Katalog

•k 'incmini yaşadı, bir de darphanesi rarclı.. yüzyıl MarBarsavmukilisesininpapaıttı.Oruç, günlcriymi:>. Hanımlarcnarlyrıibadetediyor! tki kiliseclaha varnıı.'j. na1arımız,karanlık hasmadan Mardin'e ilmemİ7 içitı sıkıştmyorlar! I lıırriler'dcn bcri Mardin hiç insansı/ kalmamıij. IS3K'deilk Hıristıyanolanlarbuyrircııin insanları, Süıyanilcı' Rcnginin, sivasına safran çiçeklcri katıldığı iciıı sarı olduğu söycncn 1600 yıl ık Dcyrül/afaran Mardin'in 5 km güncycdogusundabirSüryani kadim manastırı, MarlîchnamvcMarMıhaılmanastırları da Mardin'dc. Bİ7 Kırklar Kilisesi'ni, Artuk'lu cscri olan Ulu Cami'yi, 15 yÜ7yılda Akkoyunlu Hükümdan Cihangir'inoğlu Kasım Boy'inyaptırdığı vcduvarlarındakdndi kanı görülen Kasımiyc Mcdrcscsi'ni ^iyarot cdiyoru7. Zinciriyc Mcdrcscsi halcn mii/.c. Mardin'dc daha görülccck çok mcdrcsc vccami varama,/amanyok! Kcntın LSkmgüncy doğusundaki "Dara"ya, "jinıdtkı adiyla Oğıi7köy'cdcgidiyorıu. Rehberkitaplarınmvcansiklopedilcrin lıiçbirindc ycr almayan, kcnt surları, kral yol u üzerindeki kcsmc ta^ köpıiisü,/indanları,sarayı, I 8bintonluk6sarnıeı, manastırları vc mağara cvlcriy lc bu antik kcnt, Bİ7anslmparatoru Anastascadına Vl.yü/yılda kurulmuş, bilinen ya da bize söylenen hu kadar! Frtesi gün, Mardin'dcn başlayan, gÖ7. alabildiğincycmycijilHarranOvası'nısolumuza alarak,Ki7iltcpc, Viransjchirüzerindcnöğlcn olmadan Şanlıurfa'ya varıyoruz. Atatürk Baraji'nıntamişleıneycbaşlamasıylabuuçsu7 bucaksızovaçokyakında"AltınOva"olacak. Pcygambcrlcr kcnti Şanlıurfa! Hski ismi I.dcssa, Iskcndcr Imparatorluğu'nun Makcdonya'dakıbaşkcntininadıymi!). Tcvrat'a görc çağının cn giiçlü adamı, tanrılık iddiasindaki Kral Ncmrut,pcygambcrliğini kabul clmcdiğı llz. Ibrahım'ı, 20 mctrc yiiksckliğindcki iki sütun arasına kurduğu mancmıkla, a^ağıda yaktırdığı biiyük ateşin ü/crinc rırlatmasaydı. bugün bclki dc nc Halilü'r Kahman vc Ayn'ı 7,clihagöllcrini,ncdc bu sularda yibcn sazan balıklannı görcbilecektik. Tanrının hikmctıylc ate^ suya,odunlar balığadönüşüyorveH/. Ibrahimdcyanmaktankurtuluyor! H7.tbrahim'indoğduğıırnağaıayı vcilkkczburadaUluCamiyerincHalilü'r Rahman C'aınisi'ni 7İyarct cttik. Urf a çar!jisı, içindcki mallardcğifjmisjama, saııki hâlâ 19. yÜ7yılı yaijiyorgibi! (loioğraflar: ERZADE ERTEM/ARNİKA) Urta I larran arası 60 km, sabnn simgesi 117. Eyyub'un türbesi sağımızda kalıyor. 