçckmiş gibi gelse de, sanatçılar kendi resimlerıninpcşındebirömürgeçiriyorlar. Kendi resmini yapmak sonsuzdenemeleri, sabırlı vc düzenli çalışmaları gercktiriyor. Avni Arbaş'ın resimleri arınmıştır, izleyenpürbirresımlckarşıkarşıyaolduğunu hemen hisseder. Kuşkusuz arınmak kolay değildir. Eskidendervişlerdergâhlarınakırk yıl düzgün odun taşırlarrnış. Avni Arbaş da altmış yıldır, hcr tuvalin başma geçtiğinde resmin sorunlarıylaboğuşuyor. Avni Arbaş'ın resimlcrindeayrıntılarkaybolmuştur, figürçarpıcıbirbiçimdeöneçıkar. Perspektıfbaşkabirşekil almıştır. Resim sanki iki boyuta indirgcnmıştır. Sanatçı sanki doğrudan öze yönelmiştir. Nasıl görüyorsabunu kendi resim dilineçcvircrekaktarır. Onun resimlerinde doğa, insan rcssamın gerçekliği halinc dönüşür ve izleycnin doğaya yenibirbakışlayönclmesinisağlar. Avni Arbaş, halenyazları Istanbul'da Asmalımcscit'tc ve kışları Foça'da yaşıyor ve çalışıyor. Altmış yılı geçcn sanat yaşamını bircümlcilcözetliyor:"Kendimehiçihanet etmediın!" Avni Arbaş'ın retrospektıf sergisi mayıs ayı boyunca Milli Reasürans Sanat (ialcrisi'ndcizlenibilir.^ 1959 tarihli bir yapıtı... Kâğıt üzerine kartşık teknik. Ikinci karısı llenriette Arbaji... si tiyatro yazan Montherlant'ın kitabi için litolar hazırlıyordu. Sözleşmc yapmıştı. Bu kitapta bir Türk ressammınresimlerininyer alması hem Avni Arbaş için hem deTürkiye içinçoköncmliydi.Bumazeretleridikkate alınmadı ve vatandaşlıktan çıkarıldı. Bundan sonra da vatansız yaşadı. Fransız vatandaşlığınagcçebilirdiamabaşvurmadı.Çünkü bir gün mutlaka memleketine döncccğini düşünüyordu. 1976'daizinleTürkiye'yedönebildi. Ancakyirmi yıl sonra vatandaşlığa tekrarkabul edilecckti. Avni Arbaij'ın vatandaşlıktan çıkarılma işlemlcriyürütülürken, resimleri Avrupa'da Dışişleri Bakanlığı tarafindan düzenlenen "Çağdaş Türk Resmi Sergisi" ile Avrupa' nın başkentlerinde dolaşıyordu. Temmuz 1966'da Antibes'te Renee LaporteGalerisi'ndeüç Fransız ressamla.Bolin, Cottavoz, Dcbre ile birlikte ortak sergi düzenledi. 196K ocak ayı içinde Paris'te Muraille Galerisi'nde düzenlenen "Paris'teYaşayan Türk Ressamlan" sergisine Fikret Mualla,Tiraje Dikmen, Atilla Bayraktaroğlu, MüzehhcrBilcn, Remzi Rasa, Adnan Varınca'yla birlikte katıldı.Ant Yayınları tarafındanyayımlananYaşarKemal'intnceMemcd romanının birinci vc ikinci ciltlcrinin p» gürlü resimlcrinden etkilcndi. Moskova'yadönerken"Avni'ninAtlan"şiiriniyazdı vesanatçıyaarmağanetti. Nâzım Hikmct 1961 ve 1963 yıllarında Paris'egeldiğinde yinc görüştülcr. Avni Arbaş, Nâzım'la son görüşmesini şöyle anlatıyor: " 1963'tc Paris'egeldiğindc çokhastaydı. Abidin, Nazım vc ben yürüyorduk. O gün doktora gitmişti. Soracağım doktor ne dedi diye. Soramıyorum.Biraradurdu,sonradevametti: 'Doktordan geliyorum. Doktor: Scnin kalbin paramparça, scni yaşatan insan sevgısi dedi\ Durumu anlamıştık. Mcrdiven çıkması kesinlikle yasakti. Buna rağmen hcpimizi tek tekziyaretetti. Birgeccbanadagcldi.Merdivenlcri çıktı. Oturduk konuştuk. Bir ara benden 'Avni'nin Atlan' şiirini istedi. Getirdim. Bir mısrada 'hem bu scfer ayyıldızlı bayrağıdaorakçekiçli'diye yazmısjtı. Benden 'orakçckiç'i silınemi istedi. Bcn de kendisınin düzeltmesini istedim. Orakçekiç'inüzeriniçizdiveelyazısıyla'ışık içinde'diye yazdı.Daha sonra Moskova'yadöndü vc kısa vc sürc sonra ölüm habenni aldık." kanuna göre yurtdışına öğrenim için çıkan vatandaşlardan öğrenimlcrini tamamlayanların üç ay içindeaskerlik için başvurmaları gerekiyordu.aksihaldevatandaşlıkhaklarını kaybedcceklerdi. Avni Arbaş bu sırada kırkbcşyaşındaydı.FransızAkademisiüyc Vatandaşlıktan çıkarılma 11 Şubat 1964'teBakanlarKurulu"Türk VatandaşliğıKanunu"nu kabul etmişti. Bu Kendisine tanınan süre içinde askerlik başvurusu yapmayınca vatandaşlıktan atıldı Avni Arbaş. Onu vatansız bırakan yasanın tarihi 11 Şubat 1964'tü. Vatandaşlığa yeniden kabul edilmesi ise tam 20 yıl alacaktı.