Katalog

3MAYIS 1998. SAYI 632 1939 yılında I. Dcvlct Resim vc Hcykel Scrgisi düzenlcndi. Öğrenci Avni Arbaş'ın rcsimlcri devardı busergidc. DGrubu'nun resim ve sanat dünyasında etkiliolduğu yıllardı.Çallıkuşağınaveempresyonizmekarşı modcrnrcsmisavunuyorduDGrubu. Bu grupiçindeycralansanatçilardanNurullah Berk,CcmalTollu,Bcdri Rahmi Eyüboğlu LeopoldLevytarafından Akademi'yeasistan olarak alındı Avni Arbaş. Ama Arbaş D Grubu'na katılmayacaktı. Tersine, grubun Batı etkisindeki biçimciliğini elcştiren ve rcsmc toplumsal bir içcrik kazandırmayı amaçlayan Yeniler Grubu'nun kurucuları arasında ycr aldı. Bu grubun açtığı Liman Rcsimlcri sergisinc katıldı. Ancak daha sonra Abidin Dino gruptan çıkarılınca Yeniler'den aynldı. I942'de C'umhuriyet Halk Partisi tarafından düzenlenen Yurt Gezisi 'ne davetedildi.Siirt'egitti.llkkezAnadolu'yu gördü. Çok etkilendi. Siirt'te iki ay kaldı ve on resim yaptı. Bugezinin izlenimleri 1951 yılında Maya'daaçacağı sergidc görülecekti. 1943 yılında Akademi'deöğrenciyken evlendi.OyazailesiylebirlikteLüleburgaz'a gitti. Buradayaptığı resimlerle Bcşinci Resim veHeykclSergisi'nc katıldı. rıyladailişkisinikcsmiyor,haberlcşiyordu. Avni Arbaş, bir süre sonra, Hcnriette Lapouge'latanıştı. Henriettesanatla.özellikle deresimleçokilgiliydi.önceberaberyaşadılar sonra evlendiler. (1958) lu nedir? sorusuna şu ccvabı vcriyordu: "Birbirinc düşman iki kardeş, sürrealizmin en derinyanı ilesoyutunenözgürifadeleri bu okulda birleşiyor. Sanat artık doğayı taklit etmiyor.onunanlamı halinegeliyor." DERGİ'DEN Mcrhaba, Bu haftaki dergimizin kapak konusu ressam Avni Arbaş. Istanbul Milli Reasürans Galerisi 'ndeki retrospeküf sergisi ile Mayıs ayı boyunca onu daha yakından tanıyacağız. Kendi resimleri peşinde geçirdiği ömrün satır baslarına gireceğiz. Tam 20 yılını vatansız yaşamaya zorlanan Avni Arbaş 'ın 79yıllık yaşamından kesitler veriyor Murat Ural... Arbaş 'ın yaşıtı bir konuğumuz daha var bu haftaki dergimizde. Fransız yazar Benoite Groult... Feminist yazar, kadınlığa ilişkin sosyal hafızayı tazeliyor anlattıklanyla. Çokyakın geçmişten inanılması zor ürnekler sıralıyor. Hem de kendi yaşamından. Bunlardan en çarpıcısı balık oltasıyla kendi kendisine yaptığı kürtaj. Kürtajın ve doğum kontrolünün serbest bırakılmasının tarihi öylesine yeni ki. Hâlâ kürtaj hakkı elde edebilmek için kavga veren, ama bu arada kendi kendisine kürtaj yapmaya çalışan kadınlar var dünyanın pek çok köşesinde... Benoite Groult 'un anlattıkları arasında ne tıthaj dedirtecek bir saptama daha var. 195()'li yıllar Fransa 'sında kocasından izin almadan banka hesabı açtıramayışı. Bize garip gelen bu uygulamadan payına düşeni alan Avrupalı kadınlar bugün 6070yaşlarını sürüyorlar. Günümüzde kadın hakları açısından Türkiye'dendaha ileri gibi görünen pek çok Batıh ülke 1930 'lu 1940 'lı yıllarda acınacak bir durumdaymış. Bu haftaki Cumhuriyet Dergi 'nin arka kapağını görünce şaşıracaksınız. Çünkü bir öykü var arka sayjamızda. Hem de Memet Fuat 'ın bir öyküsü. 