500()yılIıkkcntintarihkitaplanndanc7bcrlediğimiz Kubbc F.vlcri 45 dakika sonra karşımızda. Ova yeni yeni ycşcrmcyc başlamış. Bir zamanlarCüllapvcDcysanırmaklannınsuladığı,scbzc vcmcyvcbahçclcn arasında, ıçlcrındensularakanevlcriyle biiyük bir vaha ımıj Harran. Sabit bin Kurra, Battanı, Cabir bin Hayyam, fcylcsof Ibni Tcymiyc gibi ünlübilim adamlarını barındıran çağının cn iinlü ünivcrsitcsi, Anudolu'nunilkrevaklıavlulu,.yıdırvanlıve bugün bilcgözlerikama^tıranta^ süslemeleriylcUluCanıideHmevilcr'cba^kcntlik yapmiij olan Harran'daymış, jjimdi hcpsi sadccc tarih sayfalarında! I larran Kalcsi iinlü Sin(Ay)Mabcd)'nintcmelleri üzerine kurulmuş diyorlar. Ulu C'ami'ninde640'da, Hz OmcrzamanındaüniversitekalıntılarıÜ7crincinşacdildiği veminarcninastronomibölümünüıırasatkulesi olduğu savlanıyormuşbazılarınca.lS XI. yüzyıla kadar putpcrestliği (sabİ7in!)bırakmayan vcyıldızlaratapan Mczopotamyalılar'ın Harran'ınyakınındakiSogmotar'dabulunanSin, Şama7,.liipitcr, Vcnüs.McrkürvcMarstapınaklarının kalıntılarıyla Şııayıp kentini görcmiyoruz. Gcctiklcri hcr yerde olduğu gibi Harran'ınsonunuda 1270'dcMoğoriargetiriyor,taşüzerindctai>bırakmıyorlar. Halk Diyarbakır'a, Şam'a, llalcp'c kaçışıyor. 1300'deki kuraklıkta Cullap vc Dcysan ırmakları da kuruyunca, I larran tozbulutlarının yükseldiğı kurak bir ovaya dönüşüyor. Ama şimdi cski günlerine kavuşmanın eşiğinde. Içinden kamyonların geçtiği dev UrfaTünclleri Harran'ı yeniden vahaya dönüştürmeye hazır! Dikilen ağaçlar, pamuk tarlaları çoktan ycşcrmiş...Sebzcsatışıbaşlamışbilc! Adıyaman bizim içın salt konaklama ycri, hcdcfNcmrut Dağı! Akşamgiincşininbatışını Ncmrut Dağı'nda ızlcmcyi planladığıınız için,7amanıonagörcayarlıyoru7. İlkdurağımız "Kara Kuş Tcpcsi" olacak. Ycnı Kâhta'dan sonra Komnıagcne Kralı Mitlırades'in annesi Isias ile kızkaıdeşi Antiochos'un ve onunkızınıngömülüolduğu,tcpclenndekartal, boga vcaslan hcykcllcri bulunan üç sutunla kralın bir tanrıyla cl sıkışmasını göstcrcn kabartmanınvchalkınkartalyontuncdcniylc "Karakuş Tepesi" adını vcrdiği tümülüsü geziyoruz. «" lüz taş, gece inci... 'akaranrken Mardin'de.otelimizdcyi?. ;din, kcnti ikiyc bölcn tek caddcli il ınerlarak biliııir; 1955'dc ilk gördüğümdc ıli, bu yıl ikinci yol açılıyor! Mardinıt eşiğindc, arkasını kalcye dayami!) olan Suriye'yc dogru uzarvan ovadan bakıldı,günd(İ7 bir bloktaşyığını;gcccisc inci nlık gibi görünür diyor Mardin'liler. c taştan, ta^ işçiliğinin harikası olaneski ın cvlcıinin biıinin çatısı, ötokinin teraıışturuyor ve yataklar ya/ın bir tcraslara yor. İkinci bircv yapacak ycrolmadığı •jağıya, otelimizin dc hulunduğ u ovaya ıa kararı almış Mardin'liler! Dıyarbakır alabahk değil Mardfn, daha a? göç alahasakin.afnagenedesaat 17'de 18'de ı duruyor, tüm iş yerleri kapanıyor. ıi i fi* «• Cc'iıdeıc hopı u,11, ıkinhıı 11,111 hıınU^ kaııı dökülmoinc tumklık etti...