'Işkenceci Utansın ' başlığını taşıyan sayımızm ardından telefon edip bu konuda yazılmış bir öyküsü olduğunu söyledi ve bugün okuduğunuz "Yaralı Bir Serçe " adlı öyküyü gönderdi. Memet Fuat 'a teşekkür ediyoruz. Kataloğundaki resimleri kııllanmamızu izin veren Orhan Taylan 'a da... Önümüzdeki hafta yeni bir dergide buluşmak umuduyla... İpek Çahşlar CUMHURİYET DERGİ İMTİYAZSAHİBİ BERİN NADİ • BASANVE YAYAN: YENİ GÜN HABER AJANSIBASIN VE YAYINCILIKA.Ş.HGENELYAYINYÖNETMENİ:ORHAN ERİNÇ • GENEL YAYIN KOORDİNATÖRÜ: HİKMET ÇETİNKAYA • YAZIİŞLERİ MÜDÜRÜ: İBRAHİMYILDIZ1S0RUMLU MÜDÜR: FİKRET İLKİZH YAYIN YÖNETMENİ: İPEK ÇALIŞLARI GÖRSELYÖNETMEN:AYNURÇOLAK1 REKLAMMEDYAC KAPAK FOTOĞRAFI: KEREM SALTUK İlklstanbulsergisi Avni Arbaş 1951 yılında, otuz iki yaşındaykenilkscrgisini Istanbul'daMayaGalerisi'ndeaçtı. Rcsimlcrini Paris'ten 1 lenriette Octobre Sergisi'nde Avni Arbaş, 24 Ekim 1952'de Paris'te iinlü "Octobre" scrgisine katıldı. SergininYürütme Komitesi'nin başkanlıgını birbaşka Türk sanatçı, Nejat Devrimyapıyordu. Sergi,NejatDevrim'in"Yeteryeter artık beyler, kendimizinkinden başka bir soluğumuz yok ve olamaz ki beyler... Dört nala kalkmış süvarilerrenkülkesininsınırlarınadayanmıştır. Dörtnalagidildiğindcinsanruhuhertürlü tehlikenin üstesindcn gelir." manifestosuylaaçtldı. Sergi dünya sanatçılarınıntoplantısı gibiydi. Değişik milliyetlerden seksen sekiz sanatçının katıldığı ve ikişer eser verdikleri sergiyeTürkiye'den Avni Arbaş'la birliktcFüreyaKoraldakatılmıştı. Avni Arbaş, 15 Mayıs 1953'te Galeri de Roue'da, Paris'teki ilk kişisel sergisini açtı. Sergide, MahmutMakal'ın 195()yılındayayımlanan veTürkiye'detartışmalaraneden olan"BizimK.öy"adlıromamndanesinlenenrcsimlerağırlıktaydı. Anadoluortamında sunulan sergi Paris'te ilgi uyandırdı. Eleştirmen Jacques Lassaigne serginin davetiyesinde sergi ve sanatçı için şunları yazmıştı: "Bir kaçsenedir Paris'te yaşayan,aynı zamanda Istanbul 'da bcrabcr olduğu genç sanatçılarlabirlikteeserlerinisergileyen34 yaşındaki Türk sanatçı Avni Arbaş, bu sergisiyletarklıortamlardageliştirilcnaraştırmalarınındevamlılığınıvefarklıörneklerlede sanatının bütünlüğünü gösteriyor. Egzotizmin ve mahalli renklerin cazibesine kapılmadan, sabırlı bir yaklaşımla ana temalar üzcrindeçalışıyor. Böylelikleinsanınkarşılaştığı sorunlara karşı duyarlı yaklaşımını sürekli araştırmayla sanatını gösteriyor." Parls'te30yıl 1946 y ılına gclindiğindc, dünya savaşı bitmişti. Avni Arbaş'ın Akademi'deki dokuzuncuyılıydı bu. Akademi'den ayrılmaya, mezun olmaya da niyeti yoktu. Çünkü resim yapmak istiyordu. Diplomaalmayı önemsemiyordu. Kcndisini rcsimdcn uzaklaştıracağıdüşüncesiyleöğretmenlik yapmak istemiyordu. Fransız hükümetinin bursu için Akademi tarafından aday gösterilince biryıllığına Fransa'ya gitti. Vebiryıl içingittiği Paris'letamotuzsenekaldı. Odöncmlcrde Paris'e gitmekhemenhcr sanatçının düşüydü. Lhotc, Leger, Dufy gibisanatçılannatölyelerindeçalışangençressamlar yurda döndükten sonra modern resim anlayışlarmınörneklerini vcriyorlardı. Bu koşullarda kendi olanaklarıyla Paris'c gitmc olanagı olmayan bir sanatçı için burs kazanmak, dönemin iinlü atölyclcrindcn birinde çalışmak olanağına kavuşmak bir "devlet kuşu" gibiydi. Aneak Avni Arbaş1 ın Paris'e gidiş aınacıbiratölyedeçalışmakdeğildi.Ona görc cn büy ük okul müzclcriyle, galerileriyle, sanat ortamıylaParis'ti. 1923 Muğla... Kuvayi Milliyegünleri... getirmişti. Scrgi Istanbul sanat çevrelerinde ilgiylckarşılandı. Avni Arbaş Paris'teresimlerinigalerilere götürüyor, gösteriyor vesatılması için bırakıyordu. Arada satılanlar da oluyordu. Altı yıllık birdircnmcnin sonunda Salon de Mai sanatçıları arasına girmeyi başardı. Artık "Yeni ParisOkulu" sanatçıları arasındaydı. Bu okuldaki sanatçılann sloganı " Lirizmc evet,sürrealizmehayır"dı.HareketindestekleyicilcrindenCharles Estienne, "ParisOku Picasso'yla tanışma Bu sergi Avni Arbaş için bir dönüm noktası oldu. Bu arada çok beğcndiği Picassoiledetanıştı. Yazın Vallauris'tcbirliktcoldular. Artık tümüyle resimle ilgilenebiliyordu. I954'te Paris'te Galeri Charpenticr'dc açılan ve yankılar uyandıran "Ecoledc Paris( ParisOkulu)" sergisine katıldı. Aynl yıl St. Paul de Vence'daki Galeri Octobon'daikinci sergisini açtı. I955'te, Abidin Dino'yla aynı galeride ortak bir sergi hazırladılar. Fransa'daki sanat çevreleri artık onu Parisli bir sanatçı olarak kabul ctmişti. Nitekim, 1955'te Düsscldorf'ta düzenlenen Fransız Alman Ortak Sergisi'ne Fransa'dan "ParisOkulu" sanatçılarıyla birlikte, 1957'dcTorino'da açılan "Çağdaş Fransız Resmi" sergisinc ise kişisel olarak katıldı. Busergilerderesimleridcsatıldı. 1956'daParis'inseçkin galcrilcrinden Dina Vicrny'de, 1958'de ise Antibes'te Grimaldi Müzcsi'ndekişisclscrgilcridüzenlendi. Ekim 1961 'de Paris'teki Galeri Nicolc, Nevvyork'ta açtığı galeride Avni Arbaş'ın bir resim sergisini düzenledi. Sergiyi izleyen ve rcsimleri bcğcnenTürkiyc'nin Birlcşmiş MilletlerTemsilcisiTurgutMcncmcncioğlu,yeni temsilcilik binası için Avni Arbaş'tan tabloaldı. Ve resim temsilcilik binasınaasıldı. Zerrln'i kaybediyor Savaşsonrası Parisyinecanlanmış vc yinc dünyanın sanat başkenti kinıliğinebürünmüştü. Dünyanınheryanından sanatçıları kendine çekiyordu. Avni Arbaş Paris'tedöneminöndegelensanatçılarıylatanıştı. Yaşam koşulları ağır, bursu isc yetersizdi. Pansiyon ücretini vc ııcıı ucuna yemekparasınıkarşılıyordugeliri. Karısı da Paris'e gelmişti. Ancak beklenmcdik biracı çaldı kapısını: Eşi Zcrrin doğum sırasında öldü. Avni Arbaş yenidoğmuş bir kızçocuğuylabaşbaşakalmıştı. Kızıylatoputopu dört ay birl ikte olabildi. Dört ay I ık bebeğini eşi Zerrin'in ailesine, Istanbul'agönderdi. Eşininadını verdiğı kızınıbirdahayirmiyıl sonra görebilecckti. Birinci senenin sonunda Avni Arbaş'ın bursu kesildi. Buna karşın dönmcyidüşünmedi. Birsüreannesi yardım clti. Daha sonra da bi r mozaikatölyesindcçalışmayabaşladı.Hayatınıkazanmayabaşlamıştı. Buarada atölyesinde resim çalışmalarını sürdürüyor,Türkiye'dekiarkadaşla Boyalurla onu ilk tanıştırun bubası Mehmet Nuri Bey 'tli. Nâzım Hikmet'le Paris'te Avni Arbaş, 1958 yılında ilk kez Paris'e gelen Nâzım Hikmet'le tanıştı. Nâzım Hikmct, Avni Arbaş'ın rcsimlcrini gördü. Özelliklcatfi